De korte vleugel opsluiting
(door Paul Oudshoorn)
In het derde artikel over dit onderwerp wilde ik twee partijen van de veel te vroeg gestorven Bauke Bies bespreken. Bies was een groot liefhebber van “wilde� systemen, een interesse die hij met zijn goede vriend Jannes van der Wal deelde. Hij had eigenlijk een afkeer van “De Amsterdamse Stijl�, waarmee hij het gepeuter op kleine voordeeltjes placht aan te duiden, niet zelden gepaard gaande met sterk slinkend materiaal. Schrijver dezes heeft diverse keren een geringschattende opmerking over deze manier van spelen mogen ontvangen.
Bauke vond dat vanaf de beginstand meteen “gedamdâ€? moest worden en raakte geërgerd wanneer iemand die wens wilde frustreren. Met name de Amsterdammers wekten dus wat dat betreft zijn toorn en ik moet met enige schaamte bekennen dat dit ook wel eens terecht was. Aan de andere kant was het ook wel zo dat Bies verschrikkelijk sterk kon spelen, dus je probeerde het altijd enigszins onder controle te houden, in de misselijke hoop dat hij zijn hand zou overspelen.
Hem op “afstand� houden was overigens geen eenvoudige klus, want doorgaans zette hij zijn partijen dusdanig op, dat je wel “mee� moest doen. Deed je dat niet, dan kon je een partij lang knarsetandend verdedigen.
De partijen in dit artikel zijn beroemd en ook reeds in het verleden door de media in beeld gebracht. Toch mag een bespreking en nadere beschouwing hier niet ontbreken, omdat de partijen onontbeerlijk zijn voor een volledigere studie van de kvo, zoals die na de 1.32-28 16-21 opening kan ontstaan. Met name zijn partij tegen een andere krachtmens, Hein Meijer, is er een om in te lijsten en boven het bed te hangen. Dat zijn tegenstander uit de door hem zo gehekelde hoofdstad komt zal hem ongetwijfeld nog lang hebben doen kriebelen van plezier…
De partij werd gespeeld in de halve finale van het NK in 1985.
Jeugdwereldkampioen 1977
MEIJER - BIES
<APPLET CODEBASE = "
http://www.damweb.nl/" CODE = "webdam.Viewer.class" NAME = "webdam" ARCHIVE ="webdam/Viewer.jar" WIDTH = 360 HEIGHT = 240 HSPACE = 0 VSPACE = 0 ALIGN = middle><PARAM NAME="options" VALUE="bgcolor: b0c0a0; notation:right]322816213126111637320711363119232819142333280914281914233127101441360510363104094741141941361014343020254641253439302328322318293832121843380107423718234943131830250813443902083933142033242029504415202514092044391924393307124034294045342025332824292819294035441324433918233833232933282430484303094338293439330913282330354439344338493540332825304943303443384044383344493329[/damweb_position]
Meijer - Bies
1.32-28 16-21 2.31-26 11-16 3.37-32 7-11 4.36-31 19-23 5.28x19 14x23 6.33-28 9-14 7.28x19 14x23 8.31-27 10-14 9.41-36 5-10 10.36-31 4- 9 11.47-41
Het gaat in dit artikel over deze manier van spelen. Door de zet 38-33 achterwege te laten probeert wit zo snel mogelijk om de zwarte stelling met ruimtegebrek op te zadelen. Op 38-33 in de hiervoorafgaande periode zou zwart zich immers met de ruil 23-28 enz. weer een aanmerkelijke hoeveelheid “vrije�zetten kunnen verschaffen.
…14-19
Bekend is dat zwart na 11…1-7 12.38-33! 23-28? verboden is, een finesse die blijkbaar nog steeds slachtoffers maakt onder minder theoretisch onderlegde spelers, want ook Ndonzi uit Kameroen viel er aan ten prooi tegen Krajenbrink (WK2001).
