KRANTENARTIKELEN - 2007

[Hanco Elenbaas]

Met dank aan Bert Verton :

[Hanco Elenbaas]

De Gelderlander, 26 februari 2007

Van der Stelt sluit kwalificatie in stijl af

Maandag, 26 februari 2007 - RENKUM - Astrid van der Stelt heeft het kwalificatietoernooi van het NK dammen voor vrouwen in stijl afgesloten. De speelster uit Renkum ging zaterdag in haar zevende en laatste partij onderuit tegen Sarah Rijgersberg.
Van der Stelt, vorig jaar nog present op de nationale titelstrijd, kon in het kwalificatietoernooi op sportcentrum Papendal geen rol van betekenis spelen. Ze sprokkelde slechts vijf punten en eindigde daarmee als vijfde in haar groep.

[Hanco Elenbaas]

De Stentor, 12 februari 2007

DC Apeldoorn houdt hoop levend met nipte zege

APELDOORN - Damclub Apeldoorn houdt tot de laatste ronde uitzicht op promotie naar de nationale ereklasse. DCA greep zich zaterdag aan de laatste strohalm vast door één van de twee koplopers, DES Lunteren, met 11 - 9 te verslaan.
Met drie punten achterstand op zowel de teams van DES als Heijmans Excelsior was een overwinning voor DC Apeldoorn zaterdag het enige dat telde, in de hoop dat ook de tweede koploper punten zou morsen.

De kampioen promoveert rechtstreeks, de nummer twee strijdt in play-offs om een plek in de ereklasse. Ook de Lunteranen speelden fel voor de winst, om alles in de slotronde nog in eigen hand te houden. Dat resulteerde er in dat slechts drie partijen in remise eindigden, in de overige zeven duels viel een beslissing.

Doorslaggevend bleken uiteindelijk de partijen van DC Apeldoorns kopman Alexander Presman en van tiende-bordspeler Allard van Tongeren. Toen duidelijk werd dat Van Tongeren mocht aanschuiven tegen DES-talent Daniël Merkus reageerde de DCA-voorzitter opvallend laconiek. ,,Nou, jij kunt vandaag snel feestvieren, vertrouwde hij zijn tegenstander toe.

Met een forse score in de hoofdklasse, deelname aan de halve finales van het persoonlijk kampioenschap van Nederland en een negende plek op het wereldkampioenschap voor junioren, was Merkus torenhoog favoriet.

Van Tongeren omschreef zijn rol voor DC Apeldoorn bescheiden als schijvenklaarzetter. Een aantal uren later was het echter Merkus die behoorlijk pips om de neus zag en Van Tongeren die buiten de speelzaal triomfkreten slaakte. Met fraai omsingelingsspel had hij zijn op papier veel sterkere opponent toch weten te kraken. ,,Je steekt kennelijk toch wel wat op als je telkens de spullen klaarzet, grijnsde hij.

Na bijna zes uur spelen was het nog slechts de vraag of grootmeester Alexander Presman erin zou slagen het beslissende punt binnen te halen. Hij had in het late middenspel een schijf moeten inleveren, maar de resterende stand bood nog wel verweer. Toen Presman remise op zijn notatiebiljet mocht invullen was de eindstand een feit: 11-9.

DC Apeldoorn moet in de laatste wedstrijd winnen en hopen op een misstap van DES. Het kampioenschap zit er niet meer in. Heijmans Excelsior, de ploeg van Ton Sijbrands, staat drie punten voor op DCA.

[Hanco Elenbaas]

TC Tubantia, 27 februari 2007
http://www.tctubantia.nl/specials/archi ... 155677.ece

Laura Timmerman speelt in finale

WESTERHAAR - In het sportcentrum Papendal bij Arnhem werd het afgelopen weekeinde de laatste ronde van de halve finales om het Nederlands kampioenschap dammen gehouden.
Bij de dames won Irene Stegeman op overtuigende wijze haar partij tegen Laura Timmerman. De speelster van damclub Witte van Moort uit Westerhaar plaatste zich hiermee voor de tweede achtereenvolgende keer voor de nationale finale bij de dames.
Ze werd gedeeld eerste in haar poule met daarin ook één van de sterkste Nederlandse speelsters, Christien Fung. Vorig jaar eindigde Irene Stegeman bij haar debuut in de nationale eindstrijd op een fraaie vijfde plaats.

Bij de mannen greep Marino Barkel, speler van het eerste team van de Westerhaarse damclub Witte van Moort, zijn laatste kans. Dat deed hij door zijn partij tegen Peter van der Stap in winst om te zetten. Hierdoor eindigde hij op een gedeelde derde plaats in zijn groep. Barkel moet nu samen met Paul Oudshoorn uitmaken wie zich plaats voor de barrage. Voor de vier spelers die op de derde plaats in hun groep eindigden zijn er twee plaatsen beschikbaar in de finale. De winnaar van de barrage-wedstrijd heeft daardoor namelijk ook het recht om in de nationale eindstrijd uit te komen.
Winnaar in de groep van Marino Barkel werd Gerard Jansen uit Huissen voor Michiel Kroesbergen. Beiden plaatsten zich rechtstreeks voor de finale.

