KRANTENARTIKELEN - 2004

[Jacques PERMAL]

ANDRE LECLERC of MONTREAL posted the 1st round results of MEMORIAL MARCEL DESLAURIERS here :

http://fmjd.org/bb/viewtopic.php?t=552

[Hanco Elenbaas]

In de Volkskrant van vandaag geeft Ton Sijbrands onder de kop 'Kennis en inzicht nodig voor eindspel' twee 'Raichenbach-metamorfose'-partijen, H. van den Hurk - Fennema (1990) 1-1 en A. Kooistra - Goedemoed (1997) 0-2.
Friso liet zijn tegenstander glippen door 'een dure eindspelfout' maar Tjalling verloor volgens Ton 'de vereiste precisie geen moment uit het oog'.

Harm Wiersma bespreekt in De Telegraaf het Axioma Groep Open NK 2004 met fragmenten uit de partijen Heusdens - Thijssen en N'Diaga Samb - Huub van der Vossen.

[Hanco Elenbaas]

Dammer Anikejev verslaat Heusdens

DEN HAAG (ANP) - Joeri Anikejev is tot dusver de ontdekking van het open Nederlands damkampioenschap. De Oekraïner nam vandaag in de zevende ronde twee punten voorsprong op de naaste concurrenten door een zege op medekoploper Ron Heusdens.

Heusdens leek, met wit, beter uit de opening te komen maar in het late middenspel bleek dat voordeeltje niets in te houden. Anikejev, voormalig wereldkampioen bij de junioren, nam het initiatief knap over, won een schijf en wikkelde af naar een overmachtseindspel.

Onder de zes achtervolgers is Vadim Virny. De Duitser versloeg Hans Jansen. Kees Thijssen bleef kansrijk door een zege op Bart Terwel en Jean-Marc Ndjofang uit Kameroen was al na 18 zetten klaar met Ruud van Drunen.

(22 juli 2004)

[Hanco Elenbaas]

Anikejev slaat aanval af van kampioen Thijssen
door Gerard de Groot

DEN HAAG | Joeri Anikejev gaat nog steeds aan de leiding in Axioma Groep Open. In de voorlaatste aanval sloeg de dammer de aanval op zijn koppositie van Nederlands kampioen Kees Thijssen met succes af.


Alle ogen waren gisteren gericht op de partij tussen Thijssen en Anikejev. Thijssen was de afgelopen periode zeer productief en hij zou toch degene moeten zijn die de verdediging van de Oekraïner zou moeten kunnen doorbreken. Hij kreeg na de opening licht positioneel voordeel. Met enkele handige ruilen van Anikejev verdween dit voordeeltje echter als sneeuw voor de zon en een teleurgestelde Thijssen kon niet anders dan afwikkelen naar remise.

De overige grootmeesters die net als Thijssen op twee punten van de koploper volgen, konden niet profiteren van dit puntverlies. Baljakin en Valneris vochten een interessant duel uit waarbij beiden ver doordrongen op elkaars rechtervleugel. Baljakin dreigde in de verdrukking te komen, maar wist binnen de remisemarge te blijven. Dat gold ook voor Ndjofang en Virny.

Scherp

Het duel tussen Heusdens en Samb werd door beiden bijzonder scherp opgezet. Ron Heusdens wilde na zijn echec van donderdag tegen Anikejev geen herstelremise en nam veel risico's. In het middenspel leek Heusdens volledig onder te voet te worden gelopen door de Afrikaan. Met enkele tactische dreigingen wist hij echter concessies af te dwingen in de positie van zijn tegenstander, waardoor zijn omsingeling in stand bleef. Na de tijdnoodfase bleek het eindspel volledig in evenwicht en werd tot remise besloten. Door de resultaten handhaaft Anikejev zijn twee punten voorsprong op de concurrentie. De 21-jarige student Oekraïne heeft in de slotronde aan remise voldoende.

DAMMEN Den Haag. Open NK achtste ronde: Anikejev (Oek) - Thijssen (Ned) 1-1, Samb (Sen) - Heusdens (Ned) 1-1, Baljakin (Ned) - Valneris (Let) 1-1, Ndjofang (Kam) - Virny (Dui) 1-1, Wijker (Ned) - Messemaker (Ned) 1-1, Bronstring (Ned) - Lagoda (Oek) 0-2.

Stand aan kop: 1. Anikejev 14 punten, 2. Baljakin, Heusdens, Lagoda, Ndjofang, Thijssen, Valneris, Virny 12.

[Hanco Elenbaas]

Valneris doet het onmogelijke en wint
door Gerard de Groot

DEN HAAG | Guntis Valneris heeft het damtoernooi Axioma Groep Open op zijn naam geschreven. De Letse oud-wereldkampioen deed in de laatste ronde het onmogelijke en maakte een achterstand van twee punten goed in een rechtstreekse confrontatie met koploper Joeri Anikejev.



De grote vraag tijdens de laatste ronde was of Joeri Anikejev ook in de laatste ronde erin zou slagen een aanval van een grootmeester af te slaan. De verrassende koploper leek in het middenspel een volledig gelijkwaardige klassieke stand op het bord te hebben. Op een moment bleek een vooruit berekende variant niet te kloppen waardoor Anikejev uit de klassieke partij moest ruilen.

Hij verzeilde daardoor in een opsluiting waarin de druk van Valneris langzaam maar zeker toenam. Rond de tijdnoodfase bezweek Anikejev en gaf de partij op, waarmee Valneris op punten langszij kwam.