In plaats van de gespeelde zet doen de zwartspelers hier vaker 11…20-24, waarover later meer. De bedoeling van de gespeelde zet is om na 12.39-33 10-14 13.33-28 verder te gaan met 23-29 14.34x23 18x29. Na 15.40-34 29x40 16.45x34 lijkt de stelling zeker niet onaantrekkelijk voor wit. Meijer besluit het echter nog ambitieuzer te spelen…
12.41-36 10-14 13.34-30
Het witte spel is er nog steeds op gericht om zwart met ruimtegebrek op te zadelen. Hij vermijdt konsekwent veld 33. Bies verschaft zich zelf nu echter toch de nodige ruimte…
…20-25! 14.46-41 25x34 15.39x30 23-28! 16.32x23 18x29 17.38-32
Er is nu een mooie uitgangsstelling voor verdere strijd ontstaan. Wit is niet geslaagd in zijn eerste opzet, want zwart heeft de nodige speelruimte verovert. Zwart heeft voorts een duidelijk structureel plan: De opsluitingssituatie kan in zijn voordeel gaan werken, omdat wit maar liefst 6 schijven gebruikt om er 5 van zwart in te sluiten. Eigenlijk is de opsluiter daarom zelf ook de opgeslotene!
12-18 18.43-38
Wit speelt het heel scherp en houdt zich, evenals zwart, vast aan zijn strategie. Hij had ook kunnen overwegen om de beslissing om veld 38 te bezetten uit te stellen, of misschien zelfs wel voorlopig geheel af te stellen, maar daar lijkt inderdaad geen reden toe.
…1-7 19.42-37
Zie daar de konsekwentie! Op 19.41-37 zou 19-23! sterk geweest zijn. In dat geval zou de hiervoor genoemde blokkerende werking van schijf 29 treffend in beeld gekomen zijn.
…18-23
Op 20.44-39? en 30-25? zou zwart thans met 17-22 enz. kunnen afwikkelen.
20.49-43
Je kunt je afvragen of 20. 48-43(!) hier niet minstens zozeer in aanmerking kwam. Straks zullen we zien waarom…
…13-18! 21.30-25 8-13 22.44-39 2- 8
Ongetwijfeld heeft wit met de gedachte gespeeld om zwart hier met een manoeuvre als 23.40-34 29x40 24.45x34 te overvallen. In verband hiermee staat 48 helemaal verkeerd, want zwart kan dan …19-24! spelen, waarna het voorgenomen 25-20 enz. faalt op de tegencombinatie naar 42.
Met 48 op 49 zou datzelfde …19-24 na de afwikkeling gelijk blijven, terwijl de opsluiting gehandhaafd blijft! Wanneer zwart in deze variant dan zou besluiten om…19-24 na te laten ten gunste van …7-12, dan ontstaat een interessante stand na 25.34-30! (zie diagram).
Zwart staat uiterst kompakt, maar hoe moet hij spelen?
Allereerst is hij na 25.…23-28? 26.28x23 18x29 27.39-33 21x32 28.33x24 gewoon een schijf kwijt.
Maar wat gebeurt er als zwart het scherpe 25…15-20!? speelt?
Het volgende lijkt dan niet slecht voor hem te zijn:
26.39-33? 23-28 (moet ook wel, want 20-24 27.33-28! zou natuurlijk desastreus zijn voor zwart) 27.33x22 17x28 28.26x17 11x22
29.32x23 19x28 30.27-21 26x27 31.38-32 27x38 32.43x23 18x29 33.30-24 29-33
34.24x15 33-38
Dergelijke diep doorgedrongen voorposten spreken toch wel op een bepaalde manier tot de verbeelding, vandaar het plaatje. Op grond van de kracht van zwarts voorpost, tegen het feit gesteld dat wit ondanks de afwezigheid van een beschermende schijf op 4 nog lang niet doorgebroken is met zijn randstuk op15, lijkt deze stand gunstig voor zwart. Als we echter teruggaan naar het vorige diagram, dan zullen we zien dat wit beter heeft…
Na 25.…15-20 moet wit ook beslist niet als volgt spelen: 26.50-45? 20-24 27.45-40?…(Lijkt sterk, omdat op …24-29 28. 39-33+ volgt en op…23-28 28.32x23 21x32 29.37x28 18x29 30.28-22! 17x28 31.38-33! enz. W+)…23-29! en de schijfwinst met 27-22? is zwaar vergiftigd !