[Hanco Elenbaas]

Dankzij Peter Frans Koops:

Nederlands Dagblad, 23 februari 2007
http://www.nd.nl/Document.aspx?document ... l&id=88158

Intelligent Design volgens een antropoloog

door Willem Bouwman

Antropoloog Wouter van Beek (1943) neemt deel aan het debat over Intelligent Design. Dat is opmerkelijk, want het debat wordt vooral gevoerd door theologen, filosofen en natuurkundigen. Van Beek, sinds vorige maand hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg, is gespecialiseerd in de religieuze antropologie. Hij deed onderzoek naar de antropologie van het creationisme en Intelligent Design en naar de religieuze achtergrond van het klimaatdebat.

Wouter van Beek: ,,Intelligent Design wordt in wezen gebruikt als wetenschappelijk godsbewijs. Maar godsbewijzen werken niet, ze zijn nooit sluitend en kunnen ook niet sluitend zijn, omdat God niet wetenschappelijk waarneembaar is. De verfijnde en ingewikkelde structuur van de natuur kan een bron van inspiratie zijn voor het geloof in God, maar een godsbewijs is ze niet. Amerikaanse aanhangers van Intelligent Design zien de complexiteit van de natuur als een bewijs van het bestaan van God. Het kan niet anders, of de natuur is door een intelligent wezen geschapen, zeggen ze dan. Ik noem dat een vorm van godsbewijs.



Nederlandse aanhangers van Intelligent Design zijn genuanceerder en minder apologetisch. Voor hen is de complexiteit van de natuur meer een inspiratiebron dan een bewijs voor het geloof. Eensluidend zijn de meningen niet. In de bekende boeken over Intelligent Design, En God beschikte een worm en Schitterend ongeluk of sporen van ontwerp?, kom je allerlei, soms tegenstrijdige standpunten tegen. In Amerika zou dat niet gebeuren. In Amerika is Intelligent Design een vermomming van het creationisme.’’

Waarom is die vermomming nodig?

,,Het creationisme is afgeserveerd in Amerika, door de wetenschap, maar vooral door de rechter. Volgens de rechter is creationisme een vorm van religie en dus ongeschikt om op de openbare school geleerd te worden. In de Amerikaanse Grondwet staat immers in steen gebeiteld dat kerk en staat gescheiden moeten zijn.

Om het scheppingsgeloof toch in de lesprogramma’s van het openbaar onderwijs te krijgen, proberen de creationisten onder een nieuwe vlag het oude doel te bereiken. Die nieuwe vlag heet Intelligent Design. Volgens de Amerikaanse creationisten wijst de wetenschap op Intelligent Design en is het evolutionisme een vorm van religie. Met die omkering probeert men de Amerikaanse rechtsgang te beïnvloeden. In sommige staten in het Zuiden is het gelukt en staat de scheppingstheorie nu in het lesprogram. Schrijvers van schoolboeken zijn voorzichtig geworden en laten verwijzingen naar de evolutietheorie achterwege. Soms is het hoofdstuk over evolutietheorie zelfs helemaal verdwenen.

In Europa speelt dat niet. De secularisatie is bij ons veel verder doorgedrongen dan in Amerika.’’

U hebt ontdekt dat de radicale islam wel door het Amerikaanse creationisme beïnvloed is.

,,Darwin is het doelwit geworden van mensen die zich niet thuis voelen in de geseculariseerde, westerse samenleving. Het gaat niet alleen om orthodoxe christenen, maar ook om orthodoxe moslims. Op de internetsites van fundamentalistische moslims heet Darwin een van de grote schurken uit de geschiedenis, nog groter dan Hitler en Stalin. De argumenten tegen Darwin zijn vaak letterlijk overgenomen van christelijke sites in Amerika, alleen is de naam van God veranderd in die van Allah. In de literatuurlijst zijn alle christelijke titels vervangen door islamitische literatuur.’’

Dat is opmerkelijk, want in de Koran gaat het nauwelijks over de schepping.

,,De Koran zegt zeer weinig over de schepping, maar omdat orthodoxe moslims de Koran als een uitbreiding van de Bijbel zien, geloven ze in het Bijbelse scheppingsverhaal. Lange tijd is de vraag naar schepping of evolutie nauwelijks een probleem geweest voor islamieten. Ze geloofden dat de mens door God geschapen was, evolutie vond men een belachelijk idee.

