Posted: Thu Apr 22, 2004 11:24
In Het Damspel van 1 februari 1943 staat het onderstaande stukje. Het maakt ook een beetje duidelijk waarom een schaker slechts zelden in staat is zinvol over dammen te schrijven.
VARIA
In het boek: "Fantastische Vertellingen" van E.A. Poe, uitgegeven door "Contact" te Amsterdam, Prinsengracht 795, vertaling van S. Vestdijk, trof één onzer lezers in het verhaal "De Moorden in de Rue Morgue" de volgende belangwekkende passage aan over het dam- en schaakspel, welke passage wij zonder commentaar overnemen.
"Nochtans is een wiskundige berekening nog geen analyse. Een schaakspeler bijvoorbeeld doet het eene, zonder zich om het andere te bekommeren. Daaruit volgt, dat schaken, in zijn uitwerking op den menschelijken geest, zeer verkeerd beoordeeld wordt. Ik schrijf hier geen verhandeling, maar eenvoudig de inleiding tot een merkwaardig verhaal, door enkele losse opmerkingen aan elkaar te rijgen; en daarom wil ik van de gelegenheid gebruik maken door hier te verklaren, dat de hoogere verstandelijke vermogens veel onmiskenbaarder en doelmatiger in werking worden gesteld door het bescheiden damspel dan door al die beuzelachtige complicaties van het schaken. Bij dit laatste, waar de stukken verschillende en soms zeer bizarre bewegingen volvoeren, met verschillende en zelfs wisselende waarden van elk stuk, verwart men ingewikkeldheid met diepzinnigheid, - een niet ongewone dwaling. Vooral van de aandacht wordt hier het uiterste gevergd. Wanneer die ook maar even verslapt, ziet men iets over het hoofd, met de meest schadelijke gevolgen, tot de nederlaag toe. En daar de mogelijke zetten niet alleen talrijk zijn, maar ook gecompliceerd, vermenigvuldigen zich de kansen op een dusdanige nalatigheid; en in negen van de tien gevallen wint niet de speler met het scherpste verstand, maar die met het grootste concentratievermogen. In het damspel daarentegen, waar de zetten veel eenvoudiger zijn en slechts weinig afwisseling vertoonen, is de kans op nalatigheid veel geringer, zoodat op de opmerkzaamheid als zoodanig, vergelijkenderwijs, geen groot beroep wordt gedaan, tengevolge waarvan ieder voordeel, door een van de beide partijen behaald, slechts te danken is aan scherpzinnigheid en niets anders. Om een concreet voorbeeld te geven - laat ons een partij dam veronderstellen, waarin nog slechts vier dammen overgebleven zijn, hetgeen uiteraard weinig van de opmerkzaamheid vergen zal. Het ligt voor de hand, dat in dit geval de overwinning alleen behaald kan worden - aangenomen, dat de spelers even sterk zijn - door een of andere ver-gezochte combinatie, als resultaat van een sterke geestelijke inspanning. Verstoken van de gewone hulpmiddelen, tracht de analytisch aangelegde speler zich in den geest van zijn tegenstander te verplaatsen, hij vereenzelvigt zich met dien tegenstander, en niet zelden ontdekt hij aldus met één oogopslag de eenige methode (en vaak een belachelijk eenvoudige methode), waarmee hij zal kunnen bereiken, dat de vijand zich vergist of zich misrekent."
VARIA
In het boek: "Fantastische Vertellingen" van E.A. Poe, uitgegeven door "Contact" te Amsterdam, Prinsengracht 795, vertaling van S. Vestdijk, trof één onzer lezers in het verhaal "De Moorden in de Rue Morgue" de volgende belangwekkende passage aan over het dam- en schaakspel, welke passage wij zonder commentaar overnemen.
"Nochtans is een wiskundige berekening nog geen analyse. Een schaakspeler bijvoorbeeld doet het eene, zonder zich om het andere te bekommeren. Daaruit volgt, dat schaken, in zijn uitwerking op den menschelijken geest, zeer verkeerd beoordeeld wordt. Ik schrijf hier geen verhandeling, maar eenvoudig de inleiding tot een merkwaardig verhaal, door enkele losse opmerkingen aan elkaar te rijgen; en daarom wil ik van de gelegenheid gebruik maken door hier te verklaren, dat de hoogere verstandelijke vermogens veel onmiskenbaarder en doelmatiger in werking worden gesteld door het bescheiden damspel dan door al die beuzelachtige complicaties van het schaken. Bij dit laatste, waar de stukken verschillende en soms zeer bizarre bewegingen volvoeren, met verschillende en zelfs wisselende waarden van elk stuk, verwart men ingewikkeldheid met diepzinnigheid, - een niet ongewone dwaling. Vooral van de aandacht wordt hier het uiterste gevergd. Wanneer die ook maar even verslapt, ziet men iets over het hoofd, met de meest schadelijke gevolgen, tot de nederlaag toe. En daar de mogelijke zetten niet alleen talrijk zijn, maar ook gecompliceerd, vermenigvuldigen zich de kansen op een dusdanige nalatigheid; en in negen van de tien gevallen wint niet de speler met het scherpste verstand, maar die met het grootste concentratievermogen. In het damspel daarentegen, waar de zetten veel eenvoudiger zijn en slechts weinig afwisseling vertoonen, is de kans op nalatigheid veel geringer, zoodat op de opmerkzaamheid als zoodanig, vergelijkenderwijs, geen groot beroep wordt gedaan, tengevolge waarvan ieder voordeel, door een van de beide partijen behaald, slechts te danken is aan scherpzinnigheid en niets anders. Om een concreet voorbeeld te geven - laat ons een partij dam veronderstellen, waarin nog slechts vier dammen overgebleven zijn, hetgeen uiteraard weinig van de opmerkzaamheid vergen zal. Het ligt voor de hand, dat in dit geval de overwinning alleen behaald kan worden - aangenomen, dat de spelers even sterk zijn - door een of andere ver-gezochte combinatie, als resultaat van een sterke geestelijke inspanning. Verstoken van de gewone hulpmiddelen, tracht de analytisch aangelegde speler zich in den geest van zijn tegenstander te verplaatsen, hij vereenzelvigt zich met dien tegenstander, en niet zelden ontdekt hij aldus met één oogopslag de eenige methode (en vaak een belachelijk eenvoudige methode), waarmee hij zal kunnen bereiken, dat de vijand zich vergist of zich misrekent."
