KRANTENARTIKELEN - 2005

[Maartuhhh]

De Stentor, 11 juli 2005

Damzege voor Hoekman

door NIKHILA

Zo onderstreepte Hoekman haar vorm, die ook werd vertaald op de gloednieuwe ratinglijst van de KNDB. Met de eerste plaats voor oud-wereldkampioene Kamyshleeva en EK-winnares Chub.
’

Kom op dan met die nieuwe ratinglijst [img]images/smilies/icon_smile.gif[/img] ik zie hem nog niet op de kndb site staan.... [img]images/smilies/icon_confused.gif[/img]

[Jaap van Galen]

Eindelijk weer eens een artikel in de Volkskrant over dammen!! Kan dat hier ook geplaatst worden? Het is een interessant artikel waar Kees Thijssen van alles vertelt: over de telling, het WK en over dambestuurders. Het is een uitstekend artikel.

Hanco,
kun jij zowel het Volkskrant-artikel, het NRC-artikel en het AD-stukje over DUWO hier erbij zetten?

[Hanco Elenbaas]

Eindelijk weer eens een artikel in de Volkskrant over dammen!! Kan dat hier ook geplaatst worden? Het is een interessant artikel waar Kees Thijssen van alles vertelt: over de telling, het WK en over dambestuurders. Het is een uitstekend artikel.

Hanco,
kun jij zowel het Volkskrant-artikel, het NRC-artikel en het AD-stukje over DUWO hier erbij zetten?

Ik heb gekeken op de sites van de Volkskrant, Algemeen Dagblad en NRC, maar nog niets gezien. Om in het archief van de NRC te komen moet je abonnee zijn en dat ben ik niet. Misschien kan Ben Anoniem (Bert Bervoets) het NRC-artikel plaatsen? Het stuk uit de Volkskrant is hier toch al neergezet door Kpaping? http://fmjd.org/bb/viewtopic.php?p=3340 ... ght=#33402

[Hanco Elenbaas]

Algemeen Dagblad, Sportwereld, maandag 11 juli 2005

Titel in Delft voor Tsjizjov

Aleksej Tsjizjov heeft het Duwo-damtoernooi in Delft gewonnen. De Rus verzamelde 42 punten. Tweede werd zijn landgenoot Aleksandr Schwarzman (37), derde de Senegalees Ndiaga Samb (36). Spelers en organisatie waren positief over de experimentele puntentelling. In plaats van 2-0 (winst/verlies) en 1-1 (remise) werd gebruik gemaakt van 10-0 (winst), 7-3 en 6-4 (meer materiaal) en 5-5 (remise).

[Hanco Elenbaas]

Hanco,
kun jij zowel het Volkskrant-artikel, het NRC-artikel en het AD-stukje over DUWO hier erbij zetten?

Om in het archief van de NRC te komen moet je abonnee zijn en dat ben ik niet.

Je kunt je sinds kort inkopen in het archief van de NRC, maar er staat nog niets in over Delft. Wel iets anders:

NRC Handelsblad 18-04-2005

Met medewerking van een benevelde dammer

Door Pieter de Vries

GRONINGEN, 18 APRIL. Kees Thijssen (29) won zaterdag voor de derde keer op rij de Nederlandse damtitel. Het wachten is op de internationale doorbraak, mogelijk in oktober al bij het WK in Amsterdam.

Het is dringen op de slotdag van het Nederlands kampioenschap dammen, wanneer de ontknoping nadert. In het benauwde speelzaaltje van sportcentrum Kardinge staat een veertigtal toeschouwers opeengepakt achter de zeven speeltafels. De meeste ogen zijn gericht op het bord waar titelhouder Kees Thijssen en een van zijn naaste belagers voor de eindzege, Alexander Baljakin, gebogen tegenover elkaar zitten. Even na half drie is de voor Thijssen benodigde remise een feit. Na het behalen van zijn derde Nederlandse titel op rij schudt de 29-jarige Brabander zichtbaar opgelucht zijn opponent de hand.

Baljakin, vooraf met Thijssen bestempeld tot belangrijkste titelkandidaat, loopt in gedachten verzonken weg. Ontevreden over zijn spel, maar wel bereid tot een korte terugblik op twee weken dammen in Groningen, waar het honderdjarige Damgenootschap Het Noorden gastheer was. De in Arnhem woonachtige Wit-Rus mompelt wat over ,,slaap- en concentratieproblemen''. ,,Ik was niet helemaal fit tijdens de voorbereiding. Kees was ook niet in topvorm, maar had wat meer geluk dan de anderen.''

Thijssen oogt een stuk frisser en opgewekter. In de voorbereiding op zijn elfde NK had hij veel gezwommen en gefietst. Tijdens het toernooi nam hij dagelijks een duik in het zwembad. Lachend: ,,Ik heb nog energie over.'' Thijssen betitelt de slotpartij tegen de internationaal zeer ervaren Baljakin als ,,lastig''. ,,Ik was wel zenuwachtig. Ik had nog een remise nodig en dan wil je er zo snel mogelijk van af zijn. Met het gevaar dat je beneden je kunnen speelt.''

Maar Thijssen kwam niet in problemen tegen Baljakin. Met vier overwinningen en negen remises bleef hij als enige ongeslagen. De feitelijke beslissing was een dag eerder al gevallen, vertelt Thijssen. Met dank aan Marino Barkel, zijn tegenstander in de voorlaatste speelronde. Met een stevige `kegel' van de drank, een souvenir van een avondje stappen in Groningen, nam Barkel vrijdag achter het bord plaats. Voor Thijssen was het een koud kunstje de nog benevelde Barkel te verslaan, waarmee hij twee punten voorsprong nam op de concurrentie. ,,Marino is een ongeleid projectiel. Van hem kun je alles verwachten.''

Barkel trok vorig jaar al de aandacht op het NK in Huissen, waar hij halverwege het toernooi verrassend aan de leiding ging. Doodleuk vertelde hij het NK als ,,een soort vakantie'' te zien. Zijn ontspannen wedstrijdbenadering, lange krullenbos, bierbuikje en voorliefde voor rockmuziek leverden Barkel de bijnaam De Rocker op.

Ook Thijssen nam het in het verleden niet zo nauw met de discipline. Toen hij gestopt was met roken en drinken, raakte zijn damcarrière na zijn eerste nationale titel (2003) in een stroomversnelling. Voor het treffen met Barkel had Thijssen gedaan wat hij moest doen: op tijd naar bed en geen alcohol. ,,Met de discipline zit het nog wel goed.''

Die discipline heeft hij hard nodig, wil hij in oktober een rol van betekenis spelen bij het WK in zijn woonplaats Amsterdam. In Nederland is Thijssens reputatie met drie achtereenvolgende damtitels gevestigd. Ondanks ,,slordigheden en fouten'' in zijn spel en een ,,gebrek aan ritme en scherpte'' in de openingsfase van het NK, hield hij de concurrentie op afstand. Maar de confrontatie met Russische topdammers als Tsjiszjov en Georgiev is een ander verhaal. Op de ladder naar de wereldtop bevindt Thijssen zich naar eigen zeggen een trede lager dan de Russen.

,,Ik ben stabieler geworden in mijn spel vergeleken met een paar jaar geleden. Deze titel geeft hoop voor het WK, maar ik moet een stap omhoog om van de Russen te kunnen winnen.'' Het bereiken van een goede stand tijdens een partij is het probleem niet, aldus ,,perfectionist'' Thijssen. Vaak schort het aan de afwerking en het `rekenwerk'. ,,Ik speel vooral op gevoel. In het vooruitdenken kan ik nog beter worden.''

Thijssen wil in Amsterdam zijn zesde plaats bij het WK van 2003 verbeteren. Belangrijkste doel op de wat langere termijn is de wereldtitel. ,,Dat wordt hard werken, maar ik heb alle tijd van de wereld'', lacht Thijssen. In 2003 zegde hij zijn parttime-baan op. In het bezit van de A-status en bijbehorende toelage van sportkoepel NOC*NSF kan hij zich nu volledig richten op het dammen. Hoewel zijn ambities zijn verschoven naar het wereldtoneel, hecht Thijssen wel degelijk waarde aan zijn derde nationale titel. ,,Dé uitdaging voor mij is om op het NK nog eens een kunstwerkje neer te zetten. Een constant toernooi zonder fouten. Vergelijk met met een schilderij zonder één foute penseelstreek.''

