Masterclasses Kees Thijssen

[Henk de Witt]

Beste dammers,

Op woensdag 22 augustus a.s. en woensdag 29 augustus a.s. geeft Nederlands kampioen Kees Thijssen twee masterclasses in Delft.
Thema:

Omsingeling

Plaats: DUWO Denksportcentrum, Zusterlaan 110a, 2611 MP Delft
Aanvang: 20.00 uur, graag 19.45 uur aanwezig
Kosten: 10 euro, jeugdspelers 5 euro
Aanmelden: Henk de Witt, 015-213 43 11, hdewitt@orange.nl

Omsingelingspartijen spreken vaak zeer tot de verbeelding. De aanvallende partij komt opzetten met een massief, dreigend blok schijven. De omsingelaar danst er om heen, deelt wat speldeprikjes uit, holt hier en daar wat uit. Uiteindelijk loopt de aanvaller muurvast, hij kan geen kant meer op met zijn blok schijven, heeft geen vrije zetten meer en hangt amechtig in de touwen. Of de aanval duurt te lang terwijl de omsingelaar al een sluiproute naar de damlijn heeft gevonden.
Als het allemaal lukt tenminste, want omsingelen is verrekte moeilijk, zoals menigeen van jullie ervaren zal hebben. De kans dat je schijfjes helemaal de damlijn niet halen en
op het eind krachteloos aan de bordranden zijn geplakt is groot. Omsingelen is een kunst en... een kunde.

Vijfvoudig Nederlands kampioen Kees Thijssen weet er het nodige van. Hij heeft een aantal prachtige omsingelingspartijen op zijn naam staan. Wanneer heeft een omsingeling kans van slagen? Hoe hou je de aanval in bedwang? Waar deel je de speldeprikken uit? Hoe herken je de zwaktes op een vleugel waar je over pakweg 25 zetten dam gaat halen? Kees zal aan de hand van enkele geslaagde omsingelingspartijen op hoog niveau een paar belangrijke zaken die bij de omsingeling komen kijken behandelen.

Programma:
20.00-21.00 Uitleg Kees Thijssen
21.00-21.15 Pauze
21.15-22.15 Uitspeeloefening
22.15-22.30 Afsluiting

Vooral wat meer gevorderde spelers worden uitgenodigd. Er is echter geen minimum rating gesteld. Bij de damacademie ligt de nadruk vooral op strategie. Dus geen moeilijke vaardigheidstesten, niet het uitrekenen van lange, gecompliceerde varianten. Wel het vergroten van het inzicht in het damspel.

Met vriendelijke groet,
Henk de Witt

[Henk de Witt]

Gisteren stuurde ik de uitnodiging voor twee masterclasses omsingeling door Kees Thijssen. Reeds 12 aanmeldingen!

Alvast een voorproefje. Enkele jaren geleden interviewde ik Kees voor Het Damspel.
- Wat was je mooiste partij?
- Die tegen Johnny de Leeuw
Hieronder volgt de beslissende fase van die partij Thijssen-De Leeuw uit de halve finale NK 1995.

Diagram 1
[img]http://fmjd.org/dias2/save/11870859882.png[/img]
1.15-10! 4x15
2.25-20 15x24
3.29x24
Met dit gambiet dreigt wit ten koste van nog een schijf door te breken op zwarts lange vleugel. En passant is de sterke verdediger 4 opgeruimd. Ik verklap alvast dat wit uiteindelijk niet op deze lange vleugel zal doorbreken maar op zwarts korte vleugel. Dat lijkt onwaarschijnlijk, maar we zullen het zien. Zwart gaat eerst terug offeren.
3... 19-24
4.20x29 9-14
5.29-24 14-19
6.24x13 18x9
7.42-38
Diagram 2
[img]http://fmjd.org/dias2/save/11870861901.png[/img]
7.... 8-13
8.33-29 13-19
9.29x18 12x23
10.38-33 7-12
11.47-42 9-14
12.34-29 23x34
13.39x30 28x39
14.43x34
Diagram 3
[img]http://fmjd.org/dias2/save/11870862537.png[/img]
14... 12-18
15.34-29! 2-8
16.42-38! 8-13
17.48-43 19-23
18.38-32 23x25
19.32x23 13-19
Diagram 4
[img]http://fmjd.org/dias2/save/11870863588.png[/img]
20.23-18 22x13
21.26-21 16x27
22.31x22
De doorbraak is een feit en wit won.

