Klaas Vaak kansloos bij Sijbrands
Door ERIC MONDEEL
Ton Sijbrands heeft zijn wereldrecord blindsimultaan dammen verbeterd tot 24 partijen. Hij kwam zaterdag na 24 uur en 39 minuten uit op een score van 44 punten voor en 4 tegen. Twintig zeges, vier keer remise.
Als Ton Sijbrands door zijn vrouw Hettie om boodschappen wordt uitgestuurd, krijgt hij steevast een lijstje mee. Anders vergeet hij gegarandeerd het pak melk of de zak piepers. De geniale damgrootmeester uit Muiden reserveert zijn geheugen voor de verheven zaken des levens. Zaterdag verbeterde hij in Lutten op indrukwekkende wijze zijn wereldrecord blindsimultaandammen.
Ofschoon de mogelijke zetten van het damspel talloos zijn, lijkt Sijbrands elke ster in deze stratosfeer moeiteloos te kunnen vinden. Waar andere stervelingen de beperkte grenzen van een dambord nodig hebben, kan hij zich verlaten op zijn formidabele geheugen. Sijbrands presteert het vrijdag en zaterdag om 24 partijen tegelijkertijd te spelen zonder een bord te zien. Hij heeft voldoende aan versnaperingen om de processen in het lichaam op gang te houden en sigaren om de nodige inspiratie uit op te zuigen. Sijbrands won twintig partijen en speelde vier keer remise. Ruimschoots voldoende om zijn vorige wereldrecord van 22 partijen in 2002 te overtreffen.
Die prestatie is niet alleen geweldig uit geestelijk maar ook uit lichamelijk oogpunt bezien. De recordpoging vergt namelijk 24 uur en 39 minuten onafgebroken dammen. Sijbrands lijkt geen vermoeidheid te kennen als hij zich terugtrekt in zijn universum van zwarte en witte velden. Voordat hij begon aan zijn recordpoging, werd hem de vraag gesteld of hij niet bang was in slaap te vallen. Hij reageerde verbaasd. "Slapen als ik aan het dammen ben?", luidde zijn retorische tegenvraag.
Toch blijft de vraag prangen waar de grenzen liggen van dergelijke recordpogingen. Sijbrands is zelf geneigd om het antwoord te zoeken in het uithoudingsvermogen van zijn opponenten. Kunnen zij het aan om misschien wel dertig uren of langer zonder rust in touw te blijven? De vrees van het genie wordt in Lutten belichaamd door Jacob Poortinga uit Emmeloord, die in de vroege zaterdagmiddag gestrekt gaat. Evert Zwiers uit Deventer ziet het hoofd van zijn buurman plotsklaps voorover op het bord neerzijgen. "Ik voelde me eigenlijk kiplekker, maar ineens werd het raar in mijn hoofd", draait Poortinga de film nog eens af. "Ik zag ineens een soort flashback van iets dat ik voor mijn gevoel eerder had meegemaakt. Toen ik weer bij kennis kwam, lag ik op de grond met een natte doek over mijn voorhoofd. Eerst had ik niet in de gaten wat er aan de hand was. 'Wat zitten al die mensen toch aan mij?', dacht ik nog."
Ton Sijbrands en Jacob Poortinga
foto's: Sietse Nagel
Poortinga, die bij de vorige recordpoging van Sijbrands verdienstelijk remise bereikte, wil aanvankelijk nog doorspelen, maar wordt met zachte drang weggeleid en door een kennis naar huis gebracht. Geen overbodige luxe, want onderweg naar Emmeloord moet hij twee keer overgeven.
Poortinga denkt dat het met een gebrek aan slaap te maken heeft. Het maakt de bewondering voor de prestatie van Sijbrands alleen maar groter.
Want de deelnemers aan de simultaan kunnen zich er maar moeilijk een voorstelling van maken hoe Sijbrands zijn kunstje flikt. "Het is belachelijk dat hij dit kan", meent Evert Zwiers. "Hij heeft gewoon alle zetten in zijn hoofd. Als hij de draad even kwijtraakt, speelt hij een partij gewoon in zijn hoofd vanaf het begin na. Na één partij heb ik er al moeite mee om een stelling te reconstrueren."
Evert Zwiers en Rende Brouwer gaven op in remisestand
Zie Commentaar Wieger Wesselink
Zwiers heeft de indruk dat het geheim van Sijbrands gedeeltelijk moet schuilen in een gedegen voorbereiding. "Hij zoekt zelf zijn tegenstanders en bestudeert van tevoren hun partijen. Zo weet hij wat hij verwachten kan en waar onze zwaktes liggen. Sijbrands vond dat ik te vroeg had opgegeven, maar ik had geen zin meer om door te prutsen. Zo'n fenomeen drukt je helemaal plat."
Het is bekend dat Sijbrands liever geen goed bedoelende huisdammers tegenover zich krijgt. Rende Brouwer uit Hierden meent de reden daarvan te weten. "Als je een automobilist zonder rijbewijs tegemoet komt, voel je je niet prettig in het verkeer", verklaart hij. "Van mij weet Sijbrands precies hoe ik speel. Hij heeft gewoon alles in de peiling. Ik heb twee keer een lokzet gespeeld, maar dat kun je tegen de grootste man ter wereld maar beter nalaten. Hij kwam met een prachtige zet die ik nooit gezien had. Ik durf te wedden dat Sijbrands in stilte heeft zitten gniffelen."
Het zijn niet de minsten die hoog opgeven van Sijbrands' inspanningen. De Russische wereldkampioen Alexander Georgiev, die de wereldrecordpoging van begin tot einde volgt en intussen diverse simultaansessies geeft, moet er niet aan denken om zelf zo'n huzarenstukje uit te halen. "Ik zou het misschien wel kunnen, maar dat zou tien jaar aan voorbereiding vergen", laat hij zich ontvallen. Het is overigens bekend dat denksporters in de voormalige Sovjet-Unie werd ontraden om zich aan dergelijke exercities te wagen. Men vreesde dat ze van een blindsimultaan kierewiet zouden raken.
Sijbrands wekt na afloop van zijn geslaagde wereldrecordpoging een evenwichtige indruk als altijd. Hij neemt verrast enkele attenties in ontvangst die Jan Veneman namens alle tegenstanders aanbiedt. Als zijn uitgeputte tegenstanders huiswaarts reppen om de vergetelheid van de slaap te zoeken, begeeft Sijbrands zich met familieleden en vrienden voor een afsluitend feestmaal naar een restaurant in Dedemsvaart. Tussen de bedrijven door zien oplettende disgenoten de recordhouder zich nog even over een zakdambordje buigen. In zijn rijk wordt Klaas Vaak niet geduld.
