HET BESTE DAMBOEK

Hanco Elenbaas · Post by **Hanco Elenbaas** » Wed Mar 22, 2006 16:18

Op de CD-ROM zullen de talloze artikelen staan die Roozenburg heeft geschreven voor Le Monde Damiste en voor Dammen.

Hier een voorbeeld:

Piet Roozenburg wrote: Een halve eeuw Roozenburg-opstelling (deel 1)

Inleiding

Het idee om een serie artikelen te wijden aan de Roozenburg-opstelling kan bij de lezer gemakkelijk een aantal vragen oproepen. Eén zo'n vraag zou kunnen zijn of de keuze van het onderwerp aan mijn brein ontsproten is. Het antwoord is: nee. Aan Sijbrands had ik voorgesteld een artikelenserie te wijden aan de hekstelling, een onderwerp dat me al langere tijd intrigeert. Na enig overleg heb ik echter zijn suggestie een artikelenserie over de Roozenburg-opstelling te schrijven, overgenomen - zij het niet zonder een dosis scepsis mijnerzijds.
Immers: het onderwerp heeft in de loop der jaren al heel wat pennen in beweging gebracht. Te denken valt onder andere aan mijn uit 1950 daterende C-kursus van de L.O.I. (Leidse Onderwijs Instellingen), de in de jaren 1976-1978 in Dammagazine DB verschenen artikelenserie van Johan de Boer en de blijkbaar grif verkochte jubileumuitgave uit 1986 van damvereniging "Ons Genoegen", getiteld Roozenburg-opstelling. Om nog maar te zwijgen over de talloze publikaties in damrubrieken in de loop der jaren aan dit onderwerp gewijd. Nog voordat ik één letter op papier had, kreeg ik van een clubgenoot de volgende reaktie: wat valt daar nou nog over te schrijven?
Er is zeker nog een tweede reden voor scepsis mijnerzijds. De partijen door mij in mijn wedstrijdkarrière in de Roozenburg-opstelling gespeeld, zijn op de vingers van één hand te tellen, om de eenvoudige reden dat - op een enkele uitzondering na - mijn tegenstanders er met een grote boog omheen liepen.

Met zijn suggestie plaatste Sijbrands mij dus voor het dilemma de toegeworpen handschoen te laten liggen dan wel op te rapen. Maar het feit dat ik besloten heb de handschoen op te rapen, vraagt wel om een toelichting, of - zo men wil - verantwoording mijnerzijds.
Meer dan eens verwijlt mijn geest in de verre toekomst. De dammer anno 2050 heeft een totaal ander archiefsysteem. Hij heeft nog steeds een forse boekenkast. Eén plank is geheel gewijd aan speltechniek. Drie delen algemene speltechniek, zes delen gewijd aan klassieke spelvormen en zes delen gewijd aan flankspelvormen. Van de laatste zijn onder andere twee delen gewijd aan konventionele vormen van flankspel en twee delen aan de Roozenburg-opstelling, inklusief ondermeer de partie-Bonnard. Daarnaast beschikt de dammer anno 2050 over een computer die hem à la minute alle gegevens verstrekt over gespeelde partijen, zoals dat nu trouwens gelukkig ook al het geval is. Een tweede plank bevat uitsluitend biografieën van topspelers, die - op een enkele uitzondering na - een nooddruftig bestaan op deze aardkloot hebben geleid en zich tijdens hun leven niet hebben kunnen ontworstelen aan de magie van een spel dat je op sporadisch voorkomende momenten in vervoering kan brengen. Een vervoering die helaas al te vaak wordt afgewisseld door diepe neerslachtigheid. De biografieën van Andreiko en Baba Sy zijn reeds verschenen. Wanneer volgen onze landgenoten Jack de Haas, Herman de Jongh en Benediktus Springer? En waarom juist dit drietal genoemd? Het antwoord op deze vraag wordt verderop gegeven.
Welnu, vanuit deze - ik geef het grif toe - gewaagde, futuristische en optimistische optiek is deze serie geschreven. Anders gezegd: ik wil boekstaven wat mijns inziens het boekstaven waard is, uit speltechnisch dan wel uit historisch oogpunt. Achtereenvolgens zullen aan de orde komen:
1) Voorgeschiedenis
2) Roozenburg-opstelling
3) Partie-Bonnard
4) Springer-doorstoot

1) Voorgeschiedenis

In hun gezamenlijke jeugdwerk Damstudies deel 3 behandelen Springer en De Jongh ondermeer de partie-Bonnard, een benaming die sindsdien het onbetwiste voorrecht heeft van een vrijwel eenduidige interpretatie. De partie-Bonnard - overigens één van de mogelijke uitlopers van de Roozenburg-opstelling - werd reeds toegepast voordat ik überhaupt geboren was. Hoe valt dit te verklaren?
De meest plausibele verklaring die ik in de damliteratuur heb kunnen vinden, is het inmiddels in vergetelheid geraakte "systeem-De Haas". Dit systeem vinden we ook beschreven door bovengenoemde auteurs, en wel in deel 2.
Een andere referentie die ik heb aangetroffen, is van de hand van A.K.W. Damme in Zwart-Wit. Onder de kop "De variant De Haas" schrijft hij ondermeer: "Een eigenaardige spelvorm, welke uit de rechter vleugelopsluiting kan voortvloeien, is de variant De Haas. Voornamelijk door dezen meester toegepast in den wedstrijd om het kampioenschap van Nederland 1919", en even verder: "De variant wordt voor zwart als volgt ingeleid: 1.33-28 17-21 2.39-33 12-17 3.31-26 7-12 4.44-39 18-22"

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11430376729.png">

Van de diagramstand naar de Roozenburg-opstelling ce n'est qu'un pas, en met verwondering zal de hedendaagse lezer zich afvragen hoe het mogelijk was dat er toch nog ruim twintig jaren overheen zouden gaan, voordat deze latere ontwikkeling op gang kwam. Alvorens echter op deze vraag in te gaan, lezen we eerst hoe Springer & De Jongh het systeem-De Haas omschrijven:
"Van dit systeem, veel meer kansrijk en interessant dan solide, is alleen bekend dat De Haas er schier al zijn partijen in wint, doch dat bij analyse bijna altijd blijkt dat hij een oogenblik verloren heeft gestaan. Echter zijn de standen in dit soort partijen altijd zoo moeilijk, dat het een tijdlang tot de onmogelijkheden scheen te behooren het voordeel eruit te halen. Behalve de vele slagwendingen die dit systeem biedt (en deze, dikwijls zeer diepe combinaties zijn zoo talrijk, dat men bijna geneigd zou zijn den ontwerper ervan te verdenken alleen hierom dit spel te spelen), heeft het een aanval op het vijandelijke centrum ten doel", en even verder volgt dan: "Van de vele partijen die De Haas in zijn systeem won, laten we één der mooiste volgen."
Zowel Damme als Springer & De Jongh behandelen in hun werk de partij H. Hoogland-J. de Haas uit het kampioenschap van Nederland 1919. Tegenwoordig zouden we zeggen de stampartij.
Maar daarmee is de koek wel zo ongeveer op, de rest wordt overgelaten aan het speurwerk van de geïnteresseerde lezer. Maar waar te speuren? Anders dan tegenwoordig ging er in de eerste vijf decennia van deze eeuw heel wat partijmateriaal domweg verloren, en onze kennis van deze periode kan daarom niet anders dan fragmentarisch zijn. Het resultaat van mijn speurwerk steekt dan ook pover af tegen de hierboven geciteerde, veelbelovende tekst van Springer & De Jongh, een tekst die merkwaardigerwijs wèl van toepassing is op de later ontwikkelde Roozenburg-opstelling.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Jack De Haas werd als zoon van Nederlandse ouders geboren in 1875 in Londen. Zij vestigden zich in 1887 in Rotterdam, en twee jaar later in Amsterdam, waar Jack kennis maakte met het damspel, dat tot zijn grote passie zou uitgroeien.
Van zijn vele prestaties noemen we:
Kampioen van Nederland van 1901 tot 1919, slechts onderbroken in 1913, toen hij 2e werd achter Hoogland
1904 1e match De Haas-Weiss (10-10)
1906 2e match De Haas-Weiss (19-21)
1909 3e plaats wereldkampioenschap (achter Weiss en Molimard)
1910 3e match De Haas-Weiss (2-4)
1910 Match De Haas-Woldouby (5-1)
1910 1e match De Haas-Fabre (10-2)
1912 2e plaats wereldkampioenschap (achter Hoogland)
1912 1e match De Haas-Molimard (19-21)
1921 2e match De Haas-Fabre (8-6)
1923 Match De Haas-Damme (13-7)
In Amsterdam werd hij diamantslijper. Rond 1920 verruilde hij deze stad voor Brussel. Van 1931 tot aan zijn dood in 1940 woonde hij in Scheveningen.
Van zijn hand verschenen de volgende damwerken:
1908 Het damspel, theorie en practijk (De Haas & Battefeld)
1912 Voor het dambord (De Haas & Battefeld)
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