[Edwin Twiest]

Klinkt allemaal interessant!

Jammer alleen dat ik aan de andere kant van het land kom en het dan niet te doen is om op een doordeweekse avond helemaal richting Delft te moeten afreizen...

Maar het initiatief is hartstikke goed (net als met Gantwarg destijds!)

[Henk de Witt]

Klinkt allemaal interessant!

Jammer alleen dat ik aan de andere kant van het land kom en het dan niet te doen is om op een doordeweekse avond helemaal richting Delft te moeten afreizen...

Maar het initiatief is hartstikke goed (net als met Gantwarg destijds!)

Begrijp ik Edwin, dat het wat te ver voor je is. Uiteraard is de masterclass vooral bedoeld voor mensen in de regio Zuid-Holland.
Wellicht kunnen we later de activiteiten van de damacademie uitbreiden naar andere delen van het land.

[Henk de Witt]

In de tweede masterclass omsingelen van Kees Thijssen op 29 augustus jl. in Delft zette Kees de volgende uitspeelstand op het bord:
diagram 1
[img]http://fmjd.org/dias2/save/11887293018.png[/img]
zwart aan zet

Dit is een roemruchte partij Sijbrands-Schwarzman uit het Maarstoernooi, Harderwijk 1993. Schwarzman won deze partij. Ik mocht het vanuit de diagramstand met zwart proberen tegen mijn clubgenoot Thomas Wielaard. Ik slaagde niet in mijn omsingeling. In verloren stand ging ik door mijn vlag. Ooit had ik deze partij wel gezien, maar ik kan geen varianten onthouden. Ik kon Schwarzman niet vragen, hij was niet in de buurt en Kees wilde niks verklappen. En al had ik het partijverloop wel in mijn hoofd gehad, dan zou Thomas natuurlijk brutaal van Sijbrands kunnen afwijken.

Mijn eerste gevoel was dat ik tegen een witte muur zat aan te kijken. Ik zag nergens een zwakke plek in de witte stelling. Mijn eigen zwarte stelling was ingesnoerd. Kortom een gevoel van moedeloosheid overviel me. Rob Clerc heeft wel eens over dit psychologische aspect geschreven. Als je denkt dat je slecht staat ga je vaak slecht spelen.
Ik was dus benieuwd naar de originele partij Sijbrands-Schwarzman. De diagramstand komt precies 1 keer voor in Turbo Dambase. Aangezien Turbo Dambase ruim 340.000 partijen bevat, kan men dus gerust van een originele partij spreken. De opening was zo:
1.33-28 18-22
2.38-33 12-18
3.31-26 7-12
4.37-31 19-23
5.28x19 14x23
6.32-27 23-28
diagram 2
[img]http://fmjd.org/dias2/save/11887303027.png[/img]

Na zes zetten is er al een messcherpe stelling op het bord verschenen.
7.34-29 1-7
8.35-30 20-25
9.29-24 25x34
10.40x29 10-14
11.45-40 14-20
12.40-34 5-10
13.26-21
Wit zorgt voor een decorwisseling.
13.... 17x37
14.41x23 22x31
15.36x27
Nu is de uitspeelstand van diagram 1 bereikt.