Na, nogmaals, 25..15-20 is de beste zet niet makkelijk, nl. 26.49-44! 20-24 27.44-40! 23-28 (want op 23-29 kan wit rustig de schijf pakken met 27-22, omdat hij daarna nog een schijf naar 45 kan brengen…) 28.32x23 21x32 29.37x28 23x29
30.28-22! 17x28 31.26-21 16x27 32.31x33…
Wit richt zich nu tegen de zwakte op 10 en gaat 33-28 doen. Bijvoorbeeld…13-18? 33.33-28! zou al katastrofaal zijn voor zwart. Daarom lijkt …12-18 een betere poging voor zwart, maar ook dan speelt wit 33.33-28!… Ik zie dan niet beter voor zwart dan…11-17 34.28-23! 19x28 35.30x10 28-33(!) 36.39x28 29-34 37.40x29 9-14 38.10x19 13x42 39.41-37 42x31 40.36x27 18-22 41.27x18 17-21, maar dit moet ongetwijfeld winnen voor wit!
Ziedaar dus het pleidooi voor 20.48-43!, welke zet zeker kansen aan Meijer zou hebben gegeven wanneer Bies voor het zelfde koncept als in de partij zou hebben gekozen.
23.39-33 14-20 24.33x24 20x29
Voor wit is het nu niet echt aantrekkelijk om de zwarte voorpost met 25. 40-34 29x40 26.45x34 af te ruilen, want zwart speelt dan ...7-12(!). De afwikkeling 27.34-29 23x34 28.27-22 18x27(!) 29.31x22 17x28 30.32x14 9x20 31.25x14 12-18 32. 26x17 11x22 leidt namelijk tot een situatie die gunstig voor zwart is (zie diagram).
Enkele varianten om wits moeilijkheden te illustreren:
1. 33. 43-39? 34x32 34.37x17 18-23! En zwart wint op de volgende zet een schijf met 13-19.
2. 33. 37-32 22-27! 34.32x21 16x27 35.41-37 6-11 36. 38-33 8-12 37.43-38 (want het gambiet 33-29 34x23 38.35-30 faalt op 27-31! en 13-19 z+)…11-17 39.33-28 3-8! en zwart heeft mooie vooruitzichten, al is winst niet makkelijk te vinden.Bijv. 40.37-31 17-22 41.28x17 12x21 42.28x17 12x21 43.31x22 18x27 44.48-42 8-12 45.42-37 12-18 46.38-33 21-26 ! en zwart gaat winnen.
3. 33.38-33 8-12 34.33-28 22x33 35.43-39 33x44 36.50x30 13-19 37.14x23 18x29 en wit is nog lang niet veilig!
25.50-44 15-20 26.25x14 9x20 27.44-39 19-24! 28.39-33 7-12
Inmiddels begint de zwarte stelling al te dansen. Op 29.33-28? volgt…29-33 enz., terwijl ook 29.43-39 slecht is met het oog op …23-28 enz.
29.40-34 29x40 30.45x34 20-25 31.33-28 24-29 32.28x19 29x40 33.35x44 13x24 34.43-39?
Wit had hier verstandiger 34.38-33 18-23 35.32-28 enz. kunnen doen. Ongetwijfeld speelde tijdnood hier een grote rol…
…18-23 35.38-33 23-29! 36.33-28 24-30!
Zwart is aan het dansen. Omdat 37.28-22? faalt, wordt de witte korte vleugel ernstig bedreigt.
37.48-43 3- 9 38.43-38 29-34! 39.39-33 9-13 40.28-23 30-35
41.44-39 34x43 42.38x49 35-40 43.33-28 25-30 44.49-43 30-34 45.43-38 40-44 46.38-33 44-49 47.33-29
Wit geeft het op.
Bauke Bies (1959-1999)
Ook de volgende Bies-partij is een inspiratiebron voor enthousiaste k.v.o.-liefhebbers. Het is een partij uit het N.K 1983, dus ouder dan de voorafgaande partij. Wellicht had die partij een waarschuwing voor Hein Meijer moeten zijn …?
SMEENK - BIES
<APPLET CODEBASE = "
http://www.damweb.nl/" CODE = "webdam.Viewer.class" NAME = "webdam" ARCHIVE ="webdam/Viewer.jar" WIDTH = 360 HEIGHT = 240 HSPACE = 0 VSPACE = 0 ALIGN = middle><PARAM NAME="options" VALUE="bgcolor: b0c0a0; notation:right]3228162131261116373207113631192328191423332809142819142331271014413605103631040947412024413613193430010746411420413710143933081344390208504424293324202939331420332420293025152025141910443909143934101535302328342328193833182333281722272015444940232926171133322712173126081237311722271812234238334248370712433819244034294045342429343006113732030932270914302529343833232833221117221116072722343926213943[/damweb_position]
Smeenk - Bies
1.32-28 16-21 2.31-26 11-16 3.37-32 7-11 4.36-31 19-23 5.28x19 14x23 6.33-28 9-14 7.28x19 14x23 8.31-27 10-14 9.41-36 5-10 10.36-31 4- 9 11.47-41 20-24
Hier doet Bies het dus anders.