Voor een - zeer summier gehouden - herintroduktie van de figuur De Haas, zie het kader hierboven. Hier zal ik me richten op een (meer of minder geslaagde) rekonstruktie van het systeem-De Haas. Mijn bevindingen heb ik visueel weergegeven in de drie diagrammen op de volgende pagina.
In hedendaagse damterminologie uitgedrukt is het mijns inziens zonneklaar wat De Haas beoogde: hij wilde het centrum veroveren, dan wel een flankaanval nastreven. In dit opzicht is de summiere omschrijving, welke Springer & De Jongh van het systeem-De Haas geven, ongetwijfeld juist, en valt er een parallel te trekken met de Roozenburg-opstelling, die een soortgelijk doel nastreeft.
Richten we onze aandacht vervolgens op de ontstaanswijze. Hiervan geven we vanuit de opening de volgende zettenreeksen voor wit:
1) 1.34-30 20-25 2.39-34 18-23 3.44-39 12-18 4.33-29 7-12 5.38-33 14-20 6.42-38 10-14 7.47-42 4-10 8.50-44 1-7 9.30-24 19x30 10.35x24 14-19 11.40-35 19x30 12.35x24 9-14 (diagram 3) 13.32-28 23x32 14.37x28
2) 1.34-30 20-25 2.40-34 15-20 3.44-40 20-24 4.50-44 10-15 5.33-29 24x33 6.38x29 17-22 7.42-38 11-17 8.48-42 7-11 9.38-33 14-20 10.30-24 19x30 11.35x24 (zo speelde De Haas de opening tegen Herman de Jongh op 6-1-1920)
Voor zwart geven we de volgende zettenreeksen:
3) 1.33-28 17-21 2.31-26 12-17 3.39-33 7-12 4.44-39 18-22 5.50-44 13-18 6.37-31 9-13 7.41-37 4-9 8.31-27 22x31 9.36x27 1-7 10.46-41 18-22 11.27x18 13x22 (tot zover de notatie van de partij Hoogland-De Haas)
4) 1.33-28 17-21 2.31-27 11-17 3.37-31 7-11 4.31-26 1-7 5.41-37 18-22 6.27x18 13x33 7.39x 28 12-18 8.36-31 7-12 9.31-27 9-13 10.44-39 4-9 11.46-41 2-7 12.49-44 18-22 13.27x18 13x33 14.39x28 9-13 15.44-39 12-18 16.39-33 7-12 17.50-44 21-27 18.32x21 16x27 19.44-39 19-23 20.28x19 14x23 (diagram 4)
Hoezeer deze openingen onderling ook verschillen, twee trekken hebben ze met elkaar gemeen: De Haas als initiatiefnemer zoekt de aanval, de verovering van een voorpost op veld 24 respektievelijk 27, zo men wil. En onveranderlijk wordt dit gerealiseerd nadat de initiatiefnemer eerst een rechter vleugelopsluiting heeft aanvaard (zie ook Damme).
Vooralsnog wil ik volstaan met erop te wijzen dat het systeem-De Haas sterk historisch is bepaald. Vergeten we niet dat de 33-28 opening veruit de meest gespeelde opening was en het systeem-De Haas kan worden bestempeld als een kortstondige poging om een inbreuk te plegen op de tot dan toe bekende klasssieke kaders. Hierna volgt de partij Hoogland-De Haas, die kennelijk zoveel indruk op tijdgenoten heeft gemaakt.

Hoogland-De Haas,1-9-1919

1.33-28 17-21 2.31-26 12-17 3.39-33 7-12 4. 44-39 18-22 5.50-44 13-18 6.37-31 9-13 7.41-37 4-9 8.31-27 22x31 9.36x27 1-7 10.46-41 18-22 11.27x 18 13x22 12.28-23! 19x28 13.32x23

De (dam)geschiedenis bewandelt vaak merkwaardige kronkelwegen. In les C22 van de L.O.I. heb ik deze uitval de Springer contra-attaque of Springer-doorstoot gedoopt, en nu nòg ben ik van mening dit op goede gronden gedaan te hebben, waarover later meer.
Het is op zijn minst merkwaardig te noemen dat nota bene De Haas zelf deze doorstoot al in 1915 toepaste in de hierna te bespreken partij De Haas-Gortmans. Bijna even merkwaardig is dat de onderhavige partij twee dagen later werd gespeeld dan de partij Springer-De Haas, waarin Springer het vonnis zou vellen over deze opening.

13...8-13 14.34-30 2-8 15.40-34 20-25 16.41-36 13-18

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11430397172.png">

Ik citeer hier Springer & De Jongh: "Behoudens eenige onbelangrijke afwijkingen is deze partij tot dusverre gelijk aan die tusschen De Haas en Springer uit dienzelfden wedstrijd. Nu echter wijkt Hoogland af."

17.34-29 25x34 18.29x40 18x29 19.33x24

Springer & De Jongh vervolgen dan: "Ons inziens is deze zwak en is 17.44-40 en dan 17...18x29 18.34x23 25x34 19.40x29 en 20.45-40 zoals Springer speelde, veel sterker. Wit kan zwart nu niet van het centrum houden en komt in het nadeel.", een opmerking waaraan ik niets toe te voegen heb.

19...12-18 20.40-34 7-12 21.44-40 8-13 22. 34-30

Dit uitwijken naar de rand zal ook Springer doen - zie het kommentaar aldaar.

22...14-19 23.47-41

S&J: "Wit onderschat het gevaar van 22-28; 23.39-33 was hier vrijwel gedwongen."

23...10-14 24.49-44?

S&J: "Deze zet is zeer zwak, daar hij zwart de gelegenheid biedt veld 28 op zijn sterkst te bezetten."

24...22-28 25.38-33 18-22 26.42-38 21-27 27.40-34 12-18 28.37-31

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11430398875.png">

Wellicht gespeeld als lokzet, immers 28... 17-21? 29.26x17 28-32 30.17x37 14-20 31.31x22 20x49 32.39-34! 18x27 33.43-39 49x32 34.37x28 en zwart kan schijfverlies niet ontgaan.
De Haas had echter een veel beter plan:

28...27-32! 29.38x27 14-20!

En wit verloor als volgt:

30.26-21 20x29 31.21x32 29-34 32.27x18 34x25 33.32-27 13x22 34.27x18
En na enige zetten gaf wit het op.

Dan nu de partij Springer-De Haas, waarin Springer zijn tegenstander een gevoelige nederlaag toebracht.

Springer-De Haas, 30-8-1919

1.33-28 17-21 2.39-33 11-17 3.44-39 7-11 4. 31-26 18-22 5.50-44 13-18 6.37-31 9-13 7.41-37 4-9 8.31-27 22-31 9.36-27 1-7 10.46-41 18-22 11.27x18 13x22 12.28-23!

In hun enige jaren later verschenen boek Damstudies en analyses zouden de auteurs schrijven: "Deze variant, mits correct voortgezet, is doodelijk voor het systeem door De Haas toegepast."

12...19x28 13.32x23 8-13 14.41-36 2-8 15. 35-30 20-25 16.40-35 13-18
Waarna dezelfde stand als in diagram 2 is bereikt.

17.44-40!

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11430410614.png">

S&J: "Dit is de sterkste, daar wit nu het midden behoudt."

17...18x29 18.34x23 25x34 19.40x29 8-13 20.45-40 14-19 21.23x14 10x19 22.29-24 19x30 23.35x24 5-10 24.39-34 10-14 25.34-30?

S&J: "Veel sterker was hier 25.34-29, waarna zwart niet veel goeds meer over heeft. 25.34-30 is echter gespeeld onder de indruk van de vooral gedurende dit toernooi heerschende mode: een aanval direct op den vijandelijken vleugel."

25...12-18 26.37-32!

S&J: "Het juiste moment."

26...7-12 27.32-28

S&J: "Stond nu schijf 30 op 29, de witte stand ware volmaakt."

27...14-20 28.30-25 20x29 29.33x24 22x33 30.38x29 21-27 31.40-35

S&J: "Wit speelde 31.40-35 in plaats van 31.42-38 uit vrees voor 31...17-21 32.26x 19 27-31 33.36x27 18-22 34.27x18 9-13 35.18x9 3x45. Zwart is dan echter toch verloren door 36.49-44 enz."

31...17-22 32.43-38 11-17 33.38-33 27-32

S&J: "Vrijwel gedwongen, daar wit anders vervolgt met 34.42-38 en zwart vrijwel geen goede zet overhoudt."

34.49-43 6-11 35.42-38 22-27 36.47-41 16-21 37.35-30?

S&J: "37.48-42 kon niet wegens 37...13-19 en 38...21-27. Toch is 37.35-30 niet de sterkste, zooals uit onderstaande analyse blijkt."
Een analyse, die aanvangt met 37.24-20.

37...9-14 38.25-20 14x23 39.24-20 15x24 40. 33-29 24x42 41.48x8

S&J: "Thans komt uit hetgeen wij bij den 37en zet opmerkten, daar zwart thans zeer mooi remise kan maken."
Zonder verder kommentaar geven we het verdere partijverloop.

41...18-23 42.43-39 23-28 43.8-2 12-18 44.2x16 18-22 45.16-7 28-33 46.39x28 22x33 47.7-1 27-32 48.41-37 32x41 49.36x47 21-27 50.1-6
En zwart gaf het op.

Ter afsluiting geven we de partij De Haas-Gortmans, een partij die om meer dan één reden waard is aan de vergetelheid te worden ontrukt.

De Haas-Gortmans, 12-9-1915

1.33-28 17-21 2.39-33 12-17 3.44-39 8-12 4.31-26 18-22 5.50-44 3-8

Gortmans, die zich later in Londen zou vestigen en zich op de problematiek zou werpen, behandelt de opening origineel en zijn opzet doet in zekere zin modern aan. Voor allerlei soorten flankspel fungeren de schijven 2 en 4 namelijk inderdaad beter als basisschijven dan de kroonschijf. Anders dan De Haas, die met 13-18, 9-13, 4-9 en 18-22 zijn centrum uitholde, blijft Gortmans over "vlees" in het midden beschikken en komt De Haas nog peentjes te zweten met de Springer-doorstoot (sic) die hij hier inzet.

6.28-23 19x28 7.32x23 13-19 8.38-32 19x28 9.32x23 20-24 10.43-38 14-20 11.34-29 9-13 12.40-34 13-18 (zie diagram)

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11430571526.png">

Wie de moeite neemt deze stelling te vergelijken met de partij Roozenburg-Springer, 8e
matchpartij 1945, zal worden gefrappeerd door de grote analogie, zowel naar vorm als naar inhoud. Ik kom op deze partij in een ander artikel nog terug.