Van de andere grootmeesters wist alleen Kees Thijssen te profiteren van het verlies van de koploper. Hij wist de Oekraïner Lagoda strategisch volledig te overklassen en won na een langdurig doorgespeeld eindspel. Vier andere groomeesters hadden ook nog een kans op de eindzege, maar kwamen niet verder dan remise. De partij tussen Virny en Heusdens was volledig in evenwicht, al moest de laatste in het eindspel nog een klein nadeeltje accepteren. Baljakin leek nog wel op weg naar een overwinning nadat hij Ndjofang een schijf had ontfutseld. Deze kon echter snel genoeg de damlijn bereiken om daarmee ook een punt veilig te stellen.

Uieindelijk bereikten drie spelers de score van 14 punten. Valneris werd op basis van weerstandspunten uitgeroepen tot toernooiwinnaar. Hij had in het toernooi een zwaarder programma afgewerkt. De huidige nummer drie van de wereld ontving naast de hoofdprijs uit handen van KNDB-bestuurder Van Tiel ook de wisselbokaal voor het open kampioenschap van Nederland. Deze titel was dit jaar aan het Haagse toernooi gekoppeld.

De verrassend sterk acterende Anikejev werd tweede. De pas 21-jarige student uit Charkov wist zich ondanks de laatste nederlaag prima tussen de negen grootmeesters in het toernooi staande te houden. Nationaal kampioen Kees Thijssen werd derde. Tevens ontving hij de Aad Ivens bokaal als de hoogst geëindigde Nederlander in het toernooi.

Prijs

Van de Haagse spelers eindigde de achttienjarige Patrick Stork als hoogste. De sterke jeugdspeler van DC Den Haag eindigde in het veld van 118 dammers van een tiental nationaliteiten knap als zestiende met 12 punten uit negen partijen. Hij ging behalve met de complimenten ook met een handvol prijzen naar huis. Hij was net als vorig jaar de beste regionale jeugdspeler, tweede in het algemeen jeugdklassement én hij won een prijs voor een fraaie partij. De andere residentiële talenten waren minder in vorm. De 14-jarige Europese pupillenkampioen Stefan Stapper behaalde 10 punten en was daar terecht niet tevreden over. Robin Vogelaar, nog moe van het NK aspiranten waarop hij brons veroverde én een ticket voor zowel EK als WK, eindigde een punt onder zijn gemiddelde.

Leidenaar Evert Bronstring prolongeerde zijn titel in het klassement voor 55-plussers. Bronstring die jarenlang in Haagse dienst op topniveau speelde, bleef zijn concurrenten uit Delft en Amsterdam maar net voor. Een andere Haags succes was er voor Roy Liem-Kon-Tja. De visueel gehandicapte dammer won het klassement voor G-dammers.

Den Haag. Axioma Groep Open NK. Negende ronde: Valneris (Let)-Anikejev (Oek) 2-0, Virny (Dui)-Heusdens (Ned) 1-1, Baljakin (Ned)-Ndjofang (Kam) 1-1, Thijssen (Ned)-Lagoda (Oek) 2-0, Jansen (Ned)-Samb (Sen) 2-0, Van Westerloo-De Mooij 1-1, Stork (Ned)-Wijker (Ned) 1-1. Eindstand: 1. Valneris 9-14 (78 ), 2. Anikejev 9-14 (76), 3. Thijssen (Ned) 9-14 (74), 4. Heusdens 9-13 (83), 5. Ndjofang, Virny 9-13 (81).

[Jacques PERMAL]

LOUICEUS SHANG WONG ....WON MEMORIAL MARCEL DESLAURIERS.

More here :

http://fmjd.org/bb/viewtopic.php?t=552

[Hanco Elenbaas]

Ludwig succesvol op NK
door Nikhila

26 JULI 2004 - DEN HAAG - Guntis Valneris hield na tien jaar weer een beker omhoog in Den Haag. De Letse damgrootmeester, in 1994 onaantastbaar tijdens het WK in de residentiestad, eindigde op de eerste plaats in het open kampioenschap van Nederland.

Wouter Ludwig van het Vordense DUO speelde een opvallend toernooi. De 17-jarige junior opende met negen punten uit zes partijen. Een score die door slechts twee van de 118 deelnemers werd overtroffen. Ludwig maakte indruk tegen nationaal kampioen Kees Thijssen. ‘Ik stond beter‘, zei hij zelfverzekerd. ‘Na zijn combinatie was het snel remise.‘

In de zevende partij ging het mis tegen grootmeester Baljakin. ‘Ik kwam er niet aan te pas‘, gaf de DUO-speler eerlijk toe. Toch lonkte op de slotdag een plaats tussen de meesters en grootmeesters alsook het goud in het jeugdklassement. De omsingeling tegen de Senegalees Aboubacar Diop liep echter remise. ‘Ik had weinig tijd‘, baalde Ludwig. ‘De stand was in alle varianten uit.‘

Met daardoor een plek in de subtop (20e) en brons bij de jeugd. De toernooidirecteur sprak troostende woorden bij de slotceremonie. ‘Je stijl is goed en ook je techniek. De rest komt wel.‘

Ton Sijbrands is na vier jaar weer de beste dammer van de KNDB. De oud-wereldkampioen gaf met een rating van 1599 niets prijs op de jaarlijkse lijst - samengesteld door Vordenaar Jan Masselink - en profiteerde van de terugval van Baljakin. De derde plaats is stevig in handen van Tsjizjov. Met een rating van 1304 klom Ludwig naar plaats 147 op de lijst met 1700 namen.