Vraag is welk WK-`doek' Thijssen zal vervaardigen. Johan Krajenbrink, `demonstrateur' bij het NK en derde bij het WK in Moskou (2000), dicht Thijssen ,,redelijk hoge kansen'' toe. ,,Kees heeft nu meer routine en discipline. Hij is gelijkmatiger in zijn spel. Hij heeft wel eens beter gespeeld dan op dit NK; toch wint hij. Hij kan hoog eindigen, maar het hangt af van mentale aspecten. Een goede conditie is de sleutel tot succes.''

Thijssen geniet voorlopig even na van zijn titel en het prijzengeld van 1.500 euro. Geen astronomisch bedrag voor een twee weken durende krachtsinspanning, maar de kampioen is gewend aan het beperkte NK-budget. Ook dit jaar was het voor de organisatie een hele klus sponsors te vinden. Met als gevolg dat de spelers een kamer moesten delen in het hotel. Thijssen had behoefte aan privacy en had geen zin om met ,,jonkies'' op de kamer te liggen. Uit eigen zak betaalde hij bij voor een eenpersoonskamer. ,,Dat heeft me een paar honderd euro gekost. Maar met het prijzengeld maak ik nog winst.''

[Hanco Elenbaas]

NRC Handelsblad, 01-05-2004

Gelijkspel?

Door Pieter de Vries

FIFA-voorzitter Sepp Blatter wil gelijke spelen in het voetbal afschaffen. Elk duel moet, bij een gelijke stand na negentig minuten, worden beslist door strafschoppen. Goed idee?

Edward Sturing, trainer van voetbalclub Vitesse, dat dit seizoen vijftienmaal gelijkspeelde in de eredivisie: ,,Het gelijkspel afschaffen? Graag! Wij hebben het record. Krijgen we dan na een gelijkspel ook drie punten? Ik zet vraagtekens bij het nemen van strafschoppen bij een gelijke eindstand. Of degene die het verdient dan ook wint, is de vraag. Als je toch iets wilt veranderen, probeer dan iets met een verlenging met sudden death, zoals in de beker. Maar ik weet niet of je gelijke spelen moet afschaffen. Niemand zit te wachten op een 0-0, maar een gelijkspel kan ook een mooie wedstrijd zijn. De vergelijking van Blatter met een kaartspel gaat niet op. Sport is geen kaartspel.''

Marcel Huijbens, topscorer basketbalclub Den Bosch en oud-international: ,,Ik kan me goed voorstellen dat ze wat willen doen aan die saaie gelijke spelen. Bij een wedstrijd hoort een winnaar. Voetbal is soms zo berekenend. Een maand voor het eind van het seizoen kan de kampioen al bekend zijn. Dat gebeurt in het basketbal nooit. Als een team meer wordt gestimuleerd om te winnen, komt dat het voetbal ten goede. Het systeem met drie punten voor een overwinning (was twee, red.) is wel aardig, maar onvoldoende om de spanning op te voeren. Ik weet alleen niet of het nemen van strafschoppen een goede oplossing is. Dat is een soort loterij. Om meer strijd te krijgen moet je regels verzinnen om het scoren makkelijker te maken. Basketbal kent een ander scoreverloop, daar is de kans op een gelijkspel veel kleiner. Logisch dat het is afgeschaft.''

Bert Goedkoop, bondscoach Nederlands volleybalteam: ,,Ik hoop dat Blatter hiermee beoogt het spel attractiever te maken. Maar beslissende strafschoppen zijn niet in de geest van het spel. Daar zit het publiek niet op te wachten. Je krijgt gekunstelde situaties. Probleem van het voetbal is dat er zo weinig doelpunten worden gemaakt. Er heerst de mentaliteit van per se niet willen verliezen. Ik ben blij dat ik in een sport werk waar altijd een winnaar uit een wedstrijd komt. Bij moderne sporten als volleybal of basketbal, waar veel wordt gescoord, zijn we gewend aan regelwijzigingen. Bij een conservatief bastion als voetbal is verandering moeilijker. De regelwijziging bij volleybal (ook als een ploeg niet serveert is elke score een punt, red.) heeft het spel sneller gemaakt. Het publiek is positief.''

Jacco Eltingh, oud-tennisprof en organisator tennisevenementen: ,,In een reguliere voetbalcompetitie is een gelijkspel een wezenlijk onderdeel. Maar bij toernooien, met een beperkt aantal wedstrijden, is het afschaffen van gelijke spelen goed. De Champions League is mede door het poulesysteem een gedrocht. Pas in de knock-out-fase zit er meer vuur in de wedstrijden. De mooiste insteek van voetbal is een doelpunt meer maken dan je tegenstander. Wedstrijden waar op resultaat wordt gespeeld en waar ploegen aan een 0-0 of 1-1 genoeg hebben, zijn niet leuk om naar te kijken.''

Ton Sijbrands, voetballiefhebber en meervoudig Nederlands, Europees en wereldkampioen dammen: ,,Een onzinnig idee. Ik heb er als liefhebber geen moeite mee dat voetbalwedstrijden in een gelijkspel eindigen. Ik begrijp dat bij bekerwedstrijden beslissingen moeten vallen, maar het is onbevredigend om na elke wedstrijd strafschoppen te nemen. Daar heeft het Nederlands elftal wel ervaring mee. Strafschoppen zijn niet nodig. Voetbal is attractief genoeg. Ik ben ook tegen regelwijziging in het dammen om remises te voorkomen. Voor mensen die van dammen houden, is het spel attractief genoeg. De slotronde bij het laatste NK (na een gedeelde eerste plaats werd Kees Thijssen op basis van ingewikkelde regels aangewezen als kampioen, red.) was spectaculair, maar het was een loterij.''

[Hanco Elenbaas]

NRC Handelsblad 21-01-2005

Literaire leraren

PIETER STEINZ

`Ik eis van de leraar dat hij zich niet inleeft in het kind, dat hij niet daalt. Ik eis van het kind dat het zich inleeft in de leraar, dat het klimt [...] Ik eis dat het tienmaal gehoorzaamheid zal kennen, tienmaal tucht.' Aan het woord is Bint, de titelheld van F. Bordewijks roman uit 1934 en met recht de beruchtste pedagoog uit de Nederlandse literatuur. `Ik maal niet om de psyche van een kind,' zegt hij, en zijn trouwe discipel De Bree, de eigenlijke hoofdpersoon van Bint, zegt het hem na. `Het gebrek aan tucht was de zwakheid der eeuw [...] De wereld had vroeger om de kinderziel niet gemaald en was er gekomen.'

Daarmee vergeleken zijn de hoofdpersonen van de schoolromans van Theo Thijssen doetjes. Barend Wels, de gelijknamige hoofdpersoon van Thijssens debuut uit 1908, kan geen orde houden; de jonge onderwijzer Staal uit De gelukkige klas (1926) is veel te scrupuleus en aardig; en ook met de `gemakkelijke', goedlachse meester uit Kees de jongen (1923, Athenaeum-Polak , Van Gennep €12,50) kweek je niet bepaald de reuzen die Bint voor ogen had.

Dat het nog erger kan, bewijst de recentste loot aan de stam van de Nederlandse schoolromans: Robert Ankers Hajar en Daan (2004, Querido €17,50). De hoofdpersoon, gepokt en gemazeld in het verloederde onderwijssysteem met zijn misplaatste gelijkheidsdenken, daalt zó ver af dat hij in bed belandt met een zeventienjarige leerlinge. En dus beklimt in dit boek de scholiere de meester, meteen al in de geruchtmakende eerste scène: `Toen Daan Hollander, leraar geschiedenis aan het DataCare College in Amsterdam, Hajar Nait Sibaha, uit vijf vwo, voor de eerste keer neukte, hield zij haar hoofddoek om - op zijn verzoek.'

Nee, de enige leraar uit de Nederlandse literatuur voor wie Bint en De Bree respect zouden kunnen opbrengen is Meester Pennewip uit Multatuli's Woutertje Pieterse (1867/1892); de man `van de oude stempel' die de maatschappij als een botanische tuin beschouwt, en die zijn leerlingen met ijzeren hand op het fatsoenlijke pad probeert te houden. Of anders voor Frits Schotel de Bie, die in Vestdijks Ivoren wachters (1951) met `een niets ziend idealisme van grote lijnen en breed geschetste bedoelingen' les gaat geven aan zes gym.