Pas sinds enige jaren verzetten ze zich tegen de evolutieleer, niet om inhoudelijke redenen, maar uit protest tegen de dominante, seculiere westerse wetenschap. Die seculiere aard van de westerse wetenschap zien ze het sterkst naar voren komen in de evolutieleer. Daartegen richt zich hun verzet. De snelle groei van het verzet is toe te schrijven aan het internet, waar men kennisnam van het werk van de Amerikaanse creationisten. Bij alle verschillen delen Amerikaanse creationisten en orthodoxe moslims hun diepe onbehagen in de seculiere wetenschap.’’

Waarom is Intelligent Design nu pas zo’n succes in Nederland? Was dat in 1980 ook mogelijk geweest?

,,Ik denk het niet. De verzuiling was toen nog sterk genoeg om het gesprek, het discours over schepping en evolutie, in eigen kring te voeren. De bezwaren tegen het evolutionisme klonken eigenlijk alleen aan de rechterkant van het Nederlandse christendom. De Evangelische Hogeschool in Amersfoort maakte zich sterk voor het creationisme, maar heeft nauwelijks voet aan de grond gekregen in de wetenschap in Nederland. Creationisme was vooral een alternatief voor gelovigen die de evolutieleer verwierpen.

Ik denk dat de opkomst van Intelligent Design verschillende redenen heeft. Allereerst werd creationisme pas populair toen de academische theologie een andere visie op de Bijbel kreeg. De meeste theologen nemen de Bijbel niet meer zo letterlijk en zien de eerste hoofdstukken niet meer als historische informatie over het ontstaan van de wereld. Wie gelooft dat de Bijbel alleen maar heilsgeschiedenis schrijft en geen natuurlijke historie, neemt afstand van het creationisme. Ik denk dat Intelligent Design een alternatief is voor christenen die het creationisme niet meer houdbaar vinden, maar zich evenmin aan een geheel seculiere wereldverklaring willen overleveren. Aanhangers van Intelligent Design geloven in de God van de Bijbel en erkennen tegelijk dat de aarde miljoenen jaren oud is en dat de natuurlijke soorten door evolutie zijn ontstaan.

Bovendien is de verzuiling van orthodox Nederland afgenomen, waardoor het debat over schepping en evolutie niet meer beperkt hoefde te blijven tot de EO of de Evangelische Hogeschool. Het discours over Intelligent Design is veel breder; kijk alleen maar naar de zeer uiteenlopende achtergrond van de auteurs van Schitterend ongeluk of sporen van ontwerp?.

Ten slotte spelen tv-kanalen als Discovery Channel en National Geographic Channel een rol. Ze hebben de wetenschap in de huiskamer gebracht, ze gaan uit van het evolutiemodel en ze presenteren een omvattend verhaal over ontstaan, bestaan en toekomst van de aarde en het heelal. Zo ontstond de behoefte aan een alternatief verhaal, met evenveel wetenschappelijk gezag. Het creationisme kan zo’n alternatief niet bieden, omdat het wetenschappelijk te weinig voorstelt.’’

Het geestelijk klimaat is ook gewijzigd. Het ietsisme bloeit, religie is niet meer taboe, een atheïst heeft iets uit te leggen.

,,Jazeker, en bovendien zijn natuurkundigen zich sterker bewust geworden van de grenzen van hun kennen. De gedachte dat straks alles wetenschappelijk verklaard zou kunnen worden, is op zijn retour. We beseffen ook beter dat wetenschap niet tot atheïsme hoeft te leiden en dat atheïsme een keuze is, een geloofskeuze. Wetenschap leidt noch tot geloof, zoals Intelligent Design beoogt, noch tot ongeloof, zoals de atheïsten zeggen. Wetenschap kan geen vervanging van religie zijn.’’

U bent hoogleraar religieuze antropologie: is de mens van nature religieus?

,,Mijn eerste reactie is: ja. Om te beginnen zijn er heel weinig niet-religieuze culturen op de wereld. Eigenlijk hebben alle culturen iets wat als religie herkenbaar is, soms heel duidelijk, soms na enig zoeken. Noord-Korea is formeel een communistisch land zonder religie. Maar onder het oppervlak? In Rusland werd religie ontkend en onderdrukt, nu worden er weer kathedralen gebouwd en bloeien de kerken.

Als antropoloog bezie ik de geschiedenis van de mensheid als een groot en zeer gevarieerd overlevingsexperiment. In die geschiedenis heb ik geen culturen zien overleven zonder religie. ’’

Samenlevingen hebben religie nodig om te kunnen overleven?

,,Die conclusie kun je trekken. In elk geval hebben we geen argumenten voor het tegendeel gevonden. Ik ken geen samenlevingen zonder religie. Als ze er zijn geweest, hebben ze geen sporen nagelaten. Zeker voor kleinschalige samenlevingen blijkt religie van grote waarde. Religie werkt samenbindend en inspireert.’’

Secularisatie is slecht voor een samenleving?