13.45-40

Indien 13.34-30?, dan 13...22-27 14.30x19 27-31 enz. +.

13...4-9 14.37-32 21-27 15.32x21 16x27 16. 41-37 11-16 17.46-41

Gortmans, die deze partij bekommentarieert, hierover: "De damzet dien wit hier kon nemen, was, zooals de Heer de Haas onder het spel terecht opmerkte, te duur: 17.26-21 17x26 18.35-30 24x35 19.33-28 22x24 20.34-29 24x33 21.39x28 18x29 22.28-23 29x18 23.37-31 26x37 24.42x4. De dam wordt afgenomen door 24...20-24 en 25... 12-17. Op 17.47-41 of 17.49-43 zou zwart gespeeld hebben 17...17-21 18.26x28 27-32 19.38x27 20-25 enz."

17...7-11

In een soortgelijke situatie vervolgde ik tegen Springer met 27-31 respektievelijk 24-20.

18.37-31 9-14

De konsekwentie van de voorgaande zet, waardoor deze partij een geheel eigen (en avontuurlijk) leven gaat leiden.
Gortmans: "Lokt uit 19.34-30, waarop zou zijn gevolgd 19...27-32 20.38x27* 22-28 21.33x13 8x28 22.30x19 14x45."

19.41-37 8-13 (diagram)

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11430401495.png">

20.37-32

Gortmans: "Eigenaardig is de volgende variant 20.48-43 2-8 21.34-30 22-28 22.23x 21 16x27 23.31x22 17x28 24.33x22 18x27 25.30x19 14x45."

En ook de volgende variant, door Gortmans in zijn artikel gepresenteerd in de vorm van een probleem, verdient hier alleszins herplaatsing: 20.48-43 1-7 21.34-30 13-19 22.38-32 27x38! 23.43x32 19x28 24.32x23 20-25! 25.29x9 18x38! 26.42x33 25x43 27.49x38 22-27 28.31x22 17x50. Kurieus en fraai!

20...22-28

Gortmans: "20...13-19 geeft geen stukwinst door 21.32x21 16x27 22.49-43 19x28 23.35-30 24x35 24.29-24 20x29 25.34x21. (De winstgevende manoeuvre 23.29-23 enz., die tegenwoordig standaard is, is kennelijk aan de aandacht van Gortmans ontsnapt. - PR) Het is voor zwart zaak op te passen. Zie bij voorbeeld deze variant: 20...1-7 21.32x21 16x27 22.42-37 2-8 (op 22...11-16 volgt 23.26-21 17x26 24.38-32 27x38 25.33x42 24x33 26. 39x19 18x29 27.34x23) 23.48-43 11-16/13-19 24.33-28 enz."

21.32x21 28x19 22.31-27

Onmiskenbaar is zwart met voordeel uit de opening gekomen. En het is ook niet uit te sluiten dat op grond van deze ervaring De Haas in zijn systeem-De Haas totaal niet bevreesd was voor de mogelijke gevolgen van de doorstoot naar 23. Maar de ene Springer-doorstoot is de andere nog niet, zoals De Haas later nog aan den lijve zou ondervinden. Hier vervolgde zwart met:

22...17-22?

Gortmans: "Zwart kon hier ook spelen 22... 19-23. Speelt wit nu 23.27-22, dan moet zwart slaan met 23...16x27, daar de andere manieren van slaan verlies brengen."
Mijns inziens levert 21...19-23 een dodelijke kettingstelling op, als zwart wacht op het goede moment om 14-19 te spelen. Na 21... 17-22? gaat De Haas op zijn beurt in de fout door te spelen:

23.34-30?

Waarschijnlijk te laat bemerkend dat na

23...22x31

slaan met 24.36x27 verhinderd is door 24... 20-25 25.29x9 25x32 26.27x38 13x4 met schijfwinst voor zwart na 33-28-22.
Een hoogst interessant partijverloop. Het slot geef ik zonder verder kommentaar.

24.26x37 16x27 25.39-34 12-17 26.49-43 2-8 27.43-39 17-22 28.48-43 1-7 29.30-25 19-23 30.33-28 23x41 31.35-30 24x35 32.42-37 41x32 33.29-24 20x29 34.34x1 13-18 35.1x37 14-19 36.37x14 10x19 37.40-34 11-17 38.38-33 19-23 39.25-20 15x24 40.34-29 23x34 41.39x19 5-10 42.33-29 27-32 43.29-24 32-37 44.36-31 37x26 45.24-20 10-15 46.20-14 22-27 47.14-9 27-32 48.9-4 32-37 49.19-14 15-20 50.14x25 37-42 51.47x38 8-13 52.4x11 6x17
Remise.
Gortmans: "Een interessant, afwisselend spel, niet zoo zeer te beschouwen als een krachtmeting, dan wel als een gevaarlijk avontuur."

We leren hier een andere dan de gebruikelijke Gortmans kennen, de Gortmans als partijspeler en als deskundig kommentator. Toch zit het problemistenbloed er al heel duidelijk in. Zo leidt hij zijn artikel in met met een beschouwing over "Problematiek en spel", waarin hij zijn visie geeft op wat problemen moeten zijn, hoe ze gemaakt moeten worden, en - natuurlijk - de propagandistische waarde ervan. Om vervolgens de relatie tussen problemen en het praktische spel te belichten:
«Het is mogelijk ter bevrediging van velen, toenadering te brengen tusschen problematiek en spel. Wil men in de partij op combinaties spelen, dan is het noodzakelijk zich rekenschap te geven van de verschillende systemen, waarvan de grondstelling in de partij aanwezig is, en waarop men dus zou kunnen spelen. Eveneens moet men zien, waarop zijn tegenstander speelt. Verder moet men zich rekenschap geven van de verschillende verwikkelingen, die in de partij voorkomen en die meestal tot geen resultaat leiden en niet uitgevoerd kunnen worden. In het praktisch spel is de wezenlijke spelgang slechts een zeer klein gedeelte van wat de combinatiespeler gezien en berekend heeft. Zijn fantasie stoeit met de schijven en dikwerf zijn zijn concepties geheel onmogelijk, doordat er schijven verplaatst zouden moeten worden, of doordat er te veel of te weinig schijven op het bord aanwezig zijn, en zelfs doordat het bord te klein is. Zoo zagen wij eens een sterk speler in zijn spel verdiept; plotseling wees hij buiten het bord en zeide, indien daar nog een ruit was, kon ik een reuzen slagzet doen. De combinatiespeler bouwt op ideeën waartoe de stelling hem inspireert, doch de stelling leent zich vaak niet tot de incarnatie daarvan. Uit dit alles blijkt dat het gewone argument van den speler tegen het probleem, namelijk dat de probleemstelling toch niet in de partij kan voorkomen, niet opgaat, waar de meeste combinaties die in de partij worden gezien, onmogelijk zijn. Wij mogen al spreken van een zeer groote toenadering tusschen partij en problematiek en van een groote praktische waarde van het probleem indien een idee uit de partij in het probleem is verwerkt.»
Hierna gaat hij over tot bespreking van zijn partij tegen De Haas, omdat deze zijn ideen uitstekend illustreert. En tenslotte bevat het artikel niet minder dan acht problemen, welke direkt samenhangen met de betrokken partij. Van deze acht problemen koos ik de volgende twee voor herplaatsing:

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11430405207.png">

Bij dit diagram tekent Gortmans het volgende aan: "Oplossing: 1.26-21 17x26 2.38-32 27x38 3.35-30 24x35 4.37-31 26x46 5.29-24 46x30 6.34x3 38x29 7.3x24. De Heer de Haas liet dit even zien tusschen de bedrijven van ons partijtje door, door de zwarte schijf op 8 te verplaatsen."

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11430406335.png">

En bij dit diagram : "Deze slag zat in de partij, doch leverde geen voldoend resultaat op. Wij maakten hem geschikt voor de consumptie, daar hij wel practische waarde heeft. Het systeem werd gezien door zwart in het spel van wit. Oplossing: 1.26-21 17x26 2.23-19 14x23 3.34-30 23x32 4.30x28! 32x23 5.37-31 26x37 6.42x4."
Goede wijn behoeft geen krans.

Voor dit artikel zijn de volgende bronnen geraadpleegd:
Het Damspel, jaargangen 1910/1922 en 1940
B. Springer & H. de Jongh, Damstudies en Analyses
A.K.W. Damme, Zwart-Wit

<center>
Jack de Haas (1875 - 1940)
Kampioen van Nederland 1908, 1911, 1916 en 1919
Vice-wereldkampioen 1912
</center>

Hanco Elenbaas · Post by **Hanco Elenbaas** » Wed Mar 22, 2006 22:20

Nog een fragment van de komende CD-ROM bij het boek over Piet Roozenburg; het artikel is eerder gepubliceerd in Le Monde Damiste.

Piet Roozenburg wrote:
Een unieke vondst van Wim de Jong

door Piet Roozenburg

Tijdens een bliksembezoek aan de viervoudige nationale oud-kampioen van Nederland Wim de Jong legde deze me een heuse, door hem ontdekte partij-lokzet voor, die dermate origineel is dat ik deze de lezer graag aanbied als eerste publikatie. Het betreffende partijfragment is ontleend aan de partij Wiersma-Schippers, clubcompetitie 1994/'95. Bij raadpleging bleek deze partij dermate belangwekkend, dat we deze in zijn geheel weergeven, voorzien van enkele kanttekeningen.
Beginnen we met het betrokken fragment.