Schotel vindt zijn rector een `slecht gedisciplineerde theeleut', en treedt zijn klas autoritair tegemoet - in de `zekerheid op alle eventualiteiten het passende antwoord klaar te zullen hebben, het tactvolle sussen, het helpen en het trekken, de jeugdige kwinkslag, de volwassen ironie.' Helaas verliest hij al in de eerste les zijn zelfbeheersing, als hij een luisterende leerling met een slecht gebit toevoegt: `Zeg, hé, hou je afgebrande kerkhof 'n beetje voor je, zeg!'

Schoolmeesters genoeg in de Nederlandse literatuur, of ze nu voorkomen bij Lodewijk van Deyssel, Jan Siebelink, Doeschka Meijsing of Herman Koch. Maar er is er één die speciale vermelding verdient: meester Ster uit Pietje Bell (1914, Kluitman €8,50) van Chr. van Abkoude.

Op pedagogische idealen is hij niet te betrappen, maar hoe streng hij ook oogt, hij heeft een zwak voor de kwajongen in zijn klas. Met zijn relativeringsvermogen en zijn gevoel voor humor is hij te mooi om waar te zijn; en het komt dan ook niet als een verrassing dat hij al snel het loodje legt. Niet als gevolg van ordeproblemen of onderwijshervormingen - het lot van de moderne leraar - maar door een van de plagen van de vroege twintigste eeuw. In het op een na laatste hoofdstuk overlijdt meester Ster aan tbc. De scènes van zijn sterfbed, waar Pietje hem dagelijks bezoekt, behoren tot de aangrijpendste van de (jeugd)literatuur.

Info:
Kees Beekmans: Eén hand kan niet klapt. En andere verhalen uit de zwarte klas. Het Spectrum, 240 blz. € 15,95 Algemene Rekenkamer: Zorgleerlingen in het voorbereidend middelbaar beroepsponderwijs. Verkrijgbaar via www.rekenkamer.nl en 070-3424400, 45 blz.

[Hanco Elenbaas]

NRC Handelsblad, 30 april 2003

Ton Sijbrands na elf jaar terug bij WK dammen
`Die nachtmerries zullen wel weer komen'

Door Pieter de Vries


MUIDEN, 30 APRIL. Ton Sijbrands (53) maakt vrijdag na elf jaar zijn rentree bij het WK dammen in Zwartsluis. Hij is bang voor de tijdsdruk en zijn gebrek aan wedstrijdritme. ,,Vaak zit ik te lang te dubben.''

Door de deelname van de kersverse Russische wereldkampioen Alexander Georgiev én vijf voormalige wereldkampioenen wordt het wereldkampioenschap dammen in Zwartsluis (1 tot en met 23 mei) betiteld als het `sterkst bezette toernooi uit de geschiedenis'. Grote vraag is of negenvoudig wereldkampioen Tsjizjov zich revancheert voor de in maart verloren tweekamp om de wereldtitel tegen zijn landgenoot Georgiev. Het Nederlandse publiek is benieuwd naar het optreden van Ton Sijbrands, die na elf jaar zijn rentree maakt op een WK. Aan de tweevoudig wereldkampioen is een sponsorplaats toegewezen.

De verwachtingen zijn hoog gespannen sinds Nederlands meest illustere dammer in december het wereldrecord blind simultaan dammen tegen 22 nationale subtoppers verbeterde. Sijbrands wist zonder hulp van borden of notaties 17 partijen `uit zijn hoofd' te winnen en vijfmaal remise te spelen. Een prestatie die alom respect afdwong. ,,Ik ben er heel trots op. Maar het zegt niets over mijn eventuele prestaties op dit WK, ben ik bang. Veel Nederlandse dammers ontlenen hoge verwachtingen aan dat record, ik moet hen teleurstellen. Bij dit WK spelen heel andere aspecten een rol'', relativeert `analyticus' Sijbrands in een restaurant in zijn woonplaats Muiden, tegenover de Oude Zeesluis.

Hij doelt op de spanning en tijdsdruk tijdens grote toernooien waarmee hij in het verleden grote moeite had. De geboren Amsterdammer won op jonge leeftijd vijf nationale, vier Europese en twee wereldtitels. Voor Sijbrands leek een glanzende damcarrière weggelegd. Maar hij was niet langer bereid `de stress rond wedstrijden op de koop toe te nemen'. ,,Ik voelde me niet prettig door die spanning. Een goed ijkpunt is mijn jaarlijkse uitstapje naar de Matthäus Passion van Bach. Als ik daar niet van kan genieten zonder het volgende toernooi in mijn achterhoofd te hebben, zit het niet goed.''

Van 1973 tot 1988 hield hij zich daarom verre van het wedstrijdcircuit en maakte hij furore als publicist en analyticus. Na elf jaar afwezigheid op het hoogste toneel - in 1988, 1990 en 1992 eindigde Sijbrands als gedeeld tweede op het WK - moet nu blijken of hij bestand is tegen de druk. ,,Het beslisproces kost me veel tijd. Vaak zit ik te lang te dubben'', erkent hij.

Sijbrands, door de organisatie bestempeld als de belangrijkste Nederlandse titelkandidaat, laat zich niet verleiden tot uitspraken over zijn kansen. ,,Ik heb absoluut geen idee wat ik moet verwachten. Dit is een dermate sterk bezet toernooi dat de uitkomst totaal onvoorspelbaar is. Ik zie alle spelers uit de voormalige Sovjet-Unie als kanshebbers. Maar de Nederlanders (Clerc, Jansen en Thijssen, red.) zijn ook niet kansloos. Zelf vrees ik mijn gebrek aan wedstrijdritme. En naarmate de jaren gaan tellen, wordt je geest minder scherp'', houdt hij, zoals wel vaker, vele slagen om de arm.

Sijbrands heeft zich minder intensief voorbereid op dit toernooi dan op het Europees kampioenschap in Hoogezand, waar hij in 1999 als tweede eindigde. ,,Ik wil waken voor overconcentratie. Wel heb ik deze week een paar trainingspartijen gespeeld.'' Hij hoopt dat zijn bestudering van het spel van de andere topdammers, zijn theoretische kennis en zijn talent compensatie bieden voor de bescheiden voorbereiding.

Een week voor aanvang van het toernooi oogt hij met een sigaartje in de hand tamelijk ontspannen. Naarmate de eerste wedstrijdronde (vrijdag) nadert, gaan de zenuwen hem parten spelen. ,,Voor de blind simultaan heb ik nog nachtmerries gehad. Die zullen nu ook wel weer komen'', voorspelt Sijbrands, die in het verleden tijdens grote toernooien last had van faalangst.

Hij zegt zich niet te schamen. ,,Die faalangst houd je altijd. Zeker als je ouder wordt en weet wat er allemaal mis kan gaan. Vroeger speelde ik veel sneller, nu twijfel ik langer bij zetten. Ik ben een bewonderaar van Jacques Brel. Die was bloednerveus voor een optreden. Volgens hem waren mensen die geen angst kenden gevaarlijke gekken die ogenblikkelijk opgesloten moesten worden'', glimlacht Sijbrands, die het eens is met de Belgische chansonnier.

Ondanks het besef dat zijn deelname aan het WK een onzekere sprong in het diepe betekent, heeft Sijbrands zich toch laten strikken. ,,Wat voor mij heel zwaar woog, was dat het WK in Nederland wordt gespeeld'', doelt hij op het slecht georganiseerde WK in Moskou (2000), dat pas in 2001 werd gespeeld. Evenals landgenoot Harm Wiersma deed Sijbrands niet mee aan dit toernooi. ,,De Nederlanders moesten zelfs de tijdklokken, borden en stukken meenemen in het vliegtuig. Ik had geen zin in die chaos in Rusland.''

Een goede organisatie en de verzekering van een prijzenpot deden Sijbrands besluiten in Zwartsluis wel mee te doen. Hij kan niet ontkennen dat de sportieve eer - nog nooit streed zo'n sterk deelnemersveld om de wereldtitel - ook een belangrijke rol heeft gespeeld. ,,Eerzucht heb ik nog wel. Ik ben er een paar keer heel dichtbij geweest. In 1990 heb ik op dramatische wijze de titel net gemist in een tweekamp met Tsjizjov. Ik had de hele match een voorsprong, tot de achttiende partij.''