,,Nee, want secularisatie is iets anders dan het verdwijnen van religie. Secularisatie betekent dat religie een andere functie krijgt en aan betekenis verliest. Een seculiere samenleving hoeft ook niet religieloos te zijn. Onze cultuur is seculier, maar niet religieloos. We hebben alleen geen overheersende religie meer. Tegenover mijn huis staat een kerkgebouw uit 1901. Twintig jaar geleden is het verkocht en zijn er appartementen in gebouwd. Op de plek waar eens het altaar stond, waar de doop werd bediend en het huwelijk ingezegend, wonen nu mensen. Russisch-orthodoxe vrienden van mij begrijpen dat niet. Ze waren diep geschokt en vroegen zich af, hoe je op een heilige plaats kunt wonen. Wij snappen hun reactie niet, omdat we geseculariseerd zijn. Wij kennen geen betekenis meer toe aan plaatsen waar gedoopt en gezegend is. Maar dat wil niet zeggen dat wij geen religie hebben.’’

Heeft secularisatie voordelen, antropologisch beschouwd?

,,Jazeker. In een seculiere samenleving heeft de kerk geen politieke macht, en dat is een goede zaak, want het gaat meestal mis als de kerk de macht heeft. Dan krijg je kruistochten, inquisitie en godsdienstoorlogen. Geef mij dus maar een samenleving waar de religie zich aan de zijkant bevindt en waar het kerkelijk gezag gecontroleerd, weersproken en gecorrigeerd kan worden. Het fundamentalisme wil dat allemaal terugdraaien. Fundamentalisten willen de macht teruggeven aan de kerk of aan de moskee. In het denken van de fundamentalist speelt macht dan ook een overheersende rol.’’

U had dus ook een persoonlijk, ideëel motief mee te doen aan het debat over Intelligent Design?

,,Een beetje wel.’’

Waarom bent u eigenlijk religieus antropoloog geworden?

,,Ik heb eerste enkele jaren biologie gestudeerd, maar daar vond ik geen antwoorden op de vragen die me bezighielden: de vraag naar mezelf, de vraag naar de aard van het mens-zijn. Ik was op zoek naar mezelf en ben antropologie gaan studeren uit belangstelling voor religie. Wat geloven mensen, waarom geloven mensen? Die vragen hebben me van jongs af aan geboeid.

Ik ben remonstrants opgevoed, dus helemaal niet zwaar. Dat lichte geloof vond ik heel aardig, maar het bood me weinig houvast. Je kon er alle kanten mee op. Ik zei vaak: ‘Je mag hier alles geloven wat je wilt, als het maar niet te veel is.’ ’’

Heeft de antropologie antwoorden op uw existentiële vragen kunnen geven?

,,Ik heb geen antwoorden gekregen, ik heb antwoorden geconstrueerd, ook in religieuze en exis–tentiële zin. Ik heb vooral geleerd met vragen te leven, omdat sommige vragen niet te beantwoorden zijn. De vraag naar de zin van het leven en vooral de vraag naar de zin van het lijden zijn niet beantwoordbaar. Soms denk ik een antwoord gevonden te hebben, maar dat antwoord voldoet dan op zeker moment niet meer.’’

Waarom doet u onderzoek naar verhalen over de eindtijd?

,,Eindtijdverhalen vind ik interessant, omdat ze zo weinig voorkomen, veel minder dan scheppingsverhalen. Kennelijk willen samenlevingen niet over hun eigen einde nadenken. Vaak zijn er wel verwachtingen omtrent het einde, maar die zijn doorgaans weinig expliciet: de wereld is een langzaam aflopende zaak die eindigt in een grauwe, lauwe soep. Uitgesproken eindtijdverwachtingen zijn bijna altijd gewelddadig, catastrofaal en apocalyptisch. Je vindt ze in Scandinavië, Midden-Amerika en het Midden-Oosten, bij de Perzen, de joden en de christenen. In de islam is het wereldeinde van weinig betekenis.

Antropologen verklaren uitgesproken eindtijdverwachtingen uit de snelle veranderingen die zich in een samenleving voordoen. Dan kunnen de mensen zich beter voorstellen dat het eens afgelopen zal zijn en denken ze na over hoe het einde zal zijn.

Ik vind die verklaring niet bevredigend, want ik ken zoveel snelle politieke veranderingen die niet tot apocalyptische verwachtingen hebben geleid.’’

Leidt de klimaatverandering tot nieuwe ideeën over het wereldeinde?

,,Hoe komt het dat we zoveel praten over klimaatverandering en haar zo bedreigend vinden? Nederlanders praten altijd over het weer en dat weer deugt nooit. Maar het klimaat mag niet veranderen. Dat is toch tegenstrijdig? Dat zie je overal ter wereld. Zelfs de aboriginals in Australië willen niet dat hun dorre, droge klimaat verandert, ook al snakken ze dagelijks naar regen.

Mensen identificeren zich met de omgeving waarin ze wonen, ook met de natuurlijke omgeving, inclusief het klimaat. Als het klimaat verandert, veranderen wijzelf, althans: zo zien wij dat. Daarom vinden we klimaatverandering bedreigend.