12.41-36
Ik heb in mijn leven inmiddels vier exemplaren van “Ton Sijbrands Dammer� versleten. Belangrijk voor de theorievorming van deze opening is ongetwijfeld zijn partij tegen Andreiko geweest, van summier commentaar voorzien in het hiervoor genoemde en zeer beminde boek. Hier volgt slechts de notatie:
ANDREIKO - SIJBRANDS
<APPLET CODEBASE = "
http://www.damweb.nl/" CODE = "webdam.Viewer.class" NAME = "webdam" ARCHIVE ="webdam/Viewer.jar" WIDTH = 360 HEIGHT = 240 HSPACE = 0 VSPACE = 0 ALIGN = middle><PARAM NAME="options" VALUE="bgcolor: b0c0a0; notation:right]3228172137321217312607123631192328191423332809142819142331271014413604093631051047412024342924333919132440340813443902085044131938331823342923343930152041371218464108134136101530252429332420294439010742381822271813223530192345402227312217282617112239332839433406114035294035441520494307123731121831272231362711174339141925141910484203084237081239331721[/damweb_position]
Andreiko - Sijbrands
EK 1967
1.32-28 17-21 2.37-32 12-17 3.31-26 7-12 4.36-31 19-23 5.28x19 14x23 6.33-28 9-14 7.28x19 14x23 8.31-27 10-14 9.41-36 4- 9 10.36-31 5-10 11.47-41 20-24 12.34-29 24x33 13.39x19 13x24 14.40-34 8-13 15.44-39 2- 8 16.50-44 13-19 17.38-33 18-23 18.34-29 23x34 19.39x30 15-20 20.41-37 12-18 21.46-41 8-13 22.41-36 10-15 23.30-25 24-29 24.33x24 20x29 25.44-39 1- 7
26.42-38 18-22 27.27x18 13x22 28.35-30 19-23 29.45-40 22-27 30.31x22 17x28 31.26x17 11x22 32.39-33 28x39 33.43x34 6-11 34.40-35 29x40 35.35x44 15-20 36.49-43 7-12 37.37-31 12-18 38.31-27 22x31 39.36x27 11-17 40.43-39 14-19 41.25x14 19x10 42.48-42 3- 8 43.42-37 8-12 44.39-33 17-21
Remise.
Damvierkamp Marriotthotel 15 december 1978.
Linksvoor Bauke Bies
Met 12.41-36 wijkt Smeenk dus af van deze partij.
…13-19
Deze zet vind ik beslist gespierder dan het interessant ogende 12…24-29. Na 13.35-30 (!) zou zwart dan namelijk wel min of meer …29-34 14.33x19 13x35 moeten spelen. De stelling die dan is ontstaan geeft wit de prettigere stelling. De volgende partij uit een kloksimultaan in 1984 is daarvan een goede illustratie:
WIERSMA - KRAJENBRINK
<APPLET CODEBASE = "
http://www.damweb.nl/" CODE = "webdam.Viewer.class" NAME = "webdam" ARCHIVE ="webdam/Viewer.jar" WIDTH = 360 HEIGHT = 240 HSPACE = 0 VSPACE = 0 ALIGN = middle><PARAM NAME="options" VALUE="bgcolor: b0c0a0; notation:right]3228162131261116373207113631192328191423332809142819142331271014413604093631051047412024413624293530293339191335383308133328020842381419383310144641010741371822271812233429233440290712433919242920152445401218403413194842182331270812363103084943142034292334393019233019231443392024504514204540202540340914282314204238081323192430190812033329030829232024[/damweb_position]
Wiersma - Krajenbrink
1.32-28 16-21 2.31-26 11-16 3.37-32 7-11 4.36-31 19-23 5.28x19 14x23 6.33-28 9-14 7.28x19 14x23 8.31-27 10-14 9.41-36 4- 9 10.36-31 5-10 11.47-41 20-24 12.41-36 24-29 13.35-30 29-33 14.39x19 13x35 15.38-33 8-13 16.33-28 2- 8 17.42-38 14-19 18.38-33 10-14 19.46-41 1- 7 20.41-37 18-22 21.27x18 12x23 22.34-29 23x34 23.40x29 7-12 24.43-39 19-24 25.29x20 15x24 26.45-40 12-18 27.40-34 13-19 28.48-42 18-23 29.31-27 8-12 30.36-31 3- 8 31.49-43 14-20 32.34-29 23x34 33.39x30 19-23 34.30x19 23x14 35.43-39 20-24 36.50-45 14-20 37.45-40 20-25 38.40-34 9-14 39.28-23 14-20 40.42-38 8-13 41.23-19 24-30 42.19x 8 12x 3 43.33-29 3- 8 44.29-23 20-24
Zwart geeft het op.