Voor Sijbrands valt er dus nog het een en ander recht te zetten op dit WK. ,,Een titel zou me echt wel wat doen. Ik heb namelijk een abonnement op de tweede plaats'', weet de voetballiefhebber die als tienjarige een seizoen bij de welpen van Ajax speelde. In het zicht van de haven stranden, wat Sijbrands in zijn damloopbaan meermaals overkwam, doet hem denken aan het Nederlands voetbalelftal in de jaren '70. ,,Denk aan de bal van Rensenbrink tegen de paal, net voor tijd (verloren WK-finale tegen Argentinië in 1978, red.). Of de verloren finale van 1974. Ik ken dat gevoel goed.''

Of hij in de toekomst weer bezwijkt voor de verleiding om mee te doen op het allerhoogste niveau betwijfelt Sijbrands. Analyses en beschouwingen zijn meer zijn handelsmerk geworden dan spelen op grote toernooien. ,,In principe is dit eenmalig. Maar ik heb wel vaker gedacht dat ik mijn laatste toernooi speelde. Zeg dus nooit `nooit'. Maar ik beschouw het schrijven en publiceren over dammen als mijn voornaamste bezigheid. Dat loopt als een rode draad door mijn damleven.''

[Hanco Elenbaas]

NRC Handelsblad, 25-05-1998

Met geluidswagen damleden winnen

Door PAUL DE LANGE

In de tijd dat ik een tienerjongen was, bleef je 's avonds thuis. Dan deden we spelletjes, óók schaken en dammen. Vooral dammen trok mij. Op m'n zestiende mocht ik op een club. Ik kon het aardig, maar een talentje was ik niet. Ik was ook niet echt ambitieus. Trainen deed ik nauwelijks. Als ik dat wel had gedaan, had ik misschien meegekund in de hoogste klasse. Het hoogste dat ik als wedstrijdspeler heb gespeeld was twee klassen onder de nationale top.

Door mijn werk moest ik in 1968 verhuizen naar Westerhaar. Gelukkig was daar ook een damclub. Destijds was Witte van Moort de kleinste club in Overijssel. Twaalf leden! Dat waren vooral ouderen, jeugdleden waren er helemaal niet. Ik had wel wat ideeën om daar verandering in te brengen. Zo gingen we met een geluidswagen door het dorp om het jeugddammen onder de aandacht te brengen. Dat werkte, er kwamen weer jongeren dammen. Nu zijn we met ruim 110 leden de grootste damclub van Nederland.

In 1969 werd ik voorzitter. Dat ben ik sindsdien, op een korte periode na, steeds geweest. Mijn sterkste punt als voorzitter is dat ik het damwereldje door en door ken. Ik weet waarover ik praat. M'n zwakke punt is dat ik weleens eigenwijs kan zijn.

Naast m'n voorzitterswerk ben ik ook teamleider van het eerste, coördineer ik de wedstrijden, regel ik het vervoer naar uitwedstrijden en geef ik trainingen. Ook ben ik druk met het clubblad, van stukkies schrijven tot advertenties werven. Soms bezorg ik het blad.

M'n vrouw kan niet dammen. M'n zoon en dochter wel, maar zonder ambitie om ver te komen. Dat vind ik best jammer, maar zoiets moet je ook weer niet dramatiseren.

[Hanco Elenbaas]

NRC Handelsblad 04-04-2005

In winterslaap naar een wereldrecord

Door onze sportredactie

ROTTERDAM, 4 APRIL. Erik Hoeksema is sinds zaterdag de nieuwe wereldrecordhouder denksportsimultaan.

Denksporter Erik Hoeksema (42) heeft afgelopen zaterdag het negen jaar oude wereldrecord denksportsimultaan verbeterd. In het Harmoniegebouw van de Rijksuniversiteit in zijn woonplaats Groningen stelde de schaakschrijver het aantal gespeelde partijen bij naar 92, verdeeld over 46 schaak- en 46 damwedstrijden. Hoeksema zegevierde 66 keer en kwam met een aantal remises tot een scoringspercentage van tachtig procent, waar minimaal zeventig procent was vereist. Het oude wereldrecord stond op naam van Jannes van der Wal. In zijn overlijdensjaar 1996 kwam hij in Stadskanaal tot 85 partijen, waarvan hij er 76 wist te winnen.

Hoe ging de aanval op het wereldrecord denksportsimultaan in zijn werk?

Erik Hoeksema: ,,De organisatie van het Nederlands kampioenschap dammen leek het een leuk idee om na tien jaar opnieuw een recordpoging te doen. Mij leek het een leuke uitdaging. Je had dertig damborden en dertig schaakborden in een zaal waar mensen konden aanschuiven. Een speler die verloor maakte plaats voor een ander, maar per persoon was het mogelijk meerdere partijen te spelen. Uiteindelijk heb ik van tien uur 's ochtends tot kwart over acht 's avonds gespeeld.''

Hoe bleef u gedurende de dag geconcentreerd?

,,Het was heel vreemd. Ik voelde niets, alsof ik in een soort winterslaap was. Uiteindelijk heb ik in een soort cirkel 5,2 kilometer tussen de tafels afgelegd. Dat viel me trouwens nog mee. Mijn brandstof bestond uit vijf broodjes kaas, een kop koffie, twee water en twee cola. En dan heb ik het toilet niet eens hoeven te bezoeken. Nu ik het wereldrecord heb, beschouw ik het vooral als een leuk kunstje. De mensen om me heen zijn volgens mij meer onder de indruk dan ikzelf.''

Heeft dammen of schaken uw voorkeur?

,,Dammen vind ik persoonlijk veel moeilijker, dus geef mij maar schaken. De stukken van het damspel zijn veel eenvormiger. Het diepe rekenen tijdens een partij duurt veel langer dan bij schaken. Niet alleen stond ik langer stil bij de damborden, ook won ik uiteindelijk zes schaakpartijen meer dan damwedstrijden. Er zijn ook maar weinig mensen die beide spelletjes beheersen. Ik denk maar een man of vijf in Nederland. Dat maakt een aanval op zo'n incourant wereldrecord wel bijzonder.''

[Hanco Elenbaas]

NRC Handelsblad 16-11-2002

Een damrevolutie op Walcheren

Door onze redacteur Mark Hoogstad

DOMBURG, 16 NOV. Nieuwe spelregels moeten het dammen verlossen van het stoffige imago. Het Europees kampioenschap in Domburg geldt als proeftuin. ,,Die bobo's hebben geen idee wat voor ellende ze aanrichten.''

Fraaie oneliners rolden vlak voor het toernooi over zijn lippen. ,,Bij elke partij zullen de borden in brand staan'', beloofde Aart Walraven onder meer. Ruim een week later kan de voorzitter van het EK-organisatiecomité niets anders dan constateren dat hij ,,niets te veel gezegd'' heeft. Sterker: ,,De schijven vliegen door de speelzaal.''

Het rustieke Domburg is dezer dagen het toneel van het Europees kampioenschap dammen en kent een opzienbarende primeur. In de Zeeuwse badplaats waar tien dagen geleden 32 deelnemers uit twaalf landen begonnen aan het toernooi, wordt voor het eerst tijdens een officieel kampioenschap gespeeld volgens een knock-outsysteem. Elke ronde duurt twee dagen waarin een mini-match van twee partijen volgens het normale speeltempo wordt afgewerkt. Blijft een beslissing uit, dan volgen barrages in versneld tempo: eerst twee partijen met voor beide spelers twintig minuten speeltijd (plus vijf seconden per zet) en vervolgens indien noodzakelijk zogeheten `vluggertjes' met elk vijf minuten bedenktijd.

Het zeker voor dambegrippen revolutionaire idee is afkomstig van de voorzitter van de Europese dambond (EDC), Jacek Pawlicki. Grote zorgen maakt de Pool zich over de tanende belangstelling van sponsors, pers én publiek voor de hem zo dierbare denksport. Reden dus voor een krachtig tegenoffensief, met als heimelijk doel het terugdringen van het zorgwekkend grote aantal slaapverwekkende remises dat de damsport volgens Pawlicki nu al jaren verlamt.

In Walraven vond de EDC-voorzitter een hartstochtelijk medestander. Want ook de Zeeuw, zelf eveneens een verdienstelijk dammer, vindt het hoog tijd de sport te verlossen van het asgrauwe imago. ,,Doen we niets, dan is het dammen ten dode opgeschreven'', waarschuwt hij. ,,Sponsors, pers en publiek lopen weg bij gebrek aan spanning en spektakel. Die vicieuze cirkel moeten en wat mij betreft zúllen we doorbreken.''