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11430620024.png">

Zoals Wim de Jong aangeeft, beschikt zwart in de diagramstand met 29...13-19 over een fraaie lokzet die wit moet verleiden tot 30.34-29? Alvorens te verklappen wat er na die zet gebeurt, allereerst een plausibele verklaring voor de betreffende zet:
Op 30.34-29 10-15? 31.29x20 15x24 volgt de messcherpe forcing 32.40-34! (want op iedere andere zet kombineert zwart naar dam via 32...14-20, 33... 30-34, 34...25-30 en 35...8-13 enz.) 32...8-12 (32...8-13 voegt niets toe) en dan niet 33.34-29, want dan redt zwart zich via 33...14-20 34.25x14 12x43 35.38x49 24-29 36.33x15 9x20 37.15x24 30x19 =, maar 33.45-40! en nu:
1) 33...3-8 34.47-42 8-13 35.33-29 24x33 36.38x29 +.
2) Veel spektakulairder is de aktie 33...14-20 34.23x14 12x23 35.28x19 17x37 36.26x17 11x31, die hardhandig weerlegd wordt door 37.19-13! (37.14-10 enz. wint uiteraard niet) 9x18 38.34-29 20x9 39.29x20 25x14 40.38-32 37x28 41.33x4 +.
Maar na 30.34-29? slaat zwart, zoals Wim de Jong aangeeft, schitterend toe via 30...8-12 31.29x20 19-24 32.20x 29 30-34 33.39x30 35x24 34.29x20 14-19 35.23x5 12x23 36.28x19 17x50 37.26x17 25x23! 38.5x28 11x42 enz. +.

Een schitterend geheel, dat me ertoe aanzette de hele partij aan een (beperkt) onderzoek te onderwerpen. Vandaar de volgende kanttekeningen.

Wiersma - J. Schippers

1.32-28 18-23 2.33-29 23x32 3.37x28 17-21 4.39-33 20-25 5.41-37 15-20 6.37-32 19-24 7.46-41 21-26 8.41-37 14-19 9.44-39 10-14 10.29-23 11-17 11.50-44 7-11 12.34-29 5-10 13.40-34 1-7 14.31-27 17-21 15.27-22 12-17 16.23-18

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11430621696.png">

Uiteraard is (het niet eens bijster logische) 16.34-30 25x34 17.39x30 gloeiend verboden wegens 17...21-27 18. 32x1 8-12 19.1x18 11-17 20.22x11 13x22 21.28x17 19x50 22.30x19 14x34 en de riposte 23.43-39 34x41 24.35-30 16x7 25.30-25 50x11 26. 25x5 verandert daar niets aan.
Maar eerst 16.36-31 ligt meer in de lijn van het spel, want na de tekstzet kan zwart een (dure) dam nemen. En achter het bord zijn de konsekwenties van één en ander nauwelijks te berekenen.

16...10-15

Zwart kan op dam komen via 16...25-30 17.34x25 24-30 18.35x15 26-31 en nu:
1) 19.37x26 19-23 20.28x19 14x34 21.39x30 17x50 22.26x17 13x22 23.17x28 50x17. Zwarts dam is geen lang leven beschoren: 24.30-24 17-12 (wat anders?) 25.32-28 en zwart doet er het verstandigst aan 26.28-23 toe te laten, want na bij voorbeeld 25...12-26 26.38-32! heeft zwart niet beter dan het gevaarlijke 26...10-14 27.36-31 enz.
2) 19.36x27! Nu is 19...19-23 20. 28x19 14x34 21.39x30 17x50 verhinderd wegens 22.30-24 13x31 23.37x 17 11x22 24.32-27 22x31 25.43-39 50x20 26.25x5. Zwart moet derhalve zijn toevlucht nemen tot 19...7-12 20.18x7 8-12 21.7x18 19-23 22.28x8 3x34 23.39x30 17x50, waardoor de damzet een nogal hachelijk avontuur blijkt te zijn.

17.44-40 24-30 18.35x24 19x30 19.36-31 30-35 20.49-44 13-19 21.29-23 8-13 22.33-29 19-24 23.38-33 24-30 24.31-27 2-8 25.43-38 4-10

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11430622698.png">

Objektief bezien is de vereenvoudiging 25...7-12 enz. absoluut noodzakelijk. Maar - voor zover mij bekend - houdt Schippers wel van wildwest.

26.37-31 26x37 27.42x31

Ziet terecht geen brood in 26.23-19 14x12 27.28-23 17x19 28.29-24 20x29 29.34x5 met passieve dam.

27...20-24 28.29x20 15x24 29.31-26 24-29 30.33x24 30x19 31.34-29 10-15

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11430623609.png">

Laat ook de laatste kans aan zich voorbij gaan. Meer verweer biedt 31...7-12 32.18x7 11x2 33.22x11 6x17 en nu:
1) 34.39-33 8-12 en wit kan de vereenvoudiging 35...12-18 niet voorkomen, want op 35.27-22 kombineert zwart naar dam via 35...13-18 36.22x 15 17-22 enz.
2) 34.38-33 8-12 en op 35.27-22 21-27! 36.22x31 volgt 36...13-18! en wit heeft niet beter dan 37.29-24 18x36 38.24x15 en ook nu heeft zwart alle kans op een succesvolle verdediging.

32.40-34 19-24 33.29x20 15x24 34.45-40 24-30 35.38-33 14-19 36.23x14 9x20 37.18x9 3x14 38.33-29 8-13 39. 47-42 7-12 40.42-37 13-19 41.29-24 20x29 42.34x23 19-24 43.23-18 12x23 44.28x10 17x28 45.26x17 11x42 46. 48x37 28-33 47.39x28 24-29 48.28-23 29x18 49.10-5 18-22 50.37-31 16-21 51.32p27 21x32 52.5x41

En zwart gaf het op.
Een uitzonderlijke partij, vooral door toedoen van zwart.
Een woord van bewondering voor de speurzin van Wim de Jong, en dank aan Henk Engelaar voor zijn annotaties.

<center>
Harm Wiersma - Jan Schippers
vondst Wim de Jong
<APPLET CODEBASE = "http://www.damweb.nl/" CODE = "webdam.Viewer.class" NAME = "webdam" ARCHIVE ="webdam/Viewer.jar" WIDTH = 360 HEIGHT = 240 HSPACE = 0 VSPACE = 0 ALIGN = middle> <PARAM NAME="options" VALUE="bgcolor: b0c0a0; notation:right"> <PARAM NAME="position" VALUE="BMWP18222326272832333438394044454748BP03060708091011131416172124253035"> <PARAM NAME="notation" VALUE="1319342908122920192420293034393035242920141923051223281917502617252305281142"> </APPLET>

Hanco Elenbaas · Post by **Hanco Elenbaas** » Thu Mar 23, 2006 06:04

Binnenkort verschijnt een boek van de jonge theologiestudent Niek Kuijvenhoven, de juniorendamkampioen in 2003. Het gaat heten Dammen voor jonge denkers / leer de regels - beheers het spel , isbn 9026612648.
De uitgever is Callenbach, het boek is Gebonden en gaat 13,95 euro kosten.

<center>

Niek Kuijvenhoven
NK-finalist 2004

niek kuijvenhoven · Post by **niek kuijvenhoven** » Fri Mar 24, 2006 01:33

Hoe weet jij dat??
Maar, inderdaad, het is waar. Ongeveer half april komt het boek uit.
Dus......

koopt allen!
Wie wil nu niet, dit prachtige boek kopen? :D
Bovendien sponsor je mij er ook nog mee!

Maar zonder gekheid, het is een boek dat gericht is op jonge mensen, die meer van dammen willen weten. Ik zelf ben heel benieuwd hoe het met de verkoop zal gaan.
Ik hoop dat er op deze manier ook wat meer jonge mensen zullen gaan dammen! Alleen maar goed lijkt me.
Misschien kunnen jeugdleiders er trouwens ook wat mee.

PeterHt · Post by **PeterHt** » Fri Mar 24, 2006 08:49

Toen ik onlangs wat aan het googlen was op 'damboeken' kwam ik viavia ook al terecht bij dit nog uit te komen boek. Meer informatie bijvoorbeeld op:

http://www.postorderboekhandel.nl/object/9026612648/
(rechts klikken op de foto van de voorzijde van het boek)

In 2003 kwam het boek 'Schaken voor jonge denkers' al uit: http://www.postorderboekhandel.nl/object/9026611021/

Hoe ben je zo bij deze uitgever terechtgekomen, Niek?

Hanco Elenbaas · Post by **Hanco Elenbaas** » Fri Mar 24, 2006 22:17

Cor Kuijstermans uit Tilburg biedt op zijn site http://home.hetnet.nl/~ikkecor/index.html wat boeken te koop aan:

- De Haas Theorie en praktijk 1908

- Broekkamp De Damspeler 1907

- Springer Hoe leer ik dammen

- Felix Jean Le Nouveau Sphinx

- De Schaap 25 jaar dambeweging in Nederland 1936

- Van Beek The fascinating world of draughts 1997

Omslag van het damboek Le Nouveau Sphinx (1917)
door Félix Jean
foto: Véronique Sapin van Damier club de Sens
http://damierclubsens.monsite.wanadoo.fr/
http://damierclubphotos1900.monsite.wan ... page1.html

C.H. Broekkamp - De Damspeler (1907)
foto: Nico Verhoeven

Philip de Schaap - 25 Jaar Dambeweging (1936)

De Haas en Battefeld (1908)

Koops · Post by **Koops** » Sat Mar 25, 2006 13:57

niek kuijvenhoven wrote: Ik zelf ben heel benieuwd hoe het met de verkoop zal gaan.

Ik ben ook erg benieuwd. Maar ik denk niet dat je studiebeurs in gevaar komt vanwege te hoge bijverdiensten.

Hanco Elenbaas · Post by **Hanco Elenbaas** » Sat Mar 25, 2006 19:44

Een samenvatting van het laatste boek van Rafail Zdoroviak is terug te vinden op http://homeintro.testvws.nl/e/edc/Diver ... atting.pdf

Hanco Elenbaas · Post by **Hanco Elenbaas** » Mon Mar 27, 2006 19:26

Er verschijnt in de loop van het jaar een boek van Michail Kats, een vernieuwde, gecorrigeerde uitgave van de twee eerdere delen Strategiekompas, aangevuld met materiaal van Baljakin en anderen. De verkoopprijs wordt € 25,00.