[Hanco Elenbaas]

Sven Winkel stelt teleur tijdens open NK
door Nikhila

26 JULI 2004 - ZWOLLE - Guntis Valneris hield na precies tien jaar weer een beker omhoog in Den Haag. De Letse damgrootmeester, in 1994 onaantastbaar tijdens het WK in de residentiestad, eindigde op de eerste plaats in het open NK.

Een verdiende overwinning voor Valneris. Hij bleef in de bloedstollende laatste ronde de winnaar van de tweede prijs, Joeri Anikejev uit Oekraïne, de baas. Het brons ging naar nationaal kampioen Kees Thijssen.

De oostelijke afvaardiging stelde teleur in het veld met 118 deelnemers. Sven Winkel, al eens goed voor een grootmeesterresultaat in Den Haag, eindigde met een 34e plaats in de subtop.

De 22-jarige dammeester kwam slechts twee keer tot winst. ‘Ik heb veel kansen laten liggen. In de voorlaatste ronde zie ik met een volle schijf meer een remiseslagje over het hoofd.‘

Ook zijn (enige) verliespartij tegen de Afrikaanse grootmeester Ndjofang zat Winkel niet lekker. ‘Ik stond uitstekend. Dat was in mei ook het geval in het Barnsteentoernooi. Toen moest ik alle zeilen nog bijzetten, maar nu ging het helemaal mis.‘

Bé Eggens bungelde na drie ronden puntloos onderaan. ‘Ik combineerde het toernooi met mijn werk‘, vertelde hij. ‘Dat doe ik dus nooit meer.‘ De toernooirot knokte niettemin geweldig terug en werkte zich met vier treffers nog ruimschoots bij de eerste vijftig. De debutanten van OG Wapenveld, Erik Bakker en jeugdspeler Maikel van den Esker, eindigden ondanks incidentele successen in de achterhoede.

Ton Sijbrands is na vier jaar weer de beste dammer van de KNDB. De oud-wereldkampioen gaf met een rating van 1599 niets prijs op de jaarlijkse lijst en profiteerde van de terugval van Alexander Baljakin. De derde plaats is stevig in handen van Alexeï Tsjizjov.

In de tophonderd staan twaalf Overijsselse clubspelers. Gerlof Kolk van Witte van Moort maakte een unieke sprong: van 186 naar 36. Ook clubgenoot Marino Barkel zit als nummer 34 nog steeds in de lift.

[Hanco Elenbaas]

Van den Akker stuit op Andrew Tjon A Ong
Door onze medewerker


NIJMEGEN - In het met 136 deelnemers druk bezette damtoernooi Open Nijmegen 2004 probeert Jeroen van den Akker de komende week een hoge score te realiseren. In de openingsronde trof de Culemborger in Andrew Tjon A Ong een oud - teamgenoot. De Maarssenaar liet zich in het spectaculaire treffen niet naar de slachtbank voeren. Van den Akker had een voordelige positie. Zijn overwicht bleek uiteindelijk niet doorslaggevend, zodat de partij in remise eindigde.


John van den Borst, de grootmeester van Denk en Zet uit Culemborg, kreeg het zwaar te verduren tegen nummer vijf van de wereld, Alexander Baljakin. De dammer, opgegroeid in Wit-Rusland, vocht met de Utrechter een spannend tijdnoodgevecht uit. Na het bijwerken van de notaties bleek de positie op het bord met elk vijf schijven materieel in evenwicht. Van den Borst keek vervolgens wel tegen een niet te overbruggen terreinnadeel aan. Het afspel was daarmee ronduit kansloos. Baljakin werd daardoor de enige grootmeester die een winstpartij op zijn naam schreef. De overigen moesten met remise genoegen nemen. Reinier Stortelder bracht tegen de Italiaan Marco Veronesi een leuke partij op het bord, die uiteindelijk in een puntendeling eindigde.

Van de twee Tielse dammers kwam Laurens Leimena tot winst en leed Gerard Zijlema verlies. Leimena had tegen Jan Terpstra een sterke centrumstand en kwam overtuigend tot zijn eerste zege. De Friese routinier en ervaren toernooispeler moest voor de Tielenaar buigen.

Bij Zijlema lagen de verhoudingen tegen Dick Halma uit Deventer omgekeerd. Zijlema had langdurig het initiatief maar liet zich verrassen. De Tielenaar plaatste een zwakke positionele voortzetting en overzag daarmee een dreiging die hem op slag een schijf kostte.

[Hanco Elenbaas]

Een serieus en sociaal spel met schijven
Door DANIELLE LINDERS

LENT - Je kunt er je brood mee verdienen, als je bijvoorbeeld Kees Thijssen heet. Dammen. Wie spelen er op het Nijmegen Open Internationaal Damtoernooi in Lent? En vooral, waarom? Omdat het leuk is, zegt organisator Paul Visser.

Dammers. Jong en oud, met de handen onder het hoofd, ellebogen op tafel. Geconcentreerd en in stilte zes stappen vooruit kunnen denken. Een jongen kijkt naar het bord alsof dat hem iets misdaan heeft.