Walraven weet waarover hij praat. Ondanks een intensieve speurtocht wist het organisatiecomité geen hoofdsponsor te strikken. Tot frustratie van de nog immer ontgoochelde voorzitter. Walraven: ,,Onbegrijpelijk! Zo'n prachtig toernooi, met deelname van maar liefst vijf oud-wereldkampioenen, en een formule die garant staat voor spektakel. Ik mag aannemen dat de geachte dames en heren uit het bedrijfsleven zich nog wel even achter de oren zullen krabben gelet op de niet geringe media-aandacht van de afgelopen dagen.''

Het ontbreken van een geldschieter laat zich voelen: geen monitoren waarop belangstellenden het zettenverloop kunnen volgen, geen demonstraties in de ruimte naast de speelzaal en een mager gevulde prijzenpot met `slechts' 13.500 euro. Het tekort op de begroting, volgens Walraven ,,een kleine 20.000 euro'', komt voor rekening van de toch al armlastige Nederlandse dambond.

Baanbrekend is het vrijdag te beëindigen toernooi op Walcheren toch al, want voor het eerst mocht vorige week dinsdag een vrouw aanschuiven bij een officieel mannenkampioenschap: Zoja Goloebjeva. Kansloos bleek de twaalfvoudig wereldkampioene bij de vrouwen allerminst. Dinsdag verloor de Letse, in het zicht van de finaleronde, na een barrage van invaller Auke Scholma.

Maar revolutionair of niet, ook Walraven ontkomt niet aan die conclusie dat Pawlicki's vondst intern heeft geleid tot een onverzoenlijke richtingenstrijd, met aan de ene kant de rekkelijken en aan de andere kant de preciezen. Ton Sijbrands vertegenwoordigt de laatste factie. Uit woede over wat hij als een onacceptabele aanslag op de authenticiteit van de edele damsport beschouwt, mijdt de Nederlandse oud-wereldkampioen de titelstrijd in Domburg. Ook zijn erfvijand en titelverdediger Harm Wiersma ontbreekt, zij het om een andere reden: de neo-politicus heeft het druk als Tweede-Kamerlid van de LPF-fractie.

Walraven heeft begrip voor de bezwaren van Sijbrands, die wel zijn deelname heeft toegezegd aan het WK oude stijl, volgend voorjaar in Zwartsluis. ,,Maar ook Sijbrands zal moeten erkennen dat de damsport een impuls nodig heeft. In plaats van elk voorstel tot vernieuwing af te wijzen, zou het hem sieren als hij een constructieve bijdrage aan de discussie zou leveren.''

Scholma daarentegen begrijpt Sijbrands maar al te goed. Ook de Fries, een van de drie Nederlandse kwartfinalisten en gisteren uitgeschakeld in Domburg, is onverbiddelijk: ,,Die bobo's hebben geen idee wat voor ellende ze aanrichten.'' Wat te denken bijvoorbeeld van al die onfortuinlijke collega's uit het Oostblok? ,,Die zijn op eigen kosten deze kant opgekomen en konden na een paar partijen hun koffers weer pakken. Bepakt en berooid, zullen we maar zeggen, want dat prijzengeld hier is niet meer dan een fooi.''

Nee, begin Scholma niet over de zegeningen van het knock-outsysteem. Grommend: ,,Deze formule leidt niet alleen tot extra stress, het werkt ook nog eens averechts. Door die korte matches zijn spelers niet of nauwelijks geneigd risico's te nemen en komt het uiteindelijk neer op sneldammen. Dat is misschien leuk voor de omstanders, maar heeft weinig met het echte dammen te maken. We zijn nu halverwege het toernooi en ik heb hier, afgezien van meneer Walraven, nog niemand gesproken die wel enthousiast is.''

Tot een grootscheepse invasie van belangstellenden heeft de nieuwe opzet ook (nog) niet geleid. Integendeel: welgeteld drie (!) toeschouwers schuifelen deze donderdag langs de borden in theater De Parel van vakantiedorp Hof Domburg. Maar donderdag is dan ook een doordeweekse dag en daarmee niet representatief, meent Walraven.

Bovendien: ,,Afgelopen weekeinde kwamen honderden mensen een kijkje nemen en was het enthousiasme groot.''

[Hanco Elenbaas]

NRC Handelsblad 07-11-1994

'De vele remises hebben het dammen geen goed gedaan'

Door onze redacteur REMMELT OTTEN

De 29-jarige Rus Alexei Tsjizjov verdedigt de komende drie weken in Den Haag zijn wereldtitel dammen. Andere favorieten zijn de Nederlanders Harm Wiersma en Rob Clerc, de Wit-Rus Baljakin en de Rus Schwarzman. De twintig deelnemers spelen tot en met 27 november iedere dag vanaf 13.00 uur in de oude raadzaal aan de Javastraat. Vanaf 15.00 uur geeft Ton Sijbrands of Jannes van der Wal commentaar. Er zijn rustdagen op 11, 18 en 23 november. De eerste prijs is 15.000 gulden, nummer twee en drie krijgen respectievelijk 10.000 en 5.000 gulden. De overige deelnemers verdienen 250 gulden met iedere overwinning.

DEN HAAG, 7 NOV. In zes van de tien partijen uit de eerste ronde van het WK-dammen viel een beslissing. Het remise-percentage kwam daarmee uit op een bijzonder lage score van veertig procent. De Rus Alexei Tsjizjov, die in Den Haag zijn wereldtitel verdedigt, was gisteren een van de spelers die niet verder kwamen dan remise. Hij deelde het punt met de solide opererende Nederlander Rob Clerc. Toch is de verwachting dat uiteindelijk Tsjizjov in Den Haag de meeste zeges zal behalen.

Voor buitenstaanders is een dampartij op topniveau een synoniem voor remise. Dat is vooral te danken aan de laatste WK-match tussen Tsjizjov en Wiersma. Voor kenners zeer interessant, door buitenstaanders met achttien remises en twee overwinningen van Tsjizjov afgedaan als saai. "Eén remise kan nog", zegt Clerc. "Maar bij de tweede remise staat er in de krant al: 'weer remise'. Dat heeft het dammen bij het grote publiek geen goed gedaan."

Een mogelijke oorzaak is dat de remise-marge bij dammen groot is. Op een verder leeg bord zijn vier witte dammen nodig om één zwarte dam te vangen. Drie tegen één is niet te winnen. Maar dammers wijzen er op dat alleen de krachtsverschillen tussen de allerbeste spelers van de wereld zo klein zijn dat hun partijen regelmatig in remise eindigen. Op het WK, met een aantal zwakke broeders onder de twintig deelnemers, zal zeker dertig procent beslist worden. Schoolkinderen bijvoorbeeld spelen hooguit een op de honderd partijen remise.

Bijna iedere sport probeert de laatste jaren met regelwijzigingen het spel aantrekkelijker te maken. Zaterdag besloot het congres van de werelddambond (FMJD) de WK-cyclus te veranderen. Tot nu toe werden om het jaar een WK-toernooi en een match tussen de wereldkampioen en een uitdager gespeeld. Vanaf 1996 is dat om de twee jaar. Bovendien is de uitdager niet meer de nummer twee van het toernooi, maar komt er een systeem van kandidatenmatches dat is te vergelijken met dat bij schaken.

Daarnaast wil de dambond meer beslissingen forceren. De WK-match over twintig partijen wordt opgedeeld in vijf mini-matches van vier partijen, die eventueel eindigen in een tie-break met partijen in een versneld tempo. Winnaar is degene die drie mini-matches wint. De FMJD heeft ook besloten dat de wereldtoppers tijdens het WK pas tot remise mogen beslissen na de veertigste zet of nadat beide spelers anderhalf uur bedenktijd hebben gebruikt.

De meeste grootmeesters kunnen zich vinden in een groot deel van de wijzigingen. Alleen het remise-verbod vòòr de veertigste zet leidde tot grote ergernis. In sommige stellingen zit nu eenmaal geen spel meer. Dan is het onzinnig om topspelers door te laten spelen. "Het is alsof een bestuurder naast je bord komt staan en zegt: Doe een zet!", verwoordt Clerc zijn afkeur. "Dat kan pas als we per zet betaald zouden worden."