15..... 10-14
16.46-41 11-17
17.42-37 20-25
18.48-42
diagram 3
[img]http://fmjd.org/dias2/save/11887310043.png[/img]
Met een kleine zetverwisseling kregen Thomas en ik deze stand ook op het bord. Ik speelde nu de ruil 18... 14-19. Daar kreeg ik snel spijt van. Thomas gaf bij analyse 18... 17-21 aan. Dat speelde Schwarzman ook.
18... 17-21
19.42-38 21x32
20.37x28
Ik liet 18...17-21 achterwege omdat ik 19.42-38 en dan slaan naar 27 vervelend vond. Was dat een alternatief geweest? Na het slaan naar 37 oogt de witte stand wel wat statisch. En zwart heeft vrijheid gekregen op wits lange vleugel.
20... 6-11
21.41-37 16-21
22.38-32 11-17
23.44-40 7-11
24.43-38 11-16
25.37-31 21-26
26.49-43 26x37
27.32x41 14-19
28.23x14 9x20
Nu pas deze ruil.
diagram 4
[img]http://fmjd.org/dias2/save/11887325576.png[/img]
29.41-37 16-21
30.50-44 18-22
31.38-32 12-18
32.47-41 4-10
33.41-36 10-14
34.43-38 8-12
35.28-23 3-8
diagram 5
[img]http://fmjd.org/dias2/save/11887331324.png[/img]
Dit ziet er toch totaal anders uit dan diagram 1. Wit heeft geen expansiemogelijkheden meer en de witte lange vleugel is lamgelegd.
36.32-28 13-19!
37.24x13 8x19
38.38-32 21-26
39.37-31 26x37
40.32x41 19-24
41.36-31 24-30
42.41-37 2-7!
diagram 6
[img]http://fmjd.org/dias2/save/11887337149.png[/img]
Na 43.31-26 22-27 44.37-32 22x38 45.33x42 wint 46...18-22!
Na 43.40-35 20-24 44.29x9 18x49 45.35x24 49-35! biedt het overblijvende eindspel wit ook weinig hoop. Sijbrands speelde daarom het enige alternatief:
43.37-32 20-24!
44.29x9 18x36
diagram 7
[img]http://fmjd.org/dias2/save/11887346601.png[/img]
45.28-23 36-41
46.9-4 41-46
47.4x27 46x14
48.27x16 30-35
49.16x2 17-21
50.39-33 21-26
51.2-13 14-20
En wit gaf op.
Wat heb ik persoonlijk geleerd van deze omsingelingspartij?
* denk niet te snel dat je slecht staat!
* omsingelen is verrekte moeilijk is als je geen Schwarzman of Thijssen bent
* 18...17-21 is een cruciale zet in deze partij om de witte lange vleugel te verzwakken. De ruil 14-19 die ik speelde is veel te vroeg. Die geeft wit te veel vrijheid.
* na 20.37x28 gaat zwart eerst werken aan een soort standaardopstelling in dit type omsingeling door 6 naar 17 te brengen, 16 naar 21 en 7 naar 16.
Maar zoals ik al zei, het blijft moeilijk...

[Keurientesss]

In principe zijn de punten die je naar voren brengt wel helder, maar is de korte analyse van de partij ietwat gebrekkig. Feit is dat Sijbrands een zeer goede partij speelt tot de 30e zet. Dan gaat hij namelijk de fout in met 50-44?, terwijl zwart na 30.28-23 een bewegingloze positie heeft. Pas na 31. 38-32 slaat het tij volledig om: 28-23 was hier weer veel beter geweest.

Daarnaast zet je volledig onterecht een uitroepteken bij 36...13-19x19! Dat is juist de zet waarmee Schwarzman in principe de winst vergooid. Hij had op dat moment juist 36... 21-27! 37.37-31 13-19! 38. 24x13 18x09!!! moeten spelen met een overtuigende winst. Sijbrands kan namelijk op de 41e zet nog remiseren met 41.40-35, in plaats van de verliezende 36-31.