Een andere deelnemer, Wouter Ludwig (17) werd dit jaar tiende op het Nederlands Kampioenschap Junioren. De jongen heeft potentie, volgens de vader van de jongen die tweede werd op dat toernooi. "Een toernooi als dit is leuk voor jongelingen. Kijk, als je een wedstrijd tegen grootmeesters als Alexander Baljakin mag spelen, dan is dat een eer. Misschien krijg je zelfs achteraf nog wel tips." Eerbied voor ervaring en respect voor iedereen, het zijn basisbegrippen in de damwereld. Op de gang staan twee heren op leeftijd ("ik ben vandaag zestig geworden") te praten over het niveau van het toernooi. De een gaat vooral voor 'het sociale gebeuren', dat je iedereen weer 'ns ziet. "En ik ga gewoon voor het plezier", zegt de jarige. Het komt hem zeer gelegen dat hij nu gepensioneerd is, want dammen kost tijd, veel tijd. Een potje duurt zo'n drie tot vijf uur en al die tijd moet je scherp blijven. Ook als je net een uurtje klaar bent met je vorige vijf uur durende zenuwsloper. En als je Kees Thijssen heet, ben je Nederlands kampioen, én de nieuwe Ton Sijbrands. En dus de man die het nu internationaal moet doen. De grote held. Die zit wel veertien uur per dag achter Het Bord. Je vraagt je af waar 'ie het van doet. Van het dammen. Met toernooigeld, sponsoring en het schrijven van boeken en artikelen valt een modale damboterham te verdienen. Dat is alleen weggelegd voor de mensen met het talent en vooral de toewijding, want voor een baan ernaast is geen tijd.

De blik van een leek op een damevenement ziet onevenredig veel brillen en op 136 deelnemers zo'n 10 vrouwen. Wat nog best veel is, volgens organisator Paul Visser (48 ). Hij is bezig het toernooibulletin te printen, zodat alle dammers straks uit reeksen voor het ongeoefende oog onbegrijpelijke cijfers kunnen opmaken hoe iedereen heeft gespeeld. Er zijn er die er niet eens een dambord naast zich hoeven te hebben om zó het verloop van een wedstrijd te kunnen zien aan 1. 35-30 20-25 2. 40-35 15-20 3. 45-40 20-24 en zo verder. Er zijn er die halverwege het blaadje het gezicht pijnlijk vertrekken in een 'oei, wat doet 'ie nou'-grimas.

Tussen de rijen tafeltjes door wandelen spelers die de benen willen strekken of nadenken over een zet, onderwijl meekijkend op de borden van hun collega's.

Eén jongen blijft een beetje verbaasd naar het bord kijken, terwijl zijn tegenstander ijsbeert. Een beetje hulpeloos kijkt de achtergebleven jongen om zich heen. Je ziet 'm denken: 'Wat ben ik ook alweer aan het doen?' Oh ja, dammen. Omdat het leuk is.

[Hanco Elenbaas]

Alexander Baljakin enige winnende grootmeester op Open Nijmegen 2004
Door Anton Janssen

Nijmegen/Lent – Alexander Baljakin was in de openingsronde van het damtoernooi Open Nijmegen de enige winnaar uit de rij grootmeesters. De vroegere Wit-Rus klopte collega-grootmeester John van den Borst. De overige grootmeesters bleven op remise steken. Van de potentiële kandidaten op een plaats in de top 10 kwamen Sven Winkel, Michiel Kloosterziel, Herman Spanjer en Anton van Berkel tot winst.

Wethouder Paul Depla deed voor Nederlands Kampioen Kees Thijssen de eerste zet voor zijn treffen met Leopold Sekongo uit Ivoorkust. In zijn openingswoord stond Depla stil bij het overlijden van Frans Kalsbeek: “Zonder mensen als deze grondlegger van het toernooi is de stad veel minder sprankelend.�

De Wethouder benadrukte dat dit damtoernooi bij Nijmegen hoort zoals de zomer en de Vierdaagse. Voor Nijmegen zou het leuk zijn – aldus Depla – wanneer in 2005 bij gelegenheid van het 2000 jarig bestaan van de Keizer Karelstad het Open NK in Nijmegen zou kunnen worden gehouden. Hij spoorde de organisatoren aan zich daarvoor in te zetten.

Baljakin kwam tot winst na een spannend tijdnoodgevecht met Van den Borst. Na het halen van de vijftig zetten keek de Utrechter tegen een niet te overbruggen terreinnadeel aan. Het materiaal (elk vijf schijven) was in evenwicht maar het afspel ronduit kansloos.

De overige grootmeesters en kandidaten voor de eindzege kwamen nog niet tot winnende partijen. De spelers van de tweede garnituur beten flink van zich af. Zo hield Bart Terwel de kersverse Open Nederlands Kampioen Guntis Valneris strijdvaardig op remise. Valneris had zaterdag in Den Haag verrassend de titel binnengesleept. Terwel trok zich niets van zijn reputatie aan.

Thijssen ontwikkelde tegen Sekongo een aantrekkelijk speltype maar Sekongo bleek glad en redde zich met finesses. Na de tijdnoodfase stond er een eindspel op het dambord dat niet te winnen bleek. Hetzelfde lot onderging Jean-Marc Ndjofang uit Kameroen in het treffen met Henk Kalk. De noorderling constateerde na afloop dat hij in Nijmegen in de eerste ronde nooit verliest.

Van de Nederlandse kanshebbers stuitte Ron Heusdens op de altijd onverzettelijke Anton Kosior en was Johan Krajenbrink lang in de weer om Frank Teer van zich af te schudden. Nijmegenaar Krajenbrink ontwikkelde de betere positie maar de Brabander bleef in zijn kansen op overleving geloven en werd met een punt beloond.