De regel om in de tie-breaks met een versneld tempo te spelen valt wel in goede aarde. De aard van het spel wordt niet aangetast, maar kortere bedenktijd leidt waarschijnlijk tot meer fouten en daarom tot meer beslissingen. In de toekomst zullen de reglementen wellicht nog verder aangepast kunnen worden. Hans Jansen, één van de vier Nederlandse deelnemers, is een voorstander van experimenten met een gewijzigde puntentelling. Hij wil bijvoorbeeld een eindstand van drie tegen één dam anders waarderen dan een volledig gelijke stand. "De remise-marge valt wel mee", zegt Jansen na enig nadenken. "Als je even een foutje maakt, verlies je nog. Maar het is ook een bepaalde esthetica. Voordeel en nadeel moeten vertaald kunnen worden in de uitslag."

Ook Rob Clerc pleit er voor dat zo'n alternatieve puntentelling binnenkort eens uitgeprobeerd wordt in een tweekamp. "De tie-break en zo'n telling zijn concessies aan het grote publiek. Maar dat is nodig om het toegankelijker te maken. Een sponsor heeft niets aan remises. En er zijn veel sponsors verdwenen. Vroeger waren er regelmatig invitatie-toernooien waar de topspelers tegen elkaar aantraden. Tegenwoordig zijn we vrijwel uitsluitend aangewezen op het wereldkampioenschap."

[Hanco Elenbaas]

NRC Handelsblad, 28-12-1992

Dammen in Senegal bijna net zo populair als voetbal

Door REMMELT OTTEN

ROTTERDAM, 28 DEC. Abdoulaye Der houdt zijn zwarte leren jas aan en zijn zwarte leren pet op achter het dambord. Hij was in 1979 een volslagen onbekende die er in Dakar bijna in slaagde de Nederlandse oud-wereldkampioen Ton Sijbrands te verslaan. Inmiddels is Der internationaal grootmeester en speelt hij voor zijn land Senegal in de interland tegen Nederland. Gisteren verloor hij van Harm Wiersma.

Hij is een van de vele talenten uit het vrijwel onuitputtelijke reservoir van damtalent in Senegal. Van de 7,5 miljoen inwoners dammen er drie miljoen. De voormalige Franse kolonie in West-Afrika is, na de verzamelde GOS-republieken en Nederland, de derde dammacht van de wereld. De kracht van Senegal ligt in de breedte, het is er een volksport, bijna net zo populair als voetbal. Over tien borden is Nederland nog sterker, op vijftig borden zijn Nederland en Senegal aan elkaar gewaagd, over vijfhonderd borden wint Senegal.

Het is niet precies bekend hoe het dammen in Afrika verzeild is geraakt. Waarschijnlijk hebben Franse soldaten het spel verspreid in de voormalige Franse koloniën als Senegal, Mali en Ivoorkust, vertelt Wouter van Beek, de voorzitter van de Federation Mondiale du Jeu de Dames en als cultureel antropoloog verbonden aan de Universiteit van Utrecht. Dammen vond een rijke voedingsbodem in Afrika. Spelletjes zijn polulair en het veel gespeelde marquala en ciga hebben wel wat weg van dammen, het molenspel en drie-op-een-rij. Het rondvoeren van stokjes of balletjes in twaalf kuiltjes vergt hetzelfde soort rekenwerk als dammen.

Dammen was oorspronkelijk een spel van blanken, waardoor het, zo denkt Van Beek, vanaf het begin een zeker prestige genoot. De vlotte verspreiding was in de Westafrikaanse steden zeker ook te danken aan de eenvoud van het materiaal. Op straat in Dakar, de hoofdstad van Senegal, wordt gespeeld met zelf in elkaar geknutselde borden en geïmproviseerde schijven. Ook in Suriname, waar de Nederlanders het spel introduceerden, droeg dat bij aan de populariteit. "We speelden met dopjes van coca-cola flessen", zo herinnerde de ambassadeur van Suriname, ir. C.B. Ramkisor, zich bij de opening van de interland. "Tot er ronde bezemstelen kwamen. Daarna zaagden we daar stukjes van af.".

In Dakar zijn overal groepjes dammers te vinden rond een bord. Twee spelen, de rest geeft commentaar. Een speler geeft pas op - en maakt plaats voor een van de toeschouwers - als er werkelijk geen schijf meer speelbaar is; tot die tijd is iedere speler er zeker van ten minste remise te kunnen maken, zo schrijft Van Beek in een boek over topper Baba Sy. Het commentaar stoort de speler niet. Hij is er van overtuigd dat hij sterker is dan de omstanders. "Hij is er aan gewend, ook in zijn sociale leven, veel commentaar te krijgen van een nauw verbonden groep en toch zijn gang te gaan", schrijft Van Beek. Een verliespartij wordt dan ook altijd toegeschreven aan toevallige omstandigheden.

Niet bekend

Sijbrands heeft daarna vaak tegen hem gedamd. Hij herinnert zich van Baba Sy vooral diens liefde voor het spel. De laatste keer dat hij hem op zijn logeeradres in Den Haag bezocht bleven beiden de hele nacht aan het bord gekluisterd tot Baba Sy de volgende dag naar Schiphol vertrok. In 1962 verwierf Baba Sy het recht de wereldkampioen uit te dagen. De dambond van de Sovjet-Unie heeft destijds een match tussen Koeperman en de Senegalees verhinderd. Baba Sy kreeg geen visum voor de Sovjet-Unie. In 1986 kende de werelddambond hem posthuum alsnog de wereldtitel toe.

Het talent van Baba Sy was, volgens Van Beek, het topje van een ijsberg. De rest kwam in de jaren zestig niet aan bod door de overheersing van Baba Sy en door de geringe organisatiegraad van de sport in Senegal. Bovendien werden daarna Andreiko, Sijbrands, Wiersma en Gantwarg snel sterker. Pas in de jaren zeventig brak jong Afrikaans talent door als Mamina N'Diaye en Bassirou Ba.

Van Beek raakte in 1979 persoonlijk betrokken bij het dammen in Afrika. Hij hoorde op de radio dat het doorgaan van het WK in Mali in 1980 - het eerste internationale toernooi in Afrika - onzeker was. De Nederlander bood aan te bemiddelen, hij moest voor zijn werk toch naar Mali.

Toernooiorganisaties, zo legt Van Beek uit, zijn in Afrika niet meer dan een netwerk van persoonlijke relaties. In Mali moest hij - voormalig nationaal jeugdkampioen - een hele reeks spelers verslaan om toegang te krijgen tot Mamina N'Diaye. Na een benauwde remise nam de grootmeester hem mee naar de vice-president. Weer kreeg eerst het dambord de aandacht en daarna pas het toernooi. De vice-president wilde aanvankelijk ook zelf meedoen. Hij verloor immers nooit, hij was tenslotte te belangrijk om te mogen verslaan.

Het toernooi kwam er. De Rus Gantwarg won, al kende die, zo vertelt hij in de film "Enigma', een benauwd moment. De mensen van zijn ambassade kwamen hem vertellen dat een leeuw al twee mensen te pakken had genomen op de plaats waar hij iedere dag ging hardlopen. Gantwarg: "Ik vergat het dammen, ik kon niet slapen. Die leeuw kon mij opeten met punten en al!"

De Malinese damorganisatie - één persoon met zijn netwerk - functioneert op dit moment nauwelijks. De vorige voorzitter van de bond is de recente politieke strubbelingen niet ongeschonden doorgekomen. Hij heeft huisarrest in afwachting van een proces. Hij wordt beschuldigd van het "rondleiden' van geld. Het rijkere Senegal heeft een meer-partijen-stelsel. Dammen is daar minder verweven met politiek en kent een meer Westerse organisatiestructuur. Daar valt voor Nederlanders eenvoudiger mee te werken. De interland tussen Nederland en Senegal is de eerste stap in een ontwikkelingsproject van de Nederlandse dambond, die daarvoor subsidie hoopt te krijgen van het ministerie van WVC. Volgend jaar komen er arbiters en trainers stage lopen bij

De internationale dammeester Ron Heusdens is de enige Nederlander die een partij heeft verloren op de eerste twee dagen van de dubbelinterland in Rotterdam tussen Nederland, Senegal en Suriname. Dankzij een zege van Bhim Ramdien beperkte Suriname de nederlaag tegen het tweede Nederlandse tiental tot 11-9. Senegal en het sterkste Nederlandse tiental speelden al twee ronden. Zaterdag werd het evenwicht op zes borden verbroken, maar toch eindigden alle partijen in remise. Gisteren nam Nederland met 23-17 de leiding. Ton Sijbrands en Harm Wiersma versloegen respectievelijk Bassirou Ba en Abdoulaye Der. Morgen wordt in het Rijnhotel in Rotterdam de laatste ronde gespeeld. Nederlandse toernooien en stuurt de bond borden en klokken naar Senegal.