Tevens verschijnt er een nieuw boek van Baljakin en Leen de Rooij.

En er komt dit jaar nog een derde boek uit van Baljakin, over de Keller-variant, met assistentie van Tjalling Goedemoed.

Hanco Elenbaas · Post by **Hanco Elenbaas** » Mon Mar 27, 2006 19:33

Op Marktplaats wordt het boek van Ephraim van Em(b)den nu te koop aangeboden door een zekere Willem uit Badhoevedorp.
http://www.marktplaats.nl/

Pas goed op, want er schijnen nepedities te bestaan.

<center>

</center>

steenslag · Post by **steenslag** » Mon Mar 27, 2006 22:41

Direct linkje naar de marktplaatsadvertentie

steenslag · Post by **steenslag** » Wed Mar 29, 2006 01:17

Piet Lauwen verkoopt gebonden jaargangen tijdschriften in een soort turboveiling: als jouw bod een uur lang niet overtroffen wordt ben je de koper. Morgen.
http://www.sport-vrijetijd.info/index.php?id=19145

Edwin Twiest · Post by **Edwin Twiest** » Wed Mar 29, 2006 21:34

Hanco Elenbaas wrote:
Er verschijnt in de loop van het jaar een boek van Michail Kats, een vernieuwde, gecorrigeerde uitgave van de twee eerdere delen Strategiekompas, aangevuld met materiaal van Baljakin en anderen. De verkoopprijs wordt € 25,00.

Tevens verschijnt er een nieuw boek van Baljakin en Leen de Rooij.
En er komt dit jaar nog een derde boek uit van Baljakin, over de Keller-variant, met assistentie van Tjalling Goedemoed.

En ongetwijfeld een stukje over de Van Westerloo-variant...... ben benieuwd of ze daar dan ook bronvermeldingen geven [img]images/smilies/icon_wink.gif[/img].......

Hanco Elenbaas · Post by **Hanco Elenbaas** » Fri Mar 31, 2006 13:06

Tussen januari 1993 en december 1997 publiceerde het blad Dammen van Ada Dorgelo en Ton Sijbrands 35 artikelen van Piet Roozenburg over de Roozenburg-opstelling. Al deze artikelen staan op de CD-ROM die Wouter van Beek, Paul Oudshoorn en Klaas Bor nu spoedig hopen te kunnen verzenden. Als voorproefje hier deel 2 uit de reeks.

Een halve eeuw Roozenburg-opstelling (deel 2)

door Piet Roozenburg

Voorgeschiedenis: de partie-Bonnard

Bij mijn weten is de term "partie-Bonnard" ingevoerd door Springer en H. de Jongh. Ik citeer uit hun werk Damstudies en Analyses deel 3, p. 34 e.v., hun inleiding bij dit hoofdstuk:
«De partie-Bonnard heeft, evenals het systeem-De Haas, in het tweede deel behandeld, een opdringen met den korten vleugel tot doel. De standen van beide systemen komen dan ook veel overeen, alleen is onzes inziens de partie-Bonnard nog meer dan het systeem-De Haas er alleen op gebaseerd den tegenstander dood te combineeren. Door zijn vele slagwendingen is dit soort spel zeer kansrijk, doch is het tegen den sterke positiespeler evenmin met eenige kans op succes toe te passen als het systeem-De Haas.»
Vervolgens geven de auteurs een drietal geanalyseerde partijen, te beginnen met de partij Battefeld-Bonnard uit het in Rotterdam gespeelde wereldkampioenschap 1912. Laten we eens kijken hoe in deze partij de partie-Bonnard werd bereikt:

Battefeld-Bonnard (WK 1912)

1.34-29 19-23 2.40-34 14-19 3.45-40 10-14 4.50-45 5-10 5.32-28 23x32 6.37x28 17-21 7.38-32 11-17 8.43-38 6-11 9.49-43 1-6 10. 31-26 18-22

S&J: "Evenals het systeem-De Haas wordt ook de partie-Bonnard door deze zet ingeleid."

11.41-37 13-18 12.37-31 9-13 13.31-27 22x31 14.26x37 3-9 15.37-31 18-22 16.31-26 13-18 17.47-41 19-24 18.41-37 9-13 19.37-31 21-27 20.32x21 16x27 21.42-37 11-16 22.37-32 7-11 23.32x21 16x27 24.46-41 11-16 25.41-37 16-21

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11438123935.png">

Pas door deze zet te spelen wordt de partie-Bonnard voltooid.

26.37-32 6-11 27.34-30 4-9 28.30x19 14x34 29.40x29 20-24 30.29x20 15x24

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11438017967.png">

S&J: "Een hoogst interessante stand. Zwart staat belangrijk beter; ziet onderstaande varianten."

31.44-40

"De beste (op 31.39-34 volgt onmiddellijk 31...24-29 met gewonnen eindspel, en op 31.45-40 speelt zwart eerst 31...10-15 en daarna 32...24-29)."

31...9-14 32.39-34 14-19 33.48-42 10-15 34.34-29 2-7 35.29x20 15x24 36.40-34 18-23 37.33-29 22x33 38.29x9 8-13 39.38x20 27x47 40.9x18 47x15
En wit gaf het op.

Tot zover deze partij in Damstudies en Analyses. Op zijn minst kunnen bij het voorgaande verscheidene vragen rijzen. Het zijn deze vragen die het thema vormen van dit artikel.
De eerste vraag is natuurlijk in hoeverre de bespreking van de partie-Bonnard past in de bespreking van de Roozenburg-opstelling. Het antwoord daarop is dat beide spelvormen zò nauw aan elkaar verwant zijn, dat de partie-Bonnard past in een enigszins ruimer genomen kader van de Roozenburg-opstelling. In het vervolg van deze serie zal deze verwantschap nog bij herhaling worden uitgewerkt en verdiept.
Zo denk ik er vandaag de dag over. Maar zo dacht ik er kennelijk veertig jaar geleden ook over. In de C-cursus van de L.O.I. zijn zeven lessen gewijd aan de Roozenburg-opstelling, waarvan ondermeer twee aan de partie-Bonnard.
Dit wat betreft een verantwoording van de keuze van het onderwerp.
Maar er zijn ook andere, interessantere vragen te stellen. De volgende vraag is: heeft Bonnard nog meer partijen in de partie-Bonnard nagelaten? Dank zij de onvolprezen database van Klaas Bor vonden we er nog één, te weten Fayet-Bonnard, gespeeld op 11 juni 1921. Bonnard zet deze partij opvallend doelbewust en rechtlijnig op en de betrokken partij verdient alleen al om deze reden een plaats in deze serie.

Fayet-Bonnard

1.34-30 20-25 2.32-28 25x34 3.39x30 18-22 4.44-39 12-18 5.50-44 7-12 6.31-26 16-21

Met deze zet leidt Bonnard eerst de Roozenburg-opstelling in, die hij later zal omzetten in een partie-Bonnard. Anders dan bij de gebruikelijke inleiding tot de Roozenburg-opstelling met éérst 16-21 en dan 18-22, vindt de inleiding plaats vanuit flankspel en dan pas 16-21.
Ten opzichte van het systeem-De Haas, dat het midden te veel verzwakt, is dit een aanmerkelijke versterking.

7.30-25 11-16 8.40-34 2-7

Tegenwoordig zou hier ongetwijfeld 8...1-7 worden gespeeld.

9.37-31 7-11 10.41-37 21-27 11.46-41 16-21

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11438019045.png">

De wijze waarop Bonnard deze partij behandelt is illustratiever voor de partie-Bonnard dan de partij Battefeld-Bonnard. Het lijkt me hier ook de goede plaats om te wijzen op de volgende, voor wit foutieve spelgang: 12.34-29 19-24 13.29x20 15x24 14.28-23? 18x27 15.33-28 22x33 16.31x22 17x28 17.26x17 11x22! 18.38-32. Een offervariant die we later ongetwijfeld nog herhaaldelijk zullen tegenkomen. Hij faalt hier op 18... 13-18 19.32x34 24-30 20.39x17 30x50.
Zelf twijfel ik er niet aan dat Bonnard deze afwikkeling gezien dan wel gekend heeft. Bonnard had een zeer methodische geest en ploos de zaken graag grondig uit.

12.37-32 15-20 13.41-37 20-24

De verleiding is groot om de nu ontstane positie op zijn merites te onderzoeken, om tevens mogelijkerwijs de ratio te ontdekken waarom Bonnard op de 8e zet niet 8...1-7, maar 8...2-7 speelde. Niettemin zal ik deze verleiding weerstaan en me beperken tot het hoofddoel van deze serie: een zo goed mogelijke rekonstruktie van de voorgeschiedenis.

14.45-40 1-7 15.34-30 18-23 16.39-34 12-18

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11438020019.png">

Als Sijbrands dit fragment zou bespreken, zou hij vermoedelijk schrijven dat zwart in hogere zin al na zestien zetten een gewonnen positie heeft bereikt. In de partij is het echter nog lang niet zo ver. Integendeel, in het verdere verloop krijgen we nog stellingen voor ogen die futuristisch aandoen, en die ons verplaatsen naar wat pas de 70er en 80er jaren te zien zouden geven.

17.33-29 24x33

Men ga zelf de gevolgen van 17...22x33 na.

18.28x39 7-12 19.47-41 23-28 20.32x23 19x28 21.38-33 18-23 22.33-29 12-18 23.43-38 10-15 24.30-24 14-20 25.25x14 9x20 26.35-30 11-16 27.48-43 4-10 28.40-35

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11438020977.png">

28...27-32!

Met deze zet leidt Bonnard een hoogst opmerkelijke gambiet-variant in, die we pas in de wedstrijdpraktijk van vele jaren later terug zien komen. Eigenlijk verdient deze partij een uitvoeriger en diepgaander beschouwing dan zij nu krijgt. Wie weet komt het daar later nog eens van.