Verder speelt schuldbesef ons parten. We voelen ons schuldig dat er straks geen walvissen en ijsberen meer zijn. Teloorgang en schuld zijn de grondtonen in het klimaatdiscours in West-Europa. Volgens mij is dat een bijzondere vorm van eindtijdverwachting. Onze cultuur is niet christelijk meer en heeft de christelijke eindtijdverwachting opgegeven. In het vacuüm van de christelijke apocalyptiek is een seculiere apocalyptiek gekomen, die zich richt op het klimaat en die aansluit bij het protestantse zonde- en schuldbesef.

In Amerika slaat het klimaatdiscours niet aan, omdat de Bijbelse eindtijdverwachtingen er zeer levend zijn. En de Bijbel leert nergens dat in het eind der tijden het klimaat veranderen zal. Voor Amerikaanse fundamentalisten is het westerse klimaatdiscours een concurrerende vorm van apocalyptiek. Ze vinden het even erg als het evolutiegeloof en ze gaan er net zo hard tegen tekeer.’’

[Hanco Elenbaas]

Website De Telegraaf, 28 februari 2007
http://www.telesport.nl/1277887/___Opma ... sland.html

Opmars dammen in Duitsland

door Harm Wiersma

KORBACH - Vanuit het Duitse Korbach in Sauerland is de damwereld bezig om Duitsland voor de damsport te winnen. De damsport heeft van oudsher vooral sterke bindingen met Nederland, Frankrijk, Oost-Europa en Afrika. Onder aanvoering van haar kampioen Mark Podolski, die al geplaatst is voor het WK 2007 (mei, Hardenberg) is grootmeester Vadim Virny in het Europese zonetoernooi verwikkeld, dat begin deze week van start ging.

De beste aanloop hier naartoe kwam van de Oekraïense kampioen Yuri Lagoda, die de eerste drie partijen won. Ook goed op dreef is de jonge Witrussische kampioen Ihar Mikhailchenko, die binnenkort grootmeester zal worden. De bovenste twee spelers plaatsen zich voor het WK. Het toernooiverloop is live te volgen via elektronische damborden uit Friesland. Zie http://www.westerkade.com/dammen/groeneveld/index.html

[Hanco Elenbaas]

Dagblad De Limburger, 1 maart 2007

[Piet Bouma]

Op

http://www.ad.nl/utrecht/sport/article1145970.ece

staat een lezenswaardig artikel over het kampioenschap.

[DeletedProfile]

Met dit team kan ik nauwelijks affiniteit voelen, en in mijn hart hoop ik eigenlijk dat ze geen kampioen worden.

Deze zin schreef Henk Stoop aan het begin van dit seizoen over het 1e team.
Vandaar dat het kampioensteam geen affiniteit voelde met de club die nu in grote mate wordt vertegenwoordigd door Stoop.[/quote]

[composite]

Dankzij Peter Frans Koops:

Nederlands Dagblad, 23 februari 2007
http://www.nd.nl/Document.aspx?document ... l&id=88158

Intelligent Design volgens een antropoloog

door Willem Bouwman

Antropoloog Wouter van Beek (1943) neemt deel aan het debat over Intelligent Design. Dat is opmerkelijk, want het debat wordt vooral gevoerd door theologen, filosofen en natuurkundigen. Van Beek, sinds vorige maand hoogleraar aan de Universiteit van Tilburg, is gespecialiseerd in de religieuze antropologie. Hij deed onderzoek naar de antropologie van het creationisme en Intelligent Design en naar de religieuze achtergrond van het klimaatdebat.

Wouter van Beek: ,,Intelligent Design wordt in wezen gebruikt als wetenschappelijk godsbewijs. Maar godsbewijzen werken niet, ze zijn nooit sluitend en kunnen ook niet sluitend zijn, omdat God niet wetenschappelijk waarneembaar is. De verfijnde en ingewikkelde structuur van de natuur kan een bron van inspiratie zijn voor het geloof in God, maar een godsbewijs is ze niet. Amerikaanse aanhangers van Intelligent Design zien de complexiteit van de natuur als een bewijs van het bestaan van God. Het kan niet anders, of de natuur is door een intelligent wezen geschapen, zeggen ze dan. Ik noem dat een vorm van godsbewijs.



Nederlandse aanhangers van Intelligent Design zijn genuanceerder en minder apologetisch. Voor hen is de complexiteit van de natuur meer een inspiratiebron dan een bewijs voor het geloof. Eensluidend zijn de meningen niet. In de bekende boeken over Intelligent Design, En God beschikte een worm en Schitterend ongeluk of sporen van ontwerp?, kom je allerlei, soms tegenstrijdige standpunten tegen. In Amerika zou dat niet gebeuren. In Amerika is Intelligent Design een vermomming van het creationisme.’’

Waarom is die vermomming nodig?