NRC Handelsblad 30-12-1992

Dambond reikt Senegal in 1993 de helpende hand

Door REMMELT OTTEN

ROTTERDAM, 30 DEC. Senegal heeft de afgelopen vier dagen in Rotterdam de Nederlandse dammers uitstekend partij geboden. Drie van de vier ronden kwam Oranje niet verder dan een 10-10 gelijkspel. Alleen zondag verloor Senegal met 13-7, waardoor de interland eindigde in een 43-37 overwinning voor Nederland. Senegal hoopt volgend jaar in december een revanche-match te kunnen organiseren in Dakar, zo zei de president van de bond, Salif Sene, na afloop.

Voor Nederland won Ton Sijbrands twee partijen en triomfeerden Harm Wiersma, Anton van Berkel en Arjan van Leeuwen een maal. Voor Senegal versloegen Gaoussou Sidibe en Bassirou Ba respectievelijk Wieger Wesselink en Hans Jansen. Senegal was een waardig opvolger van de Sovjet-Unie, die vóór haar uiteenvallen een jaarlijkse tegenstander van Nederland was. Het Westafrikaanse land is na de verzamelde GOS-republieken en Nederland de derde dammacht van de wereld. Er dammen ongeveer drie miljoen mensen. De toppers hebben de laatste jaren voldoende ervaring opgedaan in grote toernooien om met de wereldtop mee te kunnen. Zo won N'Diaga Samb vorig jaar het toernooi in Brunssum en speelden Macadou N'Diaye en Samb mee in het laatste WK in Toulon. Van het tiental Senegalezen waren er slechts drie nog nooit eerder in Europa geweest.

N'Diaye is de sterkste speler van Senegal. Hij is semi-professional en werkt als pr-man voor een sigaretten-firma. Samb, net als N'Diaye lang, slank en goedlachs, studeert rechten als hij niet damt. Je kan in Senegal niet van zijn sport leven, legt hij uit. "Er zijn geen sponsors, geen clubs met sponsors, en je kan er niet voor kranten schrijven." Hij verdient af en toe wat bij door op straat te dammen. Ze kennen hem, dus moet hij een voorgift geven. Soms verliest hij de inzet bij een remise, soms geeft hij een schijf voor.

De uitnodigingen voor toernooien in ons land heeft hij te danken aan de Nederlandse dambond, die probeert altijd een Senegalees mee te laten doen. Hij voelt zich hier ook zeer welkom. "De spelers zijn mijn vrienden geworden. Als ik in Nederland ben kan ik bijvoorbeeld altijd terecht in het huis van Meijer of in het huis van Scholma."

De Nederlandse bond gaat Senegal volgend jaar helpen door trainers en arbiters op te leiden en materiaal te sturen. Zowel N'Diaye als Samb hoopt bovendien op een computer met een database vol dampartijen. Damboeken, daar kunnen de topspelers wel aankomen, maar een computer hebben ze nog niet. Hein Meijer, vijfde bordspeler van Nederland, heeft zich net zo vermaakt als de Afrikanen. "Dit was veel leuker dan tegen de Sovjet-Unie. Het is echt een feest om tegen zulke enthousiaste mensen te spelen. Ze zijn veel gezelliger, veel beschaafder dan de Russen. Je kan merken dat het moslims zijn. Een van hen kwam 's ochtends bij het ontbijt vragen of iemand een sigaret had. Die hadden we niet. Toen ging hij ze beneden halen en kwam er vervolgens ons een aanbieden."

Meijer ontdekte dat zijn tegenstanders waren geschoold in het spelen om geld en minder theoretische kennis bezaten. "Ze zijn zeer behendig in vreemde situaties. Ze kunnen ook beter "glippen', vanuit een verloren positie nog remise maken. N'Diaye en Samb zijn strategisch wel goed onderlegd, die weten meer van theorie dan ik, maar de anderen zijn vooral steengoed in rommelige standen. Ze zullen geen combinatie missen."

De Afrikanen blijven nog tot twee januari in Nederland. Het weer is wat onhandig, zegt N'Diaye, maar hij hoopt toch wat van de stad te kunnen zien. Een excursie naar de Rotterdamse haven trekt hem wel. Samb verheugde zich gisteravond, met een biertje in de hand, op het nachtleven van Amsterdam. Een biertje, mag dat als moslim? "Het is verboden. Maar we zijn jong. later als we oud zijn, dan ..."

Suriname verloor gisteren de tweede ronde van de gelijktijdig gespeelde wedstrijd tegen een tweede Nederlands tiental met 17-3, waardoor de eindstand op 28-12 kwam. Volgens Eduard Autar, de enige Surinaamse grootmeester, was de uitslag geflatteerd. "De eerste dag hadden we moeten winnen, maar verloren we met 11-9. Daardoor hebben we in de tweede ronde te optimistisch gespeeld. we wilden wat goed maken." Bovendien ontbraken er drie basisspelers. Die hadden toegezegd vanuit Suriname nar Nederland te komen, maar moesten om nog onduidelijke redenen afhaken. Het team bestond daarom uit in Nederland woonachtige Surinamers.

[Hanco Elenbaas]

NRC Handelsblad 21-04-1993

"Ik denk niet dat Clerc meer talent heeft dan de generatie waartoe ik behoor';
Wesselink tart de gevestigde dam-orde

Door een onzer redacteuren

EINDHOVEN, 21 APRIL. Die laatste partij in het Nederlands kampioenschap dammen was een duel tussen twee generaties. De gevestigde orde - Harm Wiersma - ondervroeg de nieuwe lichting - Wieger Wesselink - over zijn ambities. Wesselink was bloednerveus. Twee uur lang stond het klamme zweet hem in de handen. Maar hij maakte Wiersma een punt afhandig en eindigde op een gedeelde eerste plaats met Rob Clerc, generatiegenoot van Wiersma. Binnenkort spelen de twee in Vorden of Westerhaar een barrage van drie partijen. De 26-jarige Wesselink heeft aan drie remises genoeg voor de titel en een plaats in het wereldkampioenschap van 1994, de 37-jarige Clerc moet winnen.

<center>
Wieger Wesselink</center>

De hiërarchie stond de afgelopen jaren vast. Veelvoudig oud-wereldkampioenen Harm Wiersma en Ton Sijbrands zijn onaantastbare grootheden. Zij speelden zelden, maar dwongen altijd respect af. De derde stek was afwisselend voor Rob Clerc en de inmiddels vrijwel gestopte Jannes van der Wal. Wesselink sloeg de afgelopen week een eerste bres.

De deur van zijn kamer op de zevende verdieping van het immense hoofdgebouw van de Technische Universiteit in Eindhoven, is volledig bedekt door een wit papier met een grote één er op getekend. Met de complimenten van zijn kamergenoot. Op zijn bureau staan twee dozen Limburgse vlaai. Hij moet de vakgroep informatica tracteren, waar hij als promovendus werkt met interactieve computer graphics en geometrische modellen. Wesselink is nog wat beduusd van het plotselinge succes. Over dammen praat hij enthousiast maar voorzichtig. Van Wiersma, Sijbrands en wereldkampioen Tsjitsjov is hij nog meer fan dan concurrent. Maar zijn kansen tegen Clerc schat hij hoog in.

"Ik denk niet dat Clerc meer talent heeft dan de generatie spelers waartoe ik behoor, met Van der Zee en Krajenbrink. Als wij ook profspeler waren geworden, hadden we misschien Clerc en Van der Wal voorbij kunnen streven. Maar je kan nauwelijks van dammen bestaan. En Wiersma, Sijbrands, Clerc en Van der Wal hadden zoveel naam gemaakt, dat je daar niet tussen kwam. Zij hebben hun basisinkomen als dammedewerker van de kranten. Als je daar als beginner bijkomt, kan je ze die rubrieken niet zomaar afnemen."