29.38x27 21x32 30.42-38 8-12 31.38x27 3-8 32.30-25 10-14 33.44-40 17-21 34.26x17 12x32 35.43-38 32x43 36.49x38 16-21 37.38-32 8-12 38.31-26 12-17 39.36-31 6-11 40.34-30 23x43 41.32x12 20x29 42.41-36 17x8 43.26x6 43-49 44.31-26 13-18 45.6-1 29-34 46.1x10 5x14 47.40x29 49-43 48.30-24 43-16 49.35-30 8-13 50.36-31 16-49 51.29-23 13-19

En zonder 52.24x13 14-20 en 53...22-28 enz. af te wachten, kapituleerde wit.
Een zeer boeiende, geavanceerde partij, waarmee Bonnard zijn tijd ver vooruit zou blijken.

Zoals ik bij de bespreking van de partij al schreef, is Fayet-Bonnard veel karakteristieker voor de partie-Bonnard dan de partij Battefeld-Bonnard. Niettemin is het een verdienste van Springer & De Jongh dat zij op deze spelvorm de aandacht hebben gevestigd, en ook bij herhaling op het belang van de basisschijven 47 en 49, respektievelijk 2 en 4 hebben gewezen.

Met deze twee voor de geschiedenis van de partie-Bonnard belangrijke partijen voor ogen, meen ik bij het lezerspubliek anno 1993 voldoende belangstelling te hebben gewekt voor de figuur Bonnard om de man zèlf wat nader te kunnen introduceren.

<center>
</center>

Marcel Bonnard werd op 27 maart 1886 geboren in het dorpje Saint-Pierre Boeuf (Loire). Hij leerde het damspel al op jonge leeftijd in de huiselijke kring kennen. In 1904 werd hij lid van de Damier Lyonnais, welke club hij vele jaren trouw zou blijven. Toen ik hem in 1950 als deelnemer aan het Internationale DAMAS-toernooi voor het eerst ontmoette, was hij de doyen (deken) van het gezelschap en de éminence grise van de toen helaas wegkwijnende Franse dambeweging. Als de doyen in het gezelschap sprak, luisterde men aandachtig en eerbiedig: "de wandelende dam-encyclopedie" was aan het woord. Als éminence grise was hij de laatste der Mohikanen (passend in het rijtje namen van Isidore Weiss, Alfred Molimard, Marius Fabre en Stanislas Bizot, allen overleden en oud-wereldkampioenen). Hij was de laatst levende verpersoonlijking van een roemrijk verleden.
Bonnard was in meer dan één opzicht een markante persoonlijkheid. Hij was - evenals Jack de Haas - klein van stuk, ik zou haast zeggen fragiel; hij maakte op mij, zowel naar geest als naar lichaam, een kwieke, levendige indruk. Typerend voor hem was ook de wijze waarop hij zijn korrespondentie placht te voeren. In uiterst kleine, minutieus geschreven lettertjes benutte hij het papier volledig, geen millimeter zij-, boven- of onderkant onbenut latend, en steevast eindigend met de slotzin: "Si je ne suis pas complet, excusez-moi."
In het dagelijks leven bekleedde Bonnard een vooraanstaande ambtelijke funktie, wat hem evenwel niet belette een imposante dam-karrière op te bouwen. Weliswaar was de hoogste top niet voor hem weggelegd, maar hij bouwde wèl een lange en eervolle spelerskarrière op.
In 1912 debuteerde hij op 26-jarige leeftijd op het wereldkampioenschap en veertig jaar later zou hij voor de laatste keer in dit gezelschap zijn mannetje staan.
Zijn grote faam dankt hij vooral aan zijn uitstekende kwaliteiten als publicist. Van 1909 tot 1913 was hij verbonden aan het tijdschrift Le Damier Universel. Van 1920 tot 1931 voerde hij de scepter over het tijdschrift Le Jeu de Dames, waarvan in de loop der jaren 117 nummers zijn verschenen en dat een belangrijke bron van dokumentatie vormt (helaas is mijn kollektie ervan onvolledig).
Dan nu een blik op zijn voornaamste wapenfeiten:
1912 5e plaats wereldkampioenschap
1928 gedeelde 1e plaats Tournoi des Maîtres (met Springer)
4e plaats wereldkampioenschap
1948 kampioen van Frankrijk
1950 gedeelde 4e plaats Internationaal DAMAS-toernooi
1951 kampioen van Frankrijk
1952 kampioen van Frankrijk
5e plaats wereldkampioenschap
1954 kampioen van Frankrijk
Kennelijk heeft zijn werkkring hem belet eerder dan op latere leeftijd aan het nationale kampioenschap deel te nemen.
Bonnard overleed op 3 oktober 1958 op 72-jarige leeftijd, een weduwe achterlatend. Hij werd in zijn geboorteplaats begraven.

Ik sluit mijn beschouwing, gewijd aan de figuur Bonnard, af met een partij die goed past in het kader van deze serie. Deze partij kan worden geklassificeerd als een volwaardige partij in de Roozenburg-opstelling, waarbij het nog nèt niet kwam tot een partie-Bonnard. Zijn tegenstander is opnieuw Fayet. Was de eveneens in Lyon woonachtige Fayet wellicht zijn "sparring partner"?

Bonnard-Fayet (26 mei 1923)

1.32-28 18-23 2.33-29 23x32 3.37x28 17-21 4.39-33 12-18 5.44-39 19-23 6.28x19 14x23 7.50-44 10-14 8.41-37 7-12 9.47-41!

Ook deze partij zet Bonnard op oogstrelende wijze op.

9...21-26 10.31-27 1-7 11.35-30! 20-25 12.30-24!

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11438021894.png">

In een mum van tijd heeft Bonnard een onvervalste Roozenburg-aanval tot ontwikkeling gebracht.

12...5-10 13.40-35

Dreigt 14.24-19, 15.29x20, 16.34-30 en 17.39x28.

13...14-19 14.44-40 19x30 15.35x24 11-17 16.38-32

Stuurt duidelijk aan op de verwikkelingen die zo kenmerkend zijn voor deze spelvorm.

16...9-14 17.43-38 3-9 18.49-43 14-20 19.40-35

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11438022659.png">

Bonnard stuurt in deze partij onmiskenbaar op een partie-Bonnard aan; zo zou na 19... 17-22 volgen 20.35-30 22x31 21.36x27 of ook 19...6-11 20.35-30 - vergelijk ook de voorgaande partij.
De diagramstand is dermate karakteristiek voor de Roozenburg-aanval, dat hij bij wijze van spreken zo aan de huidige wedstrijdpraktijk zou kunnen zijn ontleend, en nodigt alweer uit tot een nadere analytische beschouwing. Alweer zal ik deze verleiding weerstaan en volstaan met het weergeven van het weliswaar niet oninteressante, maar toch enigszins ontnuchterende partijverloop.

19...7-11?

Kennelijk vertrouwt zwart zijn stelling niet al te zeer, en laat de voor wit voordelige afwikkeling met 27-22 toe. Wit zal dit aanbod evenwel afslaan, wellicht om enigszins spekulatieve redenen, en vervolgt met:

20.33-28? 2-7 21.28x19

Wellicht had Bonnard gespekuleerd op 21... 18-22? 22.27x18 12x14, om dan te vervolgen met de praktische kombinatie 23.34-30 25x23 24.32-27 20x29 25.27-21 16x27 26.37-31 26x37 27.41x3.
In plaats hiervan speelde Fayet echter:

21...18-23! 22.19x28 26-31 23.37x26 17-21 24.26x17 11x44 25.43-39 44x33 26.27-22

Waarna zwart afwikkelde met:

26...13-19 27.24x11 6x37 28.41x32 33x24 29.45-40

Een opmerkelijke zet.

29...24-29 30.34x23 25-30 31.35x24 20x18

En op de 58e zet werd tot een puntendeling besloten.

De hamvraag in dit artikel is de vraag die de auteurs van Damstudies en Analyses ons opdringen, namelijk de vraag naar de authenticiteit van de partie-Bonnard. Bij de bespreking van de partij Battefeld-Bonnard bombarderen, promoveren zij - zo men wil - Bonnard tot uitvinder van dit "systeem". Anno 1993 kan zo'n bruut geponeerde stelling, gevolgd door een niet minder brute veroordeling van de partie-Bonnard, niet anders dan vragen uitlokken, waarop ik hierna inga.
Ik begin maar met het laatste en het gemakkelijkste: de veroordeling van de partie-Bonnard door de auteurs Springer & De Jongh als zijnde een "ondeugdelijk systeem", eenzelfde veroordeling als het systeem-De Haas beschoren was.
In mijn kommentaar zal ik mij voorshands beperken tot het damtechnische, c.q. damterminologische aspekt. Met de veroordeling van het systeem-De Haas zou de praktijk de auteurs in het gelijk stellen, althans als men ervan uitgaat dat het systeem-De Haas bereikt wordt via verzwakking van het eigen centrum, en we op de koop toe nemen dat de auteurs het systeem-De Haas wèl introduceren, maar nergens definiëren. Het systeem-De Haas leeft dan ook alleen nog maar in de literatuur voort, maar is uit het gangbare vakjargon geheel verdwenen.
Anders ligt het met de partie-Bonnard. Iedere dam-barbaar kent de term, en wat veelbetekenend is: de interpretatie van de partie-Bonnard is nagenoeg eenduidig, te weten vier witte schijven op 24, 29, 30 en 34 en drie zwarte schijven op 25, 20 en 15 als basis voor deze spelvorm. Even veelzeggend is dat de partie-Bonnard vandaag de dag nog steeds op het repertoire van de wedstrijdspeler voorkomt, hetgeen de boude bewering van Springer & De Jong logenstraft.
Bonnards zienswijze op de authenticiteit van de partie-Bonnard zal menig lezer verbazen. Tijdens een bezoek te mijnen huize legde ik hem de volgende lokzet uit de partie-Bonnard voor - bij wijze van eerbetoon.