,,Het creationisme is afgeserveerd in Amerika, door de wetenschap, maar vooral door de rechter. Volgens de rechter is creationisme een vorm van religie en dus ongeschikt om op de openbare school geleerd te worden. In de Amerikaanse Grondwet staat immers in steen gebeiteld dat kerk en staat gescheiden moeten zijn.

Om het scheppingsgeloof toch in de lesprogramma’s van het openbaar onderwijs te krijgen, proberen de creationisten onder een nieuwe vlag het oude doel te bereiken. Die nieuwe vlag heet Intelligent Design. Volgens de Amerikaanse creationisten wijst de wetenschap op Intelligent Design en is het evolutionisme een vorm van religie. Met die omkering probeert men de Amerikaanse rechtsgang te beïnvloeden. In sommige staten in het Zuiden is het gelukt en staat de scheppingstheorie nu in het lesprogram. Schrijvers van schoolboeken zijn voorzichtig geworden en laten verwijzingen naar de evolutietheorie achterwege. Soms is het hoofdstuk over evolutietheorie zelfs helemaal verdwenen.

In Europa speelt dat niet. De secularisatie is bij ons veel verder doorgedrongen dan in Amerika.’’

U hebt ontdekt dat de radicale islam wel door het Amerikaanse creationisme beïnvloed is.

,,Darwin is het doelwit geworden van mensen die zich niet thuis voelen in de geseculariseerde, westerse samenleving. Het gaat niet alleen om orthodoxe christenen, maar ook om orthodoxe moslims. Op de internetsites van fundamentalistische moslims heet Darwin een van de grote schurken uit de geschiedenis, nog groter dan Hitler en Stalin. De argumenten tegen Darwin zijn vaak letterlijk overgenomen van christelijke sites in Amerika, alleen is de naam van God veranderd in die van Allah. In de literatuurlijst zijn alle christelijke titels vervangen door islamitische literatuur.’’

Dat is opmerkelijk, want in de Koran gaat het nauwelijks over de schepping.

,,De Koran zegt zeer weinig over de schepping, maar omdat orthodoxe moslims de Koran als een uitbreiding van de Bijbel zien, geloven ze in het Bijbelse scheppingsverhaal. Lange tijd is de vraag naar schepping of evolutie nauwelijks een probleem geweest voor islamieten. Ze geloofden dat de mens door God geschapen was, evolutie vond men een belachelijk idee.

Pas sinds enige jaren verzetten ze zich tegen de evolutieleer, niet om inhoudelijke redenen, maar uit protest tegen de dominante, seculiere westerse wetenschap. Die seculiere aard van de westerse wetenschap zien ze het sterkst naar voren komen in de evolutieleer. Daartegen richt zich hun verzet. De snelle groei van het verzet is toe te schrijven aan het internet, waar men kennisnam van het werk van de Amerikaanse creationisten. Bij alle verschillen delen Amerikaanse creationisten en orthodoxe moslims hun diepe onbehagen in de seculiere wetenschap.’’

Waarom is Intelligent Design nu pas zo’n succes in Nederland? Was dat in 1980 ook mogelijk geweest?

,,Ik denk het niet. De verzuiling was toen nog sterk genoeg om het gesprek, het discours over schepping en evolutie, in eigen kring te voeren. De bezwaren tegen het evolutionisme klonken eigenlijk alleen aan de rechterkant van het Nederlandse christendom. De Evangelische Hogeschool in Amersfoort maakte zich sterk voor het creationisme, maar heeft nauwelijks voet aan de grond gekregen in de wetenschap in Nederland. Creationisme was vooral een alternatief voor gelovigen die de evolutieleer verwierpen.

Ik denk dat de opkomst van Intelligent Design verschillende redenen heeft. Allereerst werd creationisme pas populair toen de academische theologie een andere visie op de Bijbel kreeg. De meeste theologen nemen de Bijbel niet meer zo letterlijk en zien de eerste hoofdstukken niet meer als historische informatie over het ontstaan van de wereld. Wie gelooft dat de Bijbel alleen maar heilsgeschiedenis schrijft en geen natuurlijke historie, neemt afstand van het creationisme. Ik denk dat Intelligent Design een alternatief is voor christenen die het creationisme niet meer houdbaar vinden, maar zich evenmin aan een geheel seculiere wereldverklaring willen overleveren. Aanhangers van Intelligent Design geloven in de God van de Bijbel en erkennen tegelijk dat de aarde miljoenen jaren oud is en dat de natuurlijke soorten door evolutie zijn ontstaan.

Bovendien is de verzuiling van orthodox Nederland afgenomen, waardoor het debat over schepping en evolutie niet meer beperkt hoefde te blijven tot de EO of de Evangelische Hogeschool. Het discours over Intelligent Design is veel breder; kijk alleen maar naar de zeer uiteenlopende achtergrond van de auteurs van Schitterend ongeluk of sporen van ontwerp?.

