Dammen met Koeperman

[LastigeKnul]

Bij het bestuderen van het boek Dammen met Koeperman heb ik een tekortkoming gevonden in de analyse van een combinatie. Het boek is uit 1970, dus ik veronderstel dat dit al lang bekend is, maar ik vond het toch wel aardig om hier even te delen.

Hieronder eerst het partijfragment zoals gegeven door Koeperman.

[Event "Dammen met Koeperman: Pagina 57"]
[Result "2-0"]
[FEN "W:W25,28,31,32,33,34,36,37,38,41,42,43,47,48:B2,7,9,13,14,16,17,18,19,20,21,22,23,24:H0:F1"]

1. 34-29 23x34 2. 28-23 19x39 3. 38-33 39x28 4. 32x1 22-28 5. 1x45 14-19 6. 25x32 2-7 7. 45x1 13-18 8. 1x3 21-26 9. 3x21 16x49 10. 31-27 49x16 11. 37-32 16x49 12. 42-38 49x46 13. 36-31 26x37 14. 47-41 37-42 15. 48x37 *

Na wits zet 4. 32x1 schrijft Koeperman:

Voor een billijke prijs lukt het wit om tot dam door te breken. Men kreeg de indruk dat zijn winst veilig was. Maar zwart zag deze combinatie en bedacht een mooie en onverwachte weerlegging. Als antwoord offerde hij 9 schijven!

De stelling die na 11..16x49 ontstaat, had ik al eens eerder gezien en is inderdaad fraai gewonnen voor wit. Dat was de pointe van Koepermans verhaal. Hij schrijft dan:

Zwart meent dat hij nu de triomfator is. Zeven witte schijven op de diagonaal 16-49 zijn opgesloten. (...) Maar wit voorzag beide voorafgaande combinaties. (...) Nu volgt een vooruitberekende derde en slotcombinatie die deze onvergetelijke stelling bekroont.

Maar voor de aardigheid heb ik dit even gecontroleerd met een dam-engine, die geen enkele moeite had om een winst voor zwart te vinden na 4. 32x1. Het grappige is, vond ik, dat het zwart lukt om op een geheel andere manier exact dezelfde stelling te bereiken als na 9...16x49 in de analyse van Koeperman, maar dan met een extra zwarte schijf op 30. En daardoor werkt uiteraard de fraaie opsluitingsconstructie helemaal niet.

Dit gaat als volgt:

[Event "Dammen met Koeperman: Pagina 57"]
[Result "0-2"]
[FEN "W:W25,28,31,32,33,34,36,37,38,41,42,43,47,48:B2,7,9,13,14,16,17,18,19,20,21,22,23,24:H0:F1"]

1. 34-29 23x34 2. 28-23 19x39 3. 38-33 39x28 4. 32x1 34-40 5. 1x45 2-7 6. 45x1 13-18 7. 1x5 24-30 8. 25x3 22-28 9. 5x32 21-26 10. 3x21 16x49 *

Het verschil begint dus bij de 4de zet van zwart. Koeperman geeft daar 4...22-28! met uitroepteken, wat eigenlijk een vraagteken had moeten zijn, aangezien zwart kan winnen met 4...34-40!

[Rein Halbersma]

Dat was inderdaad al lange tijd bekend. Zie p.21 van Dammen in Opbouw dl.4 (diagram 31). Die reeks boeken zijn trouwens erg goed voor je eerdere vraag over damboeken waarin de aard van het spel aan bod komt (niet geheel onverwacht met top-auteurs als Wiersma, Scholma en V.d. Kooij).

[henk stoop]

Algemeen wordt gedacht dat 4... 22-28 de beslissende fout is, maar zelfs na die zet kan zwart nog winnen.
4... 22-28
5.1x45 24-29
6.45x32 13-18
7.32x10 18-22
8.23x3 22-28
9.10x32 21-26
10.3x21 16x49

[LastigeKnul]

Rein en Henk, bedankt voor jullie reacties.

De variant in "Dammen in opbouw" heb ik opgezocht en komt overeen met de tweede variant hierboven, met uitzondering van een verder onbelangrijk verschil van (24-29) in plaats van (24-30).