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11438024101.png">
Mag 1.41-36?
Ja want op 1…13-19? 2.24x22 23-28 3.32x23 21x41 volgt 4.42-37 41x32 5.38x27 26x37 6.23-19 14x23 7.29x18 12x23 8.27-21 16x18 9.33-28 23x32 10.30-24 20x29 11.34x5

Deze lokzet was voortgekomen uit een openingsstudie en is gepubliceerd in les C24. Eigenlijk was ik een beetje trots op mijn ontdekking, zo trots zelfs dat ik een keer probeerde hem in praktijk te brengen, en wel tegen de kampioen van Frankrijk, George Malfray, in het Internationaal toernooi Parijs 1954; tevergeefs echter.
De reaktie van Bonnard verraste mij volslagen: hij zag zichzelf volstrekt niet als de uitvinder van dit systeem. Speelde hier zijn spreekwoordelijke bescheidenheid een rol, of uitsluitend zijn liefde voor de waarheid? Het antwoord hierop zal altijd wel in nevelen gehuld blijven.
Zoveel is wèl zeker - zoals dat zo vaak met naamgevingen het geval is - dat Bonnard niet de eerste was die de "partie-Bonnard avant la lettre" had toegepast. Mij zijn twee voorbeelden bekend, beide stammend uit 1910. Het eerste voorbeeld vond recentelijk in dit blad (nr. 74) een reprint. In zijn zeer lezenswaardige serie "Vroege meesters en hun partijen" geeft Cock van Leeuwen bij de bespreking van Isidore Weiss de partij De Haas-Weiss uit 1910. Ik zal hier dan ook niet in herhaling vervallen, maar slechts het fragment eruit lichten waarop Weiss de Bonnard-opstelling voltooit.

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11438025042.png">

Het merkwaardige is dat geen van de kommentatoren - Marius Fabre in Le Damier Universel, Jack de Haas in Voor het dambord en Cock van Leeuwen in Dammen - aangeven dat Weiss met deze zet een kombinatie in de stelling vlocht, als wit zou vervolgen met 37.37-32? Weiss zou daarop zeker voortgezet hebben met 37...20-24! 38.29x20 9-14 39.20x18 22x13 40.31x22 19-23 41.28x8 17x48 42.26x17 3x21. Bij de latere bespreking van de partie-Bonnard zullen de diverse slagzetten vanuit 17 respektievelijk 34 nog aan de orde komen. Vandaar deze aanvulling op eerdere publikaties.
Het tweede voorbeeld geef ik in deze kolommen integraal. Het is een partij uit een match tussen Fabre en Ottina, gespeeld op 3 maart 1910. In deze partij geeft de partie-Bonnard aanleiding tot een regelrechte veldslag, waarin Ottina een indrukwekkend staaltje kombinatie-techniek weggeeft.
Van Fabre weten we dat hij zich tot wereldkampioen zou ontwikkelen, maar wie kent Ottina?

<center>
Leonard Ottina in 1917 </center>

Ottina was een Italiaan van geboorte. Hij werd op 24 juni 1878 geboren in Quarona (Piémont). Hij maakte in 1898 zijn debuut in Parijs, waar hij in kontakt kwam met ondermeer Leclercq, Zimmermann, Weiss en Beudin. Zijn betrekkelijke onbekendheid hangt samen met het feit dat hij na 1910 emigreerde naar Canada, waar hij 144-ruitenspeler werd.
Zijn beste prestatie stamt uit 1910, in welk jaar hij kampioen van Parijs werd vóór Weiss, Bizot, Fabre, Sonier, Beudin en Champenois; tot tweemaal toe versloeg hij Weiss in dit toernooi. In hetzelfde jaar speelde hij mee in het kampioenschap van Frankrijk, maar hier eindigde hij als laatste. Naar de mening van Dambrun (we citeren wat Lucot schrijft in L'Effort 1961, nr. 81) verwaarloosde hij toen het positiespel ten gunste van het slagspel.
Ook in Canada verdiende hij zijn sporen. Hij werd verscheidene malen kampioen van Canada en versloeg in 1925 Marcel Deslauriers in een match over 11 partijen (2 partijen gewonnen, 8 remises en 1 verliespartij). Pas in 1927 zou Deslauriers in een match van slechts vier partijen over hem zegevieren (2 gewonnen, 2 remises).

Dat Ottina inderdaad een fabuleus kombinatie-talent had, bewijst hij niet alleen in de hieronder volgende partij, maar ook in de drie partij-fragmenten die we hier herplaatsen.

Ottina-Weiss, maart 1900
<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11438025805.png">

(schijfvoorgift) 1.34-30 25x34 2.24-19 13x33 3.40x29 33x24 4.32-28 18x29 5.27-21 16x27 6.37-31 26x37 7.42x4

Ottina-Zimmermann, dec. 1901
<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11438026497.png">
1.25-20 14x34 2.40x20 15x24 3.35-30 24x35 4.33-29 23x34 5.39x30 35x24 6.27-22 18x27 7.32x21 16x27 8.28-23 19x28 9.37-32 28x37 10.42x2

Ottina-Bizot, mei 1906
<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11438027448.png">
1.38-33 29x38 2. 49-44 38x49 3.27-22 18x38 4.35-30 23x32 5.39-33 38x29 6.40-35 49x40 7.45x1

Dan nu zijn partij tegen Fabre.

Fabre-Ottina, 3 maart 1910

1.32-28 17-21 2.37-32 12-17 3.31-26 7-12 4.41-37 19-24 5.34-29 1-7 6.40-34 18-22 7. 44-40 13-18 8.50-44 9-13 9.34-30 14-19 10. 30-25 10-14 11.40-34 24-30

Let op de analogie tussen deze partij en de partij De Haas-Weiss 1910.

12.35x24 19x30 13.44-40 30-35 14.37-31 35x44 15.39x50 21-27 16.32x21 16x27 17.45-40 4-10 18.50-45 3-9 19.43-39 20-24 20.29x20 15x24 21.49-44 11-16 22.28-23

De Springer-uitval avant la lettre!

22...18x29 23.34x23 7-11 24.48-43 2-7 25. 40-35 16-21!

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11439257054.png">

Voor mij bestaat er weinig twijfel dat Ottina spekuleerde op het verloop dat in de partij ook werkelijk zou volgen.

26.33-29!? 24x33 27.38x29 13-19! 28.25-20 19x28 29.20-15 9-13! 30.15x4 28-32! 31.4x18 12x34 32.39x30 22-28 33.31x33 32-37 34.42x31 21-27 35.31x22 17x50

Een fraaie, diepe slagzet, en uiteraard speelt de slag vanaf 17 weer een doorslaggevende rol.

Ik zal dit artikel beëindigen met de vraag of de partie-Bonnard in zijn tijd nog navolging in Nederland heeft gevonden. En jawel hoor: wie zien we hier opvallend ten tonele verschijnen?
Jack de Haas. Van deze, voor de "vaderlandse geschiedenis" van de damsport zo belangrijke figuur, geef ik ter afsluiting een tweetal specimens, te beginnen met de partij I.J. de Jong-De Haas uit 1912. Deze partij is ondermeer van kommentaar voorzien in het boekje Voor het dambord van De Haas & Battefeld, en het leek mij het meest geschikt dit kommentaar uit de eerste hand hier grotendeels weer te geven, aangevuld met kommentaar uit Damstudies en Analyses.

I.J. de Jong-De Haas

1.34-30 17-21 2.30-25 11-17

De Haas: "Theoretisch wordt hier 2...21-26 aangewezen; als wit dan met 3.40-34 vervolgt, speelt zwart 3...11-17. De voortzetting van zwart geeft hoogst belangwekkend spel en verdient zeer de aandacht.

3.31-26

De Haas: "Wit accepteert zwarts afwijking en besluit hem vast te houden."

3...7-11 4.32-28 18-22

De Haas: "Een avontuurlijke voortzetting, waarvan de deugdelijkheid niet bewezen is en waarvan de studie ten zeerste wordt aanbevolen."
De stelselmatige exploratie van deze opening, ingeleid met 1.32-28, is er inderdaad van gekomen, maar heeft wèl lang op zich laten wachten.

5.40-34 13-18

De Haas: "Sterker dan 12-18, daar de zwarte (lange) vleugel beter te verdedigen is dan de korte. Bovendien is het meer in overeenstemming met het karakter van zwarts spel."
Met de laatste opmerking ben ik het eens. De eerste opmerking is typerend voor het damdenken in die tijd. Het geeft ook een verklaring voor het feit dat De Haas in het systeem-De Haas veld 22 aanvulde vanuit de linker vleugel, maar in die tijd had men andere opvattingen over bordvlakverdeling dan die later gangbaar zouden worden.

6.45-40 9-13 7.50-45 4-9 8.34-29 21-27 9.37-31 1-7 10.42-37 16-21

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11438029955.png">

Deze zet voorziet De Haas niet van een kanttekening. Springer & De Jongh zullen dat later in hun werk wèl doen, en ik citeer: "Leidt de partie-Bonnard in. Hoewel 19-23 enz. definitief voordeel had gebracht. Nu echter krijgt zwart een vrijwel verloren stelling (zie analyse bij wits 13e zet)"

11.40-34 11-16

Deze zet, in samenhang met zwarts volgende twee zetten, zouden ons vandaag de dag de wenkbrauwen doen fronsen, maar opvallend genoeg rept géén van de genoemde auteurs over het feit dat hierdoor de rechter vleugel onekonomisch opgebouwd wordt en overbevolkt raakt.