De spectaculairste partijen van de eerste ronde waren die tussen Ganbaatar Ganjargal uit Mongolië en Alfons Ottink en tussen de twee vechtjassen Ad van Tilborg en Derk Kleinrensink. Beide partijen trokken veel kijkers en eindigden onbeslist. Na deze eerste dag zijn de kaarten voorlopig geschud. Vanmorgen vanaf half 10 volgt ronde 2 en vanmiddag om 3 uur treden de 136 deelnemers aan voor ronde 3.

[Hanco Elenbaas]

Drie koplopers met zes punten: Baljakin, Van Berkel en Van de Weerdhof
Door Anton Janssen

NIJMEGEN – Het damtoernooi Nijmegen Open 2004 heeft na de derde ronde nog drie spelers met de maximale score. Alexander Baljakin, Anton van Berkel en Erik van de Weerdhof delen met zes punten uit drie partijen de kop. Het is verrassend dat van de favorieten Kees Thijssen en Guntis Valneris op hun eerste partijzege in sporthal De Spil in Lent moeten wachten. Gistermiddag deelden ze de punten in hun onderlinge treffen.

Van de koplopers rekende Baljakin gisteren af met Daouda Diakité uit Mali en met de jeugdige Thijs Gerritsen. Van Berkel bleef Daouda Soumah uit Senegal en Konstantin Eljanow uit Duitsland de baas. Van de Weerdhof was te sterk voor Fons van der Plas en Binne Brouwer. Na twee wedstrijddagen wordt het leidende trio gevolgd door dertien dammers die op vijf punten staan.

Opmerkelijk waren gistermiddag de grote krachtsverschillen bij de paringen voor de derde ronde. Bij Baljakin was het verschil met Thijs Gerritsen 710 punten; Johan Krajenbrink heeft 706 punten meer op ratinglijst dan Leonie de Graag. Het resultaat van de partijen was voorspelbaar. De grootmeesters behaalden de ingecalculeerde zege. In de komende ronden zullen de sterkere spelers hun opmars naar de hogere regionen maken.

[Hanco Elenbaas]

Nerd is beautiful!
door Sijas Akkerman

Boekbespreking 'Handboek voor de Nerd' door Max de Bruijn.
Uitgeverij Promotheus Prijs Hfl 18,90; 128 blz.

Nerds zijn goed! Met hun nylon overhemden, beslagen brillenglazen, ongelijke sokken, bèta-beuzel, puistjes en vet haar ontwikkelen ze briljante software (Bill Gates), maken het op TV (Griet Titulaar), worden wereldkampioen dammen (Jannes van der Wal) of schoppen het tot prime minister (John Major). Hoe kan het toch dat ze ondanks hun mateloze successen nog steeds zo verguisd en genegeerd worden? De schrijver van het 'Handboek voor de nerd' doet een paar suggesties.

De rijkste man op aarde is een nerd. Hij heet Bill Gates en is de baas van Microsoft. Bijna iedere computer draait op zijn software. Bill is geliefd. Maar tegelijk ook gehaat. Op internet wordt hij rustig vergeleken met Hitler, Stalin of Pol Pot. Hoe komt het dat de samenleving zo'n weerstand tegen nerds heeft? De auteur van het Handboek voor de nerd geeft er een sociaal-evolutionaire verklaring voor: 'Bij een succesvol mens stellen wij ons iemand voor met het uiterlijk van Tom Cruise of Kevin Costner. Het sterkste zaad is van de man met de vierkanten kaak en de brede schouders. Staat er echter een smalgeschouderde idioot met vies haar op het hoogste podium dan roept dat vanzelf onze walging, haat en ergernis op. Het fnuikendst is dat 'wij' deze nerds nodig hebben om nog iets te maken van ons eigen leven: wanneer onze computer stuk gaat, als we een programma nodig hebben of niet begrijpen.' Eigenlijk moet de samenleving dus zuinig met de nerd omgaan en aardig tegen hem doen. Want: nerd is beautiful! Vooral voor de economie.



Handige nerds maken van hun gebreken juist hun kracht. Neem Griet Titulaar, 'de kabouter met de rare stem en het zware Limburgse accent'. Hij maakte van zijn wereldvreemde imago zijn handelsmerk en werd beroemd met televisieprogramma's over natuur en techniek. En wat te denken van pret-nerd Jannes van der Wal. In 1982 werd de Groninger wereldkampioen dammen. 'En in die tijd kwam ieder potentieel volksknuffeldier op tv bij Mies. Deze had een eenvoudig doch doeltreffend recept. Warm glimlachend liet ze haar gasten zo min mogelijk zeggen. Resultaat: gegarandeerde populariteit. Niemand vond het dus vreemd dat ze aan Jannes vroeg: 'Hoe oud ben je?' Het antwoord wist iedereen. Jannes was op Studio Sport geweest en het had in alle kranten gestaan: '24 jarige onderwijzerszoon wint wereldtitel!' Jannes werd geacht braaf zijn leeftijd te noemen waarop Mies dan 'geweldig, fantastisch, wat een prestatie' zou zeggen en een minutenlang applaus de uitzending vol zou maken. Maar in plaats van te antwoorden, verzonk Jannes in een diep peinzen. Minutenlang.' Na afloop verklaarde Jannes: 'De eenvoudige formulering hinderde mij waardoor ik geblokkeerd raakte.'