Overigens is Schwarzman het niet met je eens: hij betoogt dat omsingelen eigenlijk vele malen eenvoudiger is dan aanvallen. Het gaat namelijk altijd om het pakken van dezelfde velden en het opbouwen van dezelfde structuren

[blondegod]

Het gaat namelijk altijd om het pakken van dezelfde velden en het opbouwen van dezelfde structuren

Tja, dammen kan soms zo makkelijk zijn he [img]images/smilies/icon_rolleyes.gif[/img]

[Henk de Witt]

In principe zijn de punten die je naar voren brengt wel helder, maar is de korte analyse van de partij ietwat gebrekkig. Feit is dat Sijbrands een zeer goede partij speelt tot de 30e zet. Dan gaat hij namelijk de fout in met 50-44?, terwijl zwart na 30.28-23 een bewegingloze positie heeft. Pas na 31. 38-32 slaat het tij volledig om: 28-23 was hier weer veel beter geweest.

Daarnaast zet je volledig onterecht een uitroepteken bij 36...13-19x19! Dat is juist de zet waarmee Schwarzman in principe de winst vergooid. Hij had op dat moment juist 36... 21-27! 37.37-31 13-19! 38. 24x13 18x09!!! moeten spelen met een overtuigende winst. Sijbrands kan namelijk op de 41e zet nog remiseren met 41.40-35, in plaats van de verliezende 36-31.

Overigens is Schwarzman het niet met je eens: hij betoogt dat omsingelen eigenlijk vele malen eenvoudiger is dan aanvallen. Het gaat namelijk altijd om het pakken van dezelfde velden en het opbouwen van dezelfde structuren

Bedankt voor de correcties en aanvullingen! Tjalling Goedemoed wees mij er ook al op dat 36...13-19x19 de winst juist op losse schroeven zette terwijl 36...21-27! een sluitende winst geeft. In plaats van een uitroepteken verdient 13-19 dus juist een (klein) vraagteken.

Een paar opmerkingen mijnerzijds:
Mijn weergave van de partij is geen analyse.

De trainingsmethode van de Damacademie is gebaseerd op het vergroten van het inzicht in het damspel. De nadruk ligt op strategie, er wordt gewerkt vanuit hoofdlijnen. In die zin raakt bijvoorbeeld jouw terechte correctie van 36...13-19x19 niet de essentie. Die essentie is namelijk dat zwart ook volgens jou gewonnen staat. In hogere zin is de partij dus al beslist. Gantwarg stopt op zo’n moment vaak, geeft globaal aan waarom een partij in hogere zin is beslist. Hij beschouwt het uitspinnen van concrete varianten dan als tijdverlies. Plus het feit dat cursisten door die concrete varianten mogelijk door de bomen het bos niet meer zien, het zicht op de hoofdlijnen kwijtraken. Hij behandelt partijen op het hoogste niveau. Dat houdt in dat zelfs partijen waarin een strategie geslaagd is uiteindelijk veelal toch in remise eindigen. Ofwel door een gemiste kans van de bovenliggende partij, ofwel door de grote remisemarge in de oude telling. Voor een beoordeling van de strategie is dat niet belangrijk.

Dat Sijbrands tot de 30e zet een zeer goede partij speelt, geloof ik graag. Ik heb al aangegeven dat ik zelf het idee had met zwart tegen een muur te spelen. Ondanks de wetenschap dat Schwarzman die partij met zwart had gewonnen. Dat zei ik ook tegen Kees en hij bevestigde dat Sijbrands ergens een fout had gemaakt. Waarschijnlijk is dat dan de fase van de 30e en 31e zet geweest die jij aangeeft.

