FRANCESCH VICENT, DE EERSTE DAMMER. Door Govert Westerveld

[govert]

Het diagonale lijnenspel, met de naam Andarraya in Kastilië en Marro de Punta in het koninkrijk Aragon, wordt iets eerder als 1495 door schaakmeester Francesch Vicent overgezet op een schaakbord (1), tussen 1493 en 1495. Echter niet inde 14e eeuw in Spanje zoals Van der Stoep (2) dat weergeeft, want dan had zoiets zeker in schaakmanuscripten voorgekomen. Dit nieuwe spel speelt men nu met de sterke dama gebaseerd op Isabel de Católica en de aanvangstelling moet voorgekomen zijn in het verloren schaakboek (3) van 1495 van Francesch Vicent. Hier zijn 4 bewijzen die in deze richting gaan.

1. Rayundo Diosdado Caballero (4) die "De Prima Typographiae Hispaniae" schreef in het jaar 1793 zegt over het schaakboek: "het tema van dit boek is niets anders als het damspel of het schaakspel" volgens de priester Benito Ribas.

2. De reis van José Vargas Ponce (5) naar Montserrat toe in 1799 is beschreven in Miscellanea Barcinonensia en 1968. José Vargas Ponce (1760-1821) was een bekende geleerde en vriend van Jovellanos en een manuscript van hem hebben ze bewaard in de "Academia de la Historia" in Madrid. In het manuscript zien we dat hij een liefhebber was van de schilderijen en oude boeken en hij gaf toe veel tijd besteed te hebben aan de inspectie van de portretten. Minder tijd had hij zo om de oude boeken te bestuderen, waarvan hij zeker 158 edities vond van vóór 1500 en de belangrijkste 11 werken daarvan gaf hij weer, waaronder het boek van Vicent (6):

"Vicente Francisco, over het damspel, in Valenciaans, 1 deel, 4º, door Antonio López de la Roca, 1495."

3. Het manuscript van Perugia (7) dat door de grote Murray(8) gehouden werd op de 16e eeuw werd door Kruijswijk (9) weergeven aan het eind van de 16e eeuw, door Van der Stoep (10) ook op de 16e eeuw, door Pratesi (11) op 1580 en door Westerveld (12) ook foutief omstreeks het jaar 1590, is geschreven door Francesch Vicent tussen de jaren 1502 - 1503 volgens het allerlaatste onderzoek van Garzón. Pratesi (13) gaf al eerlijkheidshalve toe dat the manuscript niet toegeschreven kon worden aan een italiaanse bron en daar heeft hij zich zeker niet in vergist. Dr. Adriano Chico (14) zei al in het jaar 1984 dat het manuscript een werk van misterie was. De aanvangstelling van het damspel komt in di manuscript voor.

4. In 1995 ontdekte de Italiaan, Franco Pratesi (15) , het schaakmanuscript van Cesena (16) dat dateert tussen de jaren 1502 - 1511 volgens de schaakhistoricus, José Antonio Garzón Roger. Ook in dit manuscript komt de aanvangstelling van het damspel voor. In dit manuscript komen alle composities van Perugia voor. Het mag dan wel iets later geschreven of gekopieerd zijn, het blijft een feit dat de originele stellingen uit 1502-1503 dateren en van de gevluchtte Spaanse conversie jood Francesch Vicent afkomstig zijn. (In de teksten vinden
we ondermeer Valenciaanse woorden).

Meer in:

http://www.damasweb.com/holandes/garzon.html

[Hanco Elenbaas]

Als ik het goed begrepen heb dan gaat de FMJD zich de komende maanden bezig houden met het oprichten van een "historisch comité" met onderzoekers als Gerhard Bakker, Karel Wendel Kruijswijk, Arie van der Stoep, Rob Jansen, Govert Westerveld en Jan de Ruiter (uit Assendelft).

Daarna, in 2009 of 2011, komt er een WK in Valencia, de bakermat van het damspel.