De anekdote over onze damheld is illustratief voor het handboek dat eigenlijk helemaal geen echt handboek is. Het geeft nauwelijks praktische aanwijzingen over hoe je als nerd pijnlijke momenten kunt voorkomen of je soepel uit lastige situaties kunt redden. Hooguit kan een sociaal onaangepaste techneut een ietsje troost putten uit de flauwe open-deur-verhaaltjes. Zijn omgeving is volgens de auteur gewoon jaloers op hem omdat de samenleving een hekel heeft aan mensen die slimmer zijn maar niet voldoen aan de geldende norm. Terwijl het natuurlijk wel de jonge techneuten zijn die achter het succes van de computerindustrie schuilen. Zeg maar: 'De jongetjes die op school met gym niet konden meekomen maar in de klas wel de hoogste cijfers haalden.' En niet de snelle managers met hun modieuze babbel en vlotte pak. Geniale mensen kunnen er niets aan doen dat de wereld hen niet begrijpt. Of zoals Jannes van der Wal al eens zei: 'Eenwereldkampioen dammen moet er rekening mee houden dat andere mensen geestelijk niet normaal kunnen zijn.'

[Hanco Elenbaas]

Een gepassioneerde dammer
KAREL BERKHOUT

Nederland kent een rijke documentaire-traditie en enkele grote sporter, maar geen gedenkwaardige films over een topsporter. Misschien ontbreekt het Nederlandse sporters aan het drama van Amerikaanse sporters zoals Jesse Owens (racisme), maar waarschijnlijk ontbreekt vooral het oog ervoor. In de egalitaire sportcultuur van Nederland is Fanny Blankers-Koen haar hele leven een 'huisvrouw' gebleven en wordt de hartstochtelijk naar status hunkerende schaatser Romme steevast omschreven als een 'nuchtere' jongen.

De sporters die het wel tot film hebben geschopt zijn meer anti-helden dan sporthelden. Zoals Donner, de schaker en schrijver over wiens leven enkele jaren terug een geslaagde documentaire is gemaakt die vooral het beeld van een kleurrijke branieschopper naliet.

En nu is er de film Jannes van Rein Hazewinkel, over de in 1996 overleden dammer Jannes van der Wal, die in zijn publieke optreden het toonbeeld van onaangepastheid was. Hij schreef tv-geschiedenis door bij Mies Bouwman minuten lang te zwijgen en verspeelde een Nederlands kampioenschap door in de trein in slaap te vallen.



Deze voorvallen passen in het stereotype beeld van de denksporter als geniale zonderling. In Jannes doet de maker een geslaagde poging dat cliché-beeld te doorbreken. Jannes van der Wal wordt getekend als een hoogst origineel mens en een even gepassioneerde als geniale dammer. Na zijn onverwachte wereldtitel in 1982 verloor Van der Wal het doel in zijn bestaan en hervond dat pas met de uitvinding van het Doordammen, waarmee hij de damsport van de remisedood wilde redden. Het experimentele Doordam-toernooi dat vorig jaar werd gehouden kon hij niet meer meemaken.



De boeiende film wordt verteld met behulp van opnamen van het Friese landschap (geboortegrond), archiefbeelden van optredens in tv-shows en reclamespotjes en vooral interviews. Afgaande op de film zijn dammers boeiende vertellers, die goed kunnen formuleren. Zo omschrijft dammer Hans Janssen het damspel treffend met het bouwen van een burcht van waaruit je af en toe een pijltje naar buiten schiet.

Helaas is ook Hazewinkel erg tevreden met zijn sprekers, zo tevreden dat een begeleidende commentaar-stem ontbreekt, waardoor samenhang mist. Hazewinkel heeft de tragiek van van der Wals leven uitsluitend impliciet willen weergeven en dat is hem ook goed gelukt, maar andere zaken behoeven meer expliciete toelichting.

Het is leuk de kleine magere Van der Wal in Afrika te zien schaken aan reusachtige borden, maar nog leuker was het geweest erbij te vermelden dat West-Afrika naast Nederland en het GOS het enige gebied is waar op hoog niveau wordt gedamd. Het Doordammen mag dan een nieuw levensdoel zijn geweest, er wordt niet uitgelegd hoe het precies werkt, wat er na het experiment mee is gebeurd en hoe er over wordt gedacht door bijvoorbeeld de kritische Sijbrands.



En hoe goed was Van der Wal eigenlijk als dammer? "Een genie", zegt dammer Clerc onomwonden en anderen prijzen zijn durf en originaliteit. Maar de wereldtitel won hij op een toernooi waar de spelers uit de Sovjet-Unie ontbraken (blijft onvermeld) en verloor hij een jaar later weer aan Wiersma. De sleutelpartij die hij op het WK in Sao Paulo won van Clerc, een staaltje van zijn kunde, wordt helaas niet weergegeven in diagrammen maar in de vorm van een interview met Clerc doorsneden met beelden van Braziliaans carnaval.

Jannes is zo een nogal impressionistisch portret geworden, waarin het dammen meer een kunst is dan een sport. Van der Wal oogt meer als een kunstenaar dan als sporter - een gemankeerde levenskunstenaar om precies te zijn.


NPS.Doc: Jannes, Ned3, 20.54-22.00u.




Een John-Lennonverhaal uit Friesland
Bas Blokker

Damfenomeen Jannes van der Wal is de geschiedenis ingegaan als rare snijboon. De film Jannes stelt het beeld bij.

ZOU HET LEVEN VAN Jannes van der Wal er anders uit hebben gezien als hij niet in de armen was gevallen van Mies Bouwman? Vast en zeker, denkt Rein Hazewinkel, die een film maakte over de vroeggestorven dammer. ,,Dat interview was een keerpunt. Alles kwam tegelijkertijd op Jannes af. Hij was net wereldkampioen geworden in Sao Paulo. Hij had rust nodig om te bedenken wat hij wilde, maar in plaats daarvan stortte iedereen zich op hem.''