De uitspraak van Schwarzman dat omsingelen veel makkelijker is dan aanvallen moet je denk ik met een korreltje zout nemen. Het waardevolle van zijn uitspraak zit in de nadruk op het pakken van velden en het opbouwen van structuren. Helemaal in de geest van de damacademie!
In zijn uitspraak kun je omsingelen en aanvallen echter omdraaien. Ook bij aanvallen gaat het om het pakken van velden en het opbouwen van structuren. Schwarzman zei een keer tegen mij dat hij nauwelijks rekent. Veel meer afging op zijn intuïtie: 'In deze stand moet deze schijf die kant op'. Ook deze uitspraak moet je niet letterlijk nemen. Want er zijn natuurlijk zat voorbeelden aan te wijzen waarin Schwarzman zeer diep heeft gerekend. Anders wordt je geen wereldkampioen. Hij bedoelt denk ik weer hetzelfde, namelijk het pakken van velden en het bouwen van structuren. De volgorde lijkt mij echter duidelijk: 'Erst kommt die Struktur, dann das Rechnen'.

[Koops]

De nadruk ligt op strategie, er wordt gewerkt vanuit hoofdlijnen.

Niks damacademie. Dat is de omschrijving van Serie KNK!

[Eric van Dusseldorp]

(...) ofwel door de grote remisemarge in de oude telling. (...)

Je meent het. Vertel er eens wat meer over.

[composite]

(...) ofwel door de grote remisemarge in de oude telling. (...)

Je meent het. Vertel er eens wat meer over.

Eric, heb je dan helemaal geen medelijden met ons?

[Eric van Dusseldorp]

(...) ofwel door de grote remisemarge in de oude telling. (...)

Je meent het. Vertel er eens wat meer over.

Eric, heb je dan helemaal geen medelijden met ons?

Joh, ik was gewoon verbaasd dat Henk over de remisemarge in ons spel begon. Dat had ik nooit achter hem gezocht.

[Luteijn]

In principe zijn de punten die je naar voren brengt wel helder, maar is de korte analyse van de partij ietwat gebrekkig. Feit is dat Sijbrands een zeer goede partij speelt tot de 30e zet. Dan gaat hij namelijk de fout in met 50-44?, terwijl zwart na 30.28-23 een bewegingloze positie heeft. Pas na 31. 38-32 slaat het tij volledig om: 28-23 was hier weer veel beter geweest.

Daarnaast zet je volledig onterecht een uitroepteken bij 36...13-19x19! Dat is juist de zet waarmee Schwarzman in principe de winst vergooid. Hij had op dat moment juist 36... 21-27! 37.37-31 13-19! 38. 24x13 18x09!!! moeten spelen met een overtuigende winst. Sijbrands kan namelijk op de 41e zet nog remiseren met 41.40-35, in plaats van de verliezende 36-31.

Overigens is Schwarzman het niet met je eens: hij betoogt dat omsingelen eigenlijk vele malen eenvoudiger is dan aanvallen. Het gaat namelijk altijd om het pakken van dezelfde velden en het opbouwen van dezelfde structuren

De laatste tijd heb ik het een beetje druk. Daardoor is het er nog niet van gekomen om de masterclass van Kees Thijssen op het internet te zetten. De partij Sijbrands - Schwarzman werd gebruikt als uitspeelstand. Ik kende de partij niet. Kennelijk houd ik de boel niet goed genoeg meer bij. De bovenstaande opmerkingen zijn kennelijk van Sijbrands (?) Toch ga ik een beetje steigeren van een uitspraak zonder enige vorm van uitleg, dat 30.28-23 gespeeld had moeten worden. Op hoofdklasseniveau worden zulke zetten vrijwel blindelings gespeeld. Grootmeesters daarentegen denken er geruime tijd over na. Als ze hem spelen, dan doen ze dat omdat ze weten 'waarom'.

Gantwarg heeft er meerdere malen op gewezen, dat de zet 28-23 een grote beslissing is, die je niet lichtvaardig moet nemen. In principe kan hij op elk moment. De stelling met de schijven 28 en 24 verdient in zijn algemeenheid de voorkeur boven, die met de schijven 23 en 24. Immers vanuit de opstelling 28, 24 kun je altijd tot 23, 24 komen. Omgekeerd niet. Ruimtelijk gezien is de formatie 24, 28 krachtiger dan 23, 24. Er kunnen omstandigheden zijn, waaronder de bezetting 23, 24 nodig is. Soms is het mogelijk daarna de zwarte lange vleugel onder de voet te lopen met de aanvalsruil 34-30x30. Soms kun je het zwarte centrum knellen. Soms is er sprake van 'nood', zoals dreigend vallen van schijf 24 of tempodwang en heb je geen andere keus.