Ten slotte spelen tv-kanalen als Discovery Channel en National Geographic Channel een rol. Ze hebben de wetenschap in de huiskamer gebracht, ze gaan uit van het evolutiemodel en ze presenteren een omvattend verhaal over ontstaan, bestaan en toekomst van de aarde en het heelal. Zo ontstond de behoefte aan een alternatief verhaal, met evenveel wetenschappelijk gezag. Het creationisme kan zo’n alternatief niet bieden, omdat het wetenschappelijk te weinig voorstelt.’’

Het geestelijk klimaat is ook gewijzigd. Het ietsisme bloeit, religie is niet meer taboe, een atheïst heeft iets uit te leggen.

,,Jazeker, en bovendien zijn natuurkundigen zich sterker bewust geworden van de grenzen van hun kennen. De gedachte dat straks alles wetenschappelijk verklaard zou kunnen worden, is op zijn retour. We beseffen ook beter dat wetenschap niet tot atheïsme hoeft te leiden en dat atheïsme een keuze is, een geloofskeuze. Wetenschap leidt noch tot geloof, zoals Intelligent Design beoogt, noch tot ongeloof, zoals de atheïsten zeggen. Wetenschap kan geen vervanging van religie zijn.’’

U bent hoogleraar religieuze antropologie: is de mens van nature religieus?

,,Mijn eerste reactie is: ja. Om te beginnen zijn er heel weinig niet-religieuze culturen op de wereld. Eigenlijk hebben alle culturen iets wat als religie herkenbaar is, soms heel duidelijk, soms na enig zoeken. Noord-Korea is formeel een communistisch land zonder religie. Maar onder het oppervlak? In Rusland werd religie ontkend en onderdrukt, nu worden er weer kathedralen gebouwd en bloeien de kerken.

Als antropoloog bezie ik de geschiedenis van de mensheid als een groot en zeer gevarieerd overlevingsexperiment. In die geschiedenis heb ik geen culturen zien overleven zonder religie. ’’

Samenlevingen hebben religie nodig om te kunnen overleven?

,,Die conclusie kun je trekken. In elk geval hebben we geen argumenten voor het tegendeel gevonden. Ik ken geen samenlevingen zonder religie. Als ze er zijn geweest, hebben ze geen sporen nagelaten. Zeker voor kleinschalige samenlevingen blijkt religie van grote waarde. Religie werkt samenbindend en inspireert.’’

Secularisatie is slecht voor een samenleving?

,,Nee, want secularisatie is iets anders dan het verdwijnen van religie. Secularisatie betekent dat religie een andere functie krijgt en aan betekenis verliest. Een seculiere samenleving hoeft ook niet religieloos te zijn. Onze cultuur is seculier, maar niet religieloos. We hebben alleen geen overheersende religie meer. Tegenover mijn huis staat een kerkgebouw uit 1901. Twintig jaar geleden is het verkocht en zijn er appartementen in gebouwd. Op de plek waar eens het altaar stond, waar de doop werd bediend en het huwelijk ingezegend, wonen nu mensen. Russisch-orthodoxe vrienden van mij begrijpen dat niet. Ze waren diep geschokt en vroegen zich af, hoe je op een heilige plaats kunt wonen. Wij snappen hun reactie niet, omdat we geseculariseerd zijn. Wij kennen geen betekenis meer toe aan plaatsen waar gedoopt en gezegend is. Maar dat wil niet zeggen dat wij geen religie hebben.’’

Heeft secularisatie voordelen, antropologisch beschouwd?

,,Jazeker. In een seculiere samenleving heeft de kerk geen politieke macht, en dat is een goede zaak, want het gaat meestal mis als de kerk de macht heeft. Dan krijg je kruistochten, inquisitie en godsdienstoorlogen. Geef mij dus maar een samenleving waar de religie zich aan de zijkant bevindt en waar het kerkelijk gezag gecontroleerd, weersproken en gecorrigeerd kan worden. Het fundamentalisme wil dat allemaal terugdraaien. Fundamentalisten willen de macht teruggeven aan de kerk of aan de moskee. In het denken van de fundamentalist speelt macht dan ook een overheersende rol.’’

U had dus ook een persoonlijk, ideëel motief mee te doen aan het debat over Intelligent Design?

,,Een beetje wel.’’

Waarom bent u eigenlijk religieus antropoloog geworden?

,,Ik heb eerste enkele jaren biologie gestudeerd, maar daar vond ik geen antwoorden op de vragen die me bezighielden: de vraag naar mezelf, de vraag naar de aard van het mens-zijn. Ik was op zoek naar mezelf en ben antropologie gaan studeren uit belangstelling voor religie. Wat geloven mensen, waarom geloven mensen? Die vragen hebben me van jongs af aan geboeid.

Ik ben remonstrants opgevoed, dus helemaal niet zwaar. Dat lichte geloof vond ik heel aardig, maar het bood me weinig houvast. Je kon er alle kanten mee op. Ik zei vaak: ‘Je mag hier alles geloven wat je wilt, als het maar niet te veel is.’ ’’

Heeft de antropologie antwoorden op uw existentiële vragen kunnen geven?