Wat was er gebeurd? Mies Bouwman, de gezelligste en minst gevaarlijke ondervrager van de Nederlandse televisie, had de jonge kampioen uitgenodigd voor een praatje. Vertel eens wat over jezelf, had ze gevraagd en toen het antwoord uitbleef, hielp ze: ,,Hoe oud ben je?'' Van der Wal keek naar haar, grijnsde, nam een slok water en zweeg hardnekkig. Bouwman giechelde wat, maar een antwoord heeft ze nooit gekregen.

Dat was 1982 en Nederland had in die tijd nog maar twee tv-netten, en dus bestond de bevolking uit twee categorieën: zij die Jannes van der Wal hadden zien grijnzen, en zij die de volgende ochtend hóórden dat Jannes van der Wal had zitten grijnzen. Hij was op slag een beroemdheid.

Bouke Nielsen, journalist van het Nieuwsblad van het Noorden, schrijft in het boekje Jannes: ,,Jannes (...) was geïmponeerd geweest door al die mensen die in dienst van Bouwman werkten, zo vertelde hij. Hij had redacteuren, gastvrouwen, managers, grimeurs, producers, cameralieden en wat al niet meer gesignaleerd. En toen Mies Bouwman die o zo simpele vraag stelde, spookte door zijn hoofd: `Is er van die tientallen mensen nou niemand op het idee gekomen om mijn geboortedatum voor haar op te zoeken?'

Van der Wal had zich laten kennen als een volstrekt authentieke persoon, óf als iemand die niet schroomde zichzelf voor gek te zetten. Hilversum zag daar onmiddellijk brood in. Maar, zegt Hazewinkel, Jannes zag er ook brood in. Hij draafde in vele tv- en radioprogramma's op en liet zich strikken voor goochelacts, voor modereportages en playbackshows. Het is nu eenmaal moeilijk om alleen van dammen te leven, zegt oud-wereldkampioen Harm Wiersma in de film Jannes, en zijn hoedanigheid als tv-persoonlijkheid bracht Jannes van der Wal meer op dan die van damkampioen.



Dat betekende wel dat hij moest leren leven met een reputatie als pias, in sommige media werd hij botweg voor gek verklaard. Het hielp ook niet dat hij in 1986, in de trein op weg naar een kampioenschap, in slaap sukkelde en pas wakker werd toen de trein alweer terug was op zijn vertrekpunt.

Hoe verwrongen het beeld was dat de tv van Van der Wal had doorgegeven, blijkt in de film het best als een vriendin vertelt hoe ze met hem meeging naar zijn geboortestreek, in Friesland. Ze merkte dat daar iedereen doodnormaal tegen Jannes deed. Dat niemand begon te giechelen als hij niet binnen twee tellen op een vraag reageerde.

Voor de noorderlingen was Van der Wal een held. Toen de ruige band De Boegies optrad op het Noorderslagfestival van 1990 in Groningen, haalden zij hem de tribune op en zongen hun stadgenoot toe. `Jannes is een levensgenieter, een dronkaard, een zoenlap, een treinreiziger en hoerenloper. Jannes, echt, daar kan iedereen een voorbeeld aan tippen.'

Hazewinkel (33) was daarbij. Had nog geen idee dat hij ooit films zou gaan maken, laat staan dat hij stond te kijken naar het onderwerp van zijn eerste documentaire. Hij zag alleen een oprecht eerbetoon aan een van de koningen van Groningen.



Van der Wal, die in 1996 aan leukemie overleed, had zijn bizarre eigenaardigheden, daar kunnen zijn vrienden en zijn oudere broer Harke in de film met smaak over vertellen. Maar in Jannes rekent Hazewinkel krachtig af met het idee dat Van der Wal een onnozele hals was. ,,Het is een soort John-Lennonverhaal: Jannes was veel te vroeg wereldberoemd en hij stierf toen het er net op leek dat hij de boel weer op een rijtje had.''


Niet alle dammers waren blij en gelukkig met Jannes van der Wal.
Sommigen stopten om hem met dammen.
In De Telegraaf verschenen paginagrote artikelen over hoe Jannes een winkelmeisje zou hebben aangerand en in een sensatieblad stond in dikke letters boven een verhaal over Jannes: 'Van dammen word je gek'.

Hier een interview uit Delta van de TU Delft, november 1994 met Mathijs Robbens, de nieuwe clubgenoot van Ton Sijbrands.

'Achteraf had ik misschien wel schaken moeten kiezen'
Jeroen Rademaker

,,Bij een jeugdwereldkampioenschap dammen kon ik eens voor zowel Nederland als België uitkomen'', zegt Mathijs Robbens, die dankzij zijn Nederlandse moeder en Belgische vader beide nationaliteiten bezit. Deze maand verschijnt de student technische natuurkunde misschien weer op een WK. Als reserve-Belg welteverstaan.

,,Een wereldkampioenschap begint altijd heel hectisch. Op de dag ervoor is het vaak niet duidelijk wie er op komt dagen. Dammers uit het oosten hebben nog wel eens treinvertraging. Twee Mongolen kwamen op een keer na een treinreis van duizenden kilometers twee dagen te laten de zaal binnenlopen. Ze kregen een bord eten en konden weer vertrekken omdat er al vervangende spelers gevonden waren'', herinnert Robbens zich.