In de masterclass streeft Gantwarg ernaar om ons strategie bij te brengen. Hij omschrijft dat als de kunst om vanuit een willekeurige opening een stand te bereiken, die gewonnen kan worden. Hij houdt niet van het oplepelen van openingstheorie. Hij vindt dat je in elke willekeurige vorm van een spelbeeld strategisch uit de voeten moet kunnen. Als het hem uitkomt tijdens een les, dan verzet hij gewoon de schijven om het gewenste idee aanschouwelijk te maken. Hij zou willen weten, waarom wit 30.28-23 moet spelen, zodat je in alle soortgelijke stellingen een leidraad hebt hoe te handelen en waarom. Wellicht heeft iemand een wat uitgebreidere uitleg met wat varianten, waaruit blijkt dat 28-23 beter is dan het gespeelde toch wel erg logische 50-44. Na 30.50-44 18-22 kunnen zetten als 38-32, 37-31, 47-41 en wederom 28-23 onderzocht worden.

http://www.luteyn.net/Masterclass/masterclass1.htm

[RonHeusdens]

Je moet niet alleen naar je eigen stand kijken, Frits, maar ook naar die van de tegenstander. Door 28-23 te spelen, kan zwart niet verder met 18-22, hetgeen zijn natuurlijke zet is.

[Luteijn]

Je moet niet alleen naar je eigen stand kijken, Frits, maar ook naar die van de tegenstander. Door 28-23 te spelen, kan zwart niet verder met 18-22, hetgeen zijn natuurlijke zet is.

Het is natuurlijk altijd een beetje wijsheid achteraf wat verstandig is. De zet 28-23 is de noodrem. Als je er vanuitgaat, dat wit goed staat, dan is de noodrem niet het beste plan. Na 28-23 17-22 lijkt zwart makkelijk te kunnen afbreken. Het voortzetten van de omsingeling, zoals uit de partij daarentegen is niet goed meer te realiseren. Het gaat er om wat je je als witspeler wel en niet kunt permiteren. Afbraak is niet interessant voor beiden. Een zwartspeler, die zich helemaal gecommiteerd heeft aan een onrealistische omsingeling kan verslagen worden.

Het viel mij ook tijdens de masterclass op, dat veel mensen denken dat de omsingelaar goed staat in zulke standen en dat hij allerlei afbraak moet verhinderen. Het tegen de klippen op omsingelen wat je regelmatig ziet van enthousiastelingen behoeft volgens mij nuchterheid en realisme met zo nodig een tijdige noodrem. Het is ook belangrijk om met zwart klein nadeel, dat gepaard gaat met het openen van de stand deskundig te bestrijden. In correspondentiepartijen zie je zelden spelers in de problemen komen na het openen van de stand. Het idee dat elke vorm van openen van de stand voordelig is voor wit zie je veel bij de hedendaagse topspelers, terwijl een heldere blik op de overblijvende stand vaak het tegendeel wijst. Slechts de schreeuwende tijdnood, waarmee dit vaak gepaard gaat werkt in het voordeel van de witspeler, niet de objectieve waarde van de stand.

Tijdens en na het uitspelen was iedereen van mening dat de zwarte stand niet veel was. Elke beschaafde vorm van afbraak (28-23, 17-22 en 13-19) is dan in zijn voordeel. De partij heeft allerlei punten, waar andere zetten bestudeerd zouden kunnen worden. Ik heb mij zitten afvragen of 44-40 een paar zetten eerder nodig is. Ook lijkt het net alsof wit wat verrast wordt door de de zet (30.50-44 18-22 31.38-32) 12-18