De variant van Henk gaat als volgt (met daaronder een afwijking op zet 6):

[Result "0-2"]
[FEN "W:W25,28,31,32,33,34,36,37,38,41,42,43,47,48:B2,7,9,13,14,16,17,18,19,20,21,22,23,24:H0:F1"]

1. 34-29 23x34 2. 28-23 19x39 3. 38-33 39x28 4. 32x1 22-28 5. 1x45 24-29 6. 45x32 13-18 7. 32x10 18-22 8. 25x3 22-28 9. 10x32 21-26 10. 3x21 16x49 *

[Result "0-2"]
[FEN "W:W25,28,31,32,33,34,36,37,38,41,42,43,47,48:B2,7,9,13,14,16,17,18,19,20,21,22,23,24:H0:F1"]

1. 34-29 23x34 2. 28-23 19x39 3. 38-33 39x28 4. 32x1 22-28 5. 1x45 24-29 6. 45x5 13-18 7. 25x3 18-22 8. 5x32 21-26 9. 3x21 16x49 *

[LastigeKnul]

Uit Dammen met Koeperman valt een soort decompositie van het damspel op te maken. Ik geef een korte samenvatting van hoe ik dit interpreteer.

Damspel = 
  Positiespel + 
  Combinatiespel +
  Spelfasen

Positiespel = 
  Doel + 
  Elementen + 
  Hulpmiddelen

Doel = 
  Activeren (eigen schijven) +
  Belemmeren (tegenstander)

Elementen = 
  Centrumschijven +
  Randschijven +
    Bijzondere randschijven
    Actieve randschijven
  Achtergebleven schijven +
  Hangende schijven +
  Geïsoleerde schijven
    Zwakke geïsoleerde schijven
    Sterke geïsoloeerde schijven
  
Hulpmiddelen =
  Ruil +
  Steunpunten +
  Tegen ruil beveiligen +
  Bezetting centrum +
  Omsingeling centrum +
  Verdelen van krachten +
  Klemstelling + 
    Kettingstelling
    Hekstelling
    Halve hekstelling
  Dreiging +
  Offer +
  Keuzezet
  
Combinatiespel = 
  Doel +
  Methode +
  Technische hulpmiddelen +
  Typezetjes
  
Doel =
  Doorbraak +
  Materieel voordeel +
  Positioneel voordeel +
  Remise
  
Methode = 
  Motief zien +
  Combinatie zoeken +
  Technische hulpmiddelen vinden
  
Technische hulpmiddelen = 
  Offer +
  Ruil +
  Dreiging
  
Typezetjes = 
  Coup Philippe +
  Coup Royal +
  Coup Weiss +
  Coup Napoleon +
  Coup Ricochet +
  Coup Raphaël
  Hielslag +
  Bomzet
  
Spelfasen =
  Opening +
  Middenspel +
  Eindspel
  
Opening = 
  Doel +
    Mobiliseren
    Gunstig opstellen
    Initiatief
  Hollands 1.33-28 +
    Symmetrisch 1...18-23
      Haas
      Hoogland
      Molimard
      Dumont
      Symmetrisch
    1...18-22 +
    1...17-21 +
  Raphaël 1.32-28 +
    Ruilsysteem 1...19-23 +
    1...18-23
    1...16-21 Roozenburg
    1...20-24 Dumont
  Pools 1.31-27
  Roozenburg 1.33-29
    1...17-22 Keller
    1...19-23
  
Middenspel = 
  Klassiek +
  Opsluitingsstanden +
    LVO
    KVO
    Klem
    Tang
    Halve Hekstelling
    Hekstelling
  Doorstoot op lange vleugel
  
Eindspel = 
  Vier dammen tegen één +
  Vier dammen tegen twee + 
  Strijd tussen schijven +
  Dam tegen schijven +
  Vangstelling +
  Steunpunten +
  Doorgestoten schijf +
  Diagonale eindspelen +
  Miniaturen
  

Dit is het schema volgens welke het boek Dammen met Koeperman is opgebouwd.