Zo maakt de twintigjarige student ook kans om als opgebeld te worden. Een extra Nederlander inschakelen doet de organisatie van het kampioenschap in Den Haag liever niet. Dat zou maar argwaan wekken. Daarom is de Delftenaar met zijn Belgisch paspoort zo ideaal. ,,Toch komen er gegarandeerd protesten. Het is ook wel een stunt. Andere spelers zijn al een jaar bezig met kwalificatiewedstrijden'', zegt Robbens, die toch ook op hoog niveau de damsport beoefent.

Robbens komt uit in de hoofdklasse van de nationale competitie in het team Priva De Lier. Het Westlandse team is na vier competitiedagen nog ongeslagen en staat dus bovenaan. ,,Afgelopen zaterdag wonnen we verrassend van de landskampioen. We wonnen een beetje met geluk. In mijn ogen waren ze sterker'', aldus Robbens over de tegenstander die twee Russische grootmeesters had ingehuurd. Als compensatie liet de Westlandse ploeg ook drie Russen en twee Senegalezen ter versterking van de tien man tellende ploeg overkomen. ,,Het gaat inderdaad nergens over'', bekent Robbens. ,,Die Russen stappen woensdag op de trein om die zaterdag tweehonderd gulden voor een wedstrijd te vangen.'' De zondag daarna reizen de Russen, die nog onder het oude regime als prof hebben leren schaken, weer naar huis.

In Senegal gaat het daartegen heel anders. ,,Het is daar zo heet dat ze de hele dag niets anders doen dan loom dammen. Met een stok wordt een dambord in het stof getekend en bierdoppen dienen als damschijven'', vertelt de Delftse student die zelf nauwelijks oefent.

Clown
,,Het wereldje is eigenlijk te klein om er al je tijd in te steken. Je kent al snel alle sterke spelers. Dat is dan nauwelijks een uitdaging meer. Bovendien krijg je weinig waardering. De damsport heeft nog steeds het Jannes van der Wal-imago. Iedereen associeert die kerel met het dammen. Op een toernooi in Frankrijk liep hij echt eens als clown rond. Ik schaamde me toen dat ik ook als Nederlander aantrad'', aldus Robbens. ,,Achteraf had ik misschien wel voor schaken moeten kiezen.''

Het dammen dit jaar bij het team Priva De Lier geeft gelukkig weer wel voldoening. De sport leeft daar in het Westland. Afgelopen zaterdag kwamen er zelfs bijna tachtig toeschouwers opdagen voor de wedstrijd tegen de landskampioen. Bovendien bestaat de ploeg niet alleen uit gesettelde veertigers zoals overal gewoon is. Er spelen nog meer studenten in De Lier.,,Ik ben nog nooit naar het Nederlands studentenkampioenschap geweest. Maar alleen al aan mijn ploeggenoten zou ik een harde dobber hebben'', zegt Robbens. ,,Ik word waarschijnlijk moeilijker Nederlands studentenkampioen dan kampioen van België.'' (J.R.)

[Hanco Elenbaas]

Baljakin steekt in vorm
Door onze sportredactie


NIJMEGEN - Alexander Baljakin voldoet tot dusverre als enige grootmeester tijdens het open Nijmeegse damtoernooi. De Wit - Rus van damvereniging Huissen staat na drie van de tien speelronden op de tweede plaats. De eerste twee rondes ging hij zelfs fier aan kop.


De overige zeven grootmeesters stellen vooralsnog teleur in Nijmegen. Nog enigszins acceptabel is het spel van Jean-Marc Ndjofang uit Kameroen, die achtste staat na drie rondes. Hij maakte gistermiddag een aardige sprong door van de 35ste naar een toptien plek te springen. De grootste kanshebbers voor de eindzege, Guntis Valneris en Kees Thijssen, vallen erg tegen. Beiden zijn pas terug te vinden op de 59ste positie. Voor de Let Valneris is dat zelfs een behoorlijke verbetering, na twee speelrondes stond de grootmeester slechts 85ste.

Ook grootmeester Jos Stokkel uit Huissen kan nog niet voldoen aan het verwachtingspatroon. Hij blijft tot nu toe steken in de middenmoot. De Huissenaar is terug te vinden op de schamele 66ste positie. Daarmee is Stokkel zelfs de meest dramatisch gestarte grootmeester tijdens het Nijmegen Open 2004.

Thuisspeler Johan Krajenbrink staat 26ste, evenals Ron Heusdens. De achtste grootmeester die deze week in Nijmegen actief is, John van der Borst, moet genoegen nemen met de 56ste plaats.

Remco Vredenburg uit Huissen kende een aardige tweede speeldag. Hij won zowel 's ochtends als 's middags zijn partij en klom derhalve van de 99ste positie naar een plek in de top vijftig (47ste).

De overige dammers uit de Betuwe hadden minder succes. Gerard Boogaars (Huissen) en Sander Spaans (Lent) waren bijzonder onfortuinlijk, zij verloren twee keer. Na Baljakin is Thijs Gerritsen (Bemmel) de beste dammer uit de Betuwe. Hij sloot de tweede dag als 35ste af. Hij kwam echter van de tiende plaats.

De verrassende leider na drie rondes is Anton van Berkel uit Tilburg. Hij is samen met Baljakin en Erik van de Weerdhof (Veendendaal) nog ongeslagen.

Vandaag vinden de vierde en vijfde ronde plaats. Het toernooi in Nijmegen duurt tot en met zaterdag.