"Wat ik in de match tegen Clerc niet in de hand heb is de spanning. Dat zou me de kop kunnen kosten. Clerc heeft veel meer ervaring. Ik was bijvoorbeeld het hele toernooi niet zenuwachtig geweest, maar tegen Wiersma had ik klamme handen. Dan probeer ik toch zoveel mogelijk te blijven zitten achter het bord. Niet lopen, maar een beetje rondkijken, over het bord heen turen. Je hebt de neiging om als het spannend wordt naar de andere partijen te gaan kijken, maar dat leidt ontzettend af. Je gaat toch onwillekeurig allemaal varianten uit zitten rekenen op die andere borden."

Dammen, zo luidt dikwijls de kritiek, lijdt onder een grote remisemarge. Voordeel is lang niet altijd beslissend. Wesselink speelde op remise tegen Wiersma en kan dat weer doen in de barrage tegen Clerc. "In één partij zal niet altijd de sterkste winnen", moet Wesselink toegeven. "Als er een groot krachtsverschil is, zal men niet zo snel een ingewikkelde opening tegen je spelen. En je kan op vereenvoudiging spelen, een ruil van een paar schijven aangaan. Maar dat kan niet zonder duurzaam nadeel op te lopen. Je tegenstander staat geen vereenvoudiging toe die tot een gelijke stand leidt. En bij een stand van tien tegen tien schijven wordt het toch een echte partij. Verder vereenvoudigen is dan niet meer mogelijk."

Het NK van 1993 was het eerste sinds jaren waaraan zowel Sijbrands als Wiersma meededen. Maar Sijbrands ergerde zich de eerste ronden zo erg aan geluidsoverlast in de speelzaal dat hij wegliep en zich terugtrok uit het toernooi. De voorzitter van Witte van Moort, Johan Huls, noemt dat onvolwassen gedrag van Sijbrands. "Je moet streven naar ideale speelomstandigheden. Maar als organisatie van een damtoernooi heb je de lokaties niet voor het uitkiezen. Dan heb je als topspeler ook verantwoordelijkheden. Wat Sijbrands deed was slecht voor het dammen. Daar moeten ook consequenties aan worden verbonden voor de toekomst", aldus Huls.

Wesselink is voorzichtiger: "Je hoeft als dammer niet alles te accepteren, maar mijns inziens was dat lawaai gewoon een ongelukje. Ze hebben er alles aan gedaan om het vlekkeloos te laten verlopen. Ik denk dat er ook wel andere dingen hebben meegspeeld dan alleen het lawaai. Maar het is zonde. Met Wiersma én Sijbrands was het toernooi nog mooier geweest."

[Hanco Elenbaas]

NRC Handelsblad 08-11-1995

Dammen op intuïtie voor tien toeschouwers

Door onze redacteur REMMELT OTTEN

Voor een tiental toeschouwers en twee zenuwachtige echtgenotes spelen een Rus en een Witrus in Nijmegen een match in de cyclus om het wereldkampioenschap dammen.

NIJMEGEN, 8 NOV. Ze dammen zoals ze er uit zien. De 28-jarige Rus Alexander Schwarzman had gisteren voor de partij geen tijd kunnen vinden om zijn haar te ordenen of zich te scheren. Hij kan achter het bord geen seconde stilzitten en is voorzien van een arsenaal zenuwtikjes, waarvan alleen het wippen op zijn stoel eenvoudig te beschrijven is. Hij stak gisteren het bord in brand met een offer op lange termijn. Van de tiende tot de 37ste zet stond hij een schijf achter.

De 33-jarige Witrus Alexander Baljakin, geboren in Rusland, is gesoigneerd en zit urenlang onverstoorbaar op zijn stoel in de Raadzaal van het stadhuis van Nijmegen. De enige zichtbare inspanning die hij levert, is het af en toe samenspannen van de spieren bij zijn slaap. Hij raakt niet onder de indruk van het offer. Hij verdedigt zich koeltjes en geeft de schijf op een voor hem gunstig moment terug. In tijdnood mist hij vervolgens een goede kans de match direct in zijn voordeel te beslissen.

"Baljakin is wat meer een strategische speler, wat ouder en meer ervaren", zegt de Nederlandse oud-wereldkampioen Harm Wiersma, die als toeschouwer aanwezig is. "Schwarzman is wat creatiever. Hij verloor in deze match twee partijen, omdat hij naar kansen zocht in een stelling die geen kansen bood."

Baljakin en Schwarzman speelden gisteren de laatste partij met een normaal speeltempo van vijftig zetten in twee uur. De match is verdeeld in vier sets van drie partijen. Baljakin won de eerste en de derde set met een gewone winstpartij. Schwarzman won de tweede set met winst in de barrage, waarbij in versneld tempo wordt gespeeld. Vandaag is de barrage van de vierde set, die na drie remises in 3-3 eindigde. Mocht Schwarzman de barrage winnen en de setstand op 2-2 brengen, dan volgen morgen wederom beslissingspartijen.

De tweekamp is de finale van de Grandmasters, een serie kandidatenmatches om de wereldtitel, afgewerkt tussen twee WK-toernooien in. Harm Wiersma bedacht het systeem. Acht grootmeesters begonnen op Vlieland. Omdat de Nederlandse dambond één deelnemer uitkocht, kon ook Ton Sijbrands daaraan meedoen. Maar de drie Nederlandse deelnemers Sijbrands, Wiersma en Rob Clerc, allen ouder dan veertig, verloren onverwacht in de eerste ronde. Sijbrands en zijn tegenstander Gantwarg weigerden te vluggeren en lootten om de winst. Wiersma verloor in de barrage van Baljakin. "Het was pech", zegt Wiersma. "Op papier en in de matches, waren we alle drie een fractie beter."

Baljakin en Schwarzman wonnen vervolgens ook de tweede ronde. De winnaar van hun match speelt hierna drie sets van vier partijen tegen oud-wereldkampioen Alexei Tsjizjov. De winnaar daarvan speelt een match van twintig partijen om de titel tegen de huidige wereldkampioen Guntis Valneris. Ze moeten opschieten, want volgend jaar december is er in Ivoorkust weer een toernooi om dezelfde titel.

Als organisator had de Nederlandse dambond de verplichting ook (een deel van) de matches tussen buitenlanders in Nederland mogelijk te maken. Dat lukt slechts met veel kunst- en vliegwerk. Baljakin en Schwarzman begonnen deze tweekamp in Jakoetsk, waar de huidige bestuurders van de Russische damfederatie vandaan komen. In het goudwinnings-gebied werd in een goed hotel gespeeld. Beide spelers verdienden vijfduizend dollar en kregen ook nog een klompje goud mee. In Nijmegen is er slechts drieduizend gulden per speler beschikbaar en hebben de toeschouwers de weg naar de speelzaal nog niet gevonden. "Het lijkt nu net alsof de nieuwe opzet niet werkt", zegt Wiersma. "Kennelijk trekt alleen een match met een Nederlander veel publiek. Dat stelt me teleur. Ik denk dat het publiek nog aan de nieuwe opzet moet wennen en dat het te laat bekend werd dat de match hier wordt gespeeld."

Baljakin, die al zes jaar club-competitie speelt voor Huissen en inmiddels goed Nederlands spreekt, weigert te klagen. "Dammen is niet zo populair als schaken, omdat de damwereld verdeeld is. Er zijn meer dammers dan schakers, maar het spel wordt overal met verschillende regels gespeeld. In Amerika en ook in Rusland is dammen op een bord van 64 velden veel populairder. Het nadeel is dat het checkers spel veel remise-achtiger is dan dammen op honderd velden."

Het setsysteem bevalt hem wel. Baljakin loopt het risico de match te verliezen, hoewel hij de enige is die partijen met een normale bedenktijd won. "We moesten een einde maken aan de eindeloze serie remises in matches. In sets moet je steeds opnieuw proberen te winnen. Spelen in versneld tempo is bovendien niet echt een loterij. Het is dammen op intuïtie, waarbij je niet genoeg tijd hebt om alles uit te rekenen."

Hij is in ieder geval tevreden over zijn twee winstpartijen. "Ik wist van te voren dat ik een boek over hem kon schrijven", zegt Baljakin over zijn tegenstander. "Maar ik wist toen nog niet hoe ik van hem zou kunnen winnen."