,,Ik heb geen antwoorden gekregen, ik heb antwoorden geconstrueerd, ook in religieuze en exis–tentiële zin. Ik heb vooral geleerd met vragen te leven, omdat sommige vragen niet te beantwoorden zijn. De vraag naar de zin van het leven en vooral de vraag naar de zin van het lijden zijn niet beantwoordbaar. Soms denk ik een antwoord gevonden te hebben, maar dat antwoord voldoet dan op zeker moment niet meer.’’

Waarom doet u onderzoek naar verhalen over de eindtijd?

,,Eindtijdverhalen vind ik interessant, omdat ze zo weinig voorkomen, veel minder dan scheppingsverhalen. Kennelijk willen samenlevingen niet over hun eigen einde nadenken. Vaak zijn er wel verwachtingen omtrent het einde, maar die zijn doorgaans weinig expliciet: de wereld is een langzaam aflopende zaak die eindigt in een grauwe, lauwe soep. Uitgesproken eindtijdverwachtingen zijn bijna altijd gewelddadig, catastrofaal en apocalyptisch. Je vindt ze in Scandinavië, Midden-Amerika en het Midden-Oosten, bij de Perzen, de joden en de christenen. In de islam is het wereldeinde van weinig betekenis.

Antropologen verklaren uitgesproken eindtijdverwachtingen uit de snelle veranderingen die zich in een samenleving voordoen. Dan kunnen de mensen zich beter voorstellen dat het eens afgelopen zal zijn en denken ze na over hoe het einde zal zijn.

Ik vind die verklaring niet bevredigend, want ik ken zoveel snelle politieke veranderingen die niet tot apocalyptische verwachtingen hebben geleid.’’

Leidt de klimaatverandering tot nieuwe ideeën over het wereldeinde?

,,Hoe komt het dat we zoveel praten over klimaatverandering en haar zo bedreigend vinden? Nederlanders praten altijd over het weer en dat weer deugt nooit. Maar het klimaat mag niet veranderen. Dat is toch tegenstrijdig? Dat zie je overal ter wereld. Zelfs de aboriginals in Australië willen niet dat hun dorre, droge klimaat verandert, ook al snakken ze dagelijks naar regen.

Mensen identificeren zich met de omgeving waarin ze wonen, ook met de natuurlijke omgeving, inclusief het klimaat. Als het klimaat verandert, veranderen wijzelf, althans: zo zien wij dat. Daarom vinden we klimaatverandering bedreigend.

Verder speelt schuldbesef ons parten. We voelen ons schuldig dat er straks geen walvissen en ijsberen meer zijn. Teloorgang en schuld zijn de grondtonen in het klimaatdiscours in West-Europa. Volgens mij is dat een bijzondere vorm van eindtijdverwachting. Onze cultuur is niet christelijk meer en heeft de christelijke eindtijdverwachting opgegeven. In het vacuüm van de christelijke apocalyptiek is een seculiere apocalyptiek gekomen, die zich richt op het klimaat en die aansluit bij het protestantse zonde- en schuldbesef.

In Amerika slaat het klimaatdiscours niet aan, omdat de Bijbelse eindtijdverwachtingen er zeer levend zijn. En de Bijbel leert nergens dat in het eind der tijden het klimaat veranderen zal. Voor Amerikaanse fundamentalisten is het westerse klimaatdiscours een concurrerende vorm van apocalyptiek. Ze vinden het even erg als het evolutiegeloof en ze gaan er net zo hard tegen tekeer.’’

Knap hoe Van Beek een antwoord weet te vermijden op de vraag wat hijzelf nu eigenlijk is: creationist of niet. Of lees ik er overheen?

[Hanco Elenbaas]

de Volkskrant, 3 maart 2007

[Hanco Elenbaas]

de Volkskrant, 10 maart 2007

[Hanco Elenbaas]

De Telegraaf, 3 maart 2007

[Hanco Elenbaas]

De Telegraaf, 10 maart 2007

[Hanco Elenbaas]

Hola dammers,

op dit moment zit ik in een internetcafeetje aan de andere kant van de wereld... Ik ben in San Pedro, een klein plaatsje aan het meer van Atitlan te Guatamala...

De komende tien maanden ben ik in midden en zuid amerika om spaans te leren en wat rond te reizen als bekpekker (zo schrijf je het toch Ron?!)...
Op zich heeft dit topic niet veel met dammen te maken...Al hoewel.... ik ben een dammer... die altijd wel bezig is met dammen....ook aan de andere kant van de wereld... ok, tamelijk passief, maar toch...

Ik zal jullie, dan ook, laten weten wanneer ik met dammen in aanraking kom in Midden en Zuid Amerika....

Jullie kunnen me allen volgen op www.basmes.waarbenjij.nu

Adios, Bas

<center>
</center>