13.34-30
We kunnen thans een fraaie strijd tegemoet zien. Wat de waarde is van zwarts volgende zet laat zich moeilijk vaststellen. Zelf heb ik hier een voorkeur voor de misschien wat vreemd ogende zet 13…9-13.
De bedoeling van die zet is om 14. 39-33 onaantrekkelijk te maken en anderzijds om meteen alles “klaar�te zetten voor de toekomstige uitstoot met 23-28. Ik doel daarmee op de stelling die bijvoorbeeld kan ontstaan na: 14.46-41 3-9 15.42-37 1-7 16.48-42 15-20 17.30-25 10-15 18.39-33 23-28(!) 19.33x22 17x28 en nu of:
1. 20.26x17 11x22 21.28x23 19x28 met aantrekkelijk spel, of:
2. 20.32x23 18x29(!) 21.26x17 12x32 22.38x27, eveneens met zeer boeiend spel.
…1- 7 14.46-41(?) Hier is 14.39-33 beslist lastiger voor zwart.
…14-20!
Verhindert 15.39-33? (24-29! enz.) ,terwijl ook 42-37 onaantrekkelijk gemaakt wordt door…18-22 enz. Dit probleem zou na 15.30-25 10-14 alleen nog maar groter worden, vandaar wits volgende zet, die al tamelijk verstrekkende gevolgen met zich meebrengt…
15.41-37 10-14 16.39-33 8-13 17.44-39 2- 8 18.50-44 24-29 19.33x24 20x29 20.39-33 14-20 21.33x24 20x29 22.30-25 15-20(!) 23.25x14 19x10 24.44-39 9-14 25.39-34
In verband met het gat op 41 heeft wit geen keus. Zwart zou hier natuurlijk al …23-28 enz. kunnen doen, maar dat zou niet veel positiefs opleveren. Hij stelt de manoeuvre een zetje uit…
…10-15(!) 26.35-30 23-28! 27.34x23 28x19 28.38-33 18-23!
Een krachtzet. Zwart richt alle aandacht op wits zwakte in het achterland: De ontbrekende schijf op 41. Tevens heeft hij een naar grapje voor wit in petto..
29.33-28 17-22! 30.27x20 15x44 31.49x40 23-29! 32.26x17 11x33
Wit is geheel ten prooi gevallen aan de kreativiteit van zijn grote tegenstander. De witte stelling is geheel uit elkaar geslagen.
33.32-27 12-17 34.31-26 8-12 35.37-31?
Hier had wit beslist 40-34! enz. moeten proberen.Ik denk dat hij dan over voldoende verdediging had beschikt. In dat licht bezien zou je kunnen gaan twijfelen aan zwarts 34ste en mogelijk al zijn 33ste zet. De rest volgt zonder commentaar.
…17-22! 36.27x18 12x23 37.42-38 33x42 38.48x37 7-12 39.43-38 19-24 40.40-34 29x40 41.45x34 24-29 42.34-30 6-11 43.37-32 3- 9 44.32-27 9-14 45.30-25 29-34 46.38-33 23-28 47.33x22 11-17 48.22x11 16x 7 49.27-22 34-39 50.26-21 39-43
Wit geeft het op.
Podium kampioenschap van Friesland 1996:
vlnr Jan Algra (3), Foeke Tiemensma (1) en Bauke Bies (2)
Zie ook de mooie Bauke Bies website van Sietse Nagel:
http://home.planet.nl/~nagel080/Bies.html