12.37-32 7-11 13.47-42

De Haas: "Onzes inziens had wit nu wel kunnen wachten met het bezetten van deze ruit, nu zwart 11-16 gespeeld heeft. Beter was 13.41-37 en 14.46-41 en dan afwachten hoe zwart voortzet met betrekking tot het spelen van 47-42 of 48-42."
Springer & De Jongh zijn stelliger in hun stellingname en voorzien 13.47-42 van een vraagteken, en voegen eraan toe: "Zwak. In dit soort partijen moeten de velden 47 en 49 bezet blijven."
Een wijze raadgeving, die voor de theorievorming gewicht in de schaal legt. Vervolgens onderbouwen zij hun opmerking met een welhaast uitputtende analyse, waarin 13.47-42? inderdaad wordt vervangen door 13.48-42.

13...2-7 14.44-40 20-24 15.29x20 15x24

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11438030743.png">

16.49-44?

Springer & De Jongh tekenen bij deze zet aan: "Zeer zwak. Wit had nog steeds de winst in handen." En opnieuw volgt een uitvoerige analyse gewijd aan 16.34-29! 10-15 of 16...18-23. In het laatste geval vervolgt wit namelijk met 17.29x20 23-29 18.33x24 22x44 19.31x22 17x37 20.26x17 11x22 21.41x32 19x30 22.35x24 44x35 23.20-15 +.

16...10-15 17.41-37 5-10 18.34-29

S&J: "Zwak. Aangewezen was hier 18.46-41, waardoor wit nog belangrijk voordeel zou krijgen, bij voorbeeld 18...18-23 19.34-29 23x34 20.40x20 15x24 21.28-23! (en niet de damzet door 21.35-30, 22.25-20, 23.33-29, 24.31x22 en 25.32x5, omdat zwart door 25...9-14 gelijk spel behoudt)." enz.

18...18-23 19.29x18 12x23 20.35-30 24x35
En na nog enige zetten gaf wit het op.

Het leek me passend dit artikel af te sluiten met een tweede bliksem-overwinning van Jack de Haas in de partie-Bonnard - ditmaal met kombinatieve middelen. Als slachtoffer fungeerde J.H. Vos, die in later jaren tot meervoudig kampioen van Nederland zou uitgroeien.

Vos-De Haas (matchpartij 1914)

1.33-28 17-21 2.31-26 12-17 3.39-33 7-12 4.44-39 18-22 5.34-29 13-18 6.50-44 9-13 7.40-34 21-27 8.32x21 16x27 9.44-40 19-23 10.28x19 14x23 11.37-31 10-14 12.41-37 1-7 13.47-41 14-19 14.49-44 19-24 15.37-32 11-16 16.32x21 16x27 17.41-37 7-11 18.46-41 11-16 19.37-32 16-21

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11438031629.png">

Na 20.42-37 volgde 20...22-28 21.31x11 6x17 22.33x11 24x31 23.36x16 12-17 24.11x22 18x49 en wit gaf het op.

Geraadpleegde bronnen:
B. Springer & H. de Jongh, Damstudies en Analyses
J. de Haas, Voor het dambord
Het Damspel, 1910/1920
L'Effort, 1958 en 1961
Le Damier Universel, 1909/1913

Marcel Bonnard 1912

Marcel Bonnard (1886-1958)

Alfred Molimard - Marcel Bonnard
Marseille, Int. toernooi juli 1922

Simultaan Marcel Bonnard
Lyon, 7 februari 1926

Marcel Bonnard - Marius Fabre 2-0,
WK Amsterdam, 20 oktober 1928

Militiezaal Amsterdam, november 1928
Huldiging wereldkampioen Ben Springer door (K)NDB voorzitter Simon de Jong.
Verder vlnr Isidore Weiss, Marius Fabre, Alfred Molimard,
Wim Rustenburg, Herman de Jongh en Marcel Bonnard.

Marcel Bonnard - Freek Gordijn
Damas-Wereldtoernooi, 2 juni 1950

Marcel Bonnard - Freek Gordijn
Damas-Wereldtoernooi, 2 juni 1950

Li Tchoan King - Marcel Bonnard,
Kampioenschap van Frankrijk 1951 in Bordeaux

King, Bonnard, Keller, Oscar Verpoest en Deslauriers,
ontvangst deelnemers WK 1952,
3 november 1952, Utrecht

A.G.H. Bizot - Marcel Bonnard,
WK 1952, 04.11.1952
Gebouw Trianon, Oudegracht 252, Utrecht

Marcel Bonnard - Piet Roozenburg
WK 1952 Arnhem, 17 november 1952

Raoul Dagenais - Marcel Bonnard,
WK 20 november 1952

Veel van de foto's van Bonnard komen van de website van Damier Lyonnais http://damierlyonnais.free.fr/ die verzorgd wordt door Richard Przewozniak. Daar is meer informatie over Bonnard te vinden.

Hanco Elenbaas · Post by **Hanco Elenbaas** » Sun Apr 02, 2006 06:17

</center>

C.H. (Constant) Broekkamp in Hoofdstuk 1, "De Geschiedenis van het Damspel", van zijn boek De Damspeler uit 1907:
"Indien wij wilden nagaan, vanwaar het komt, dat langzamerhand de miskenning van het damspel zulke diepe wortels heeft geschoten, dan zouden velen met ons tot de conclusie komen, dat de schuld hiervan voor een groot gedeelte ligt bij vele bekwame Hollandsche damspelers uit vroegere dagen.
Dezen toch, verzuimden maar al te dikwijls, anderen te onderrichten of voort te helpen. Immers, wij vinden hiervan zeer weinig opgeteekend. Zelden vinden wij overblijfselen van hunne spelkennis, en aan de verspreiding van goede lectuur lieten zij zich weinig gelegen liggen. Het verkeerde systeem; "ik heb mij zelf moeten leeren, indien gij lust hiertoe hebt, doe het ook", werd helaas maar al te dikwijls toegepast.
De tweede, niet minder gewichtige oorzaak waarom het damspel nog te weinig gewaardeerd wordt, is gelegen in de onbekendheid met zijn geschiedenis. Hiermede is het ook niet gunstig gesteld, want niet alleen dat het groote publiek hiervan weinig of niets weet, doch geoefende en zelfs bekwame spelers weten dikwijls nog weinig hiervan te vertellen. Toch staat de bekendheid met de geschiedenis zoo nauw in verband met den lust om het spel te beoefenen. Het spreekwoord: "onbekend maakt onbemind" maakt voor het damspel volstrekt geen uitzondering."

Daar zal Piet Roozenburg het wel mee eens zijn geweest. Roozenburg's 35-delige serie over de Roozenburg-opstelling is behalve damtechnisch onderricht ook geschiedenisles in het dammen van de 20ste eeuw.
De langverwachte CD-ROM in wording ligt nu bij Wouter van Beek voor de laatste inspecties.

<center>
Een halve eeuw Roozenburg-opstelling (deel 3)

door Piet Roozenburg

Voorgeschiedenis

Dit is het derde en tevens laatste artikel gewijd aan de voorgeschiedenis van de Roozenburg-opstelling. Het woord voorgeschiedenis vereist enige precisering.
De term Roozenburg-opstelling kwam in zwang na de tiende matchpartij Springer-Roozenburg 1945. Per definitie reken ik dus alles wat zich vóór die datum rond dit thema heeft afgespeeld tot de voorgeschiedenis.
Kwamen allereerst het systeem-De Haas als voorloper, de Springer-doorstoot als tegenaktie en de partie-Bonnard als uitloper aan bod, nu wordt het hoog tijd de eigenlijke Roozenburg-opstelling aan een historisch onderzoek te onderwerpen.
Op zich is zo'n zelf opgelegde, systematische zoektocht door het verleden al avontuurlijk genoeg: je weet van tevoren niet òf je iets tegenkomt, en zo ja, wat. In ieder geval hield ik er een AHA-ERLEBNIS aan over: toen ik bij voorbeeld ontdekte dat het Drost-gambiet eigenlijk al zo'n zestig jaar oud was voordat Drost dit gambiet in 1974 tegen Gantwarg toepaste. Bij mijn speurwerk werd ik echter het meest gefrappeerd door de figuur J.H. Vos, en dat niet alleen omdat hij een tweetal partijen in de Roozenburg-opstelling aan het nageslacht heeft nagelaten.
Pakken we nu de draad van het verhaal over de Roozenburg-opstelling in historisch verband weer op, dan komen we terecht bij de partij Bonnard-Garoute, gespeeld op 27 augustus 1912 tijdens het wereldkampioenschap van dat jaar.

Bonnard-Garoute (WK 1912)

1.34-30 17-21 2.30-25 21-26 3.40-34 11-17 4.45-40 19-23 5.50-45 14-19 6.25x14 9x20 7.32-28 23x32 8.37x28 26x37 9.41x32 4-9 10.46-41 7-11 11.41-37 20-25 12.37-31 1-7 13.42-37 17-21 14.47-42 21-26 15.31-27 10-14 16.34-29

Deze zet zal de inleiding blijken tot een opmerkelijk verkregen Roozenburg-opstelling.

16...5-10 17.40-34

Zwart kan nu niet goed de hekstelling formeren met 17...14-20 (op 17...15-20 volgt 18.28-23! 19x28 19.32x23 met zeer groot voordeel) 18.44-40 19-23 (op 18...19-24 volgt 19.28-23 met een kansrijke stelling) 19.28x19 13x24 wegens 20.37-31 26x28 21.33x4 24x44 22.27-21 16x27 23.4x31 44-50 24.49-44 50x30 25.35x24 20x29 26.31-37 +. Zwart besloot dan ook tot:

17...19-23 18.28x19 14x23 19.44-40 11-17 20.35-30 17-21 21.30-24

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11439544605.png">

21...12-17 22.33-28 17-22!?

Zwart biedt het 'Drost-gambiet' aan en wit accepteert. Op beider beslissing valt wel enig kommentaar te leveren. Mede gelet op het partijverloop had wit er beter aan gedaan het gambiet te weigeren en op de volgende spelgang aan te sturen: 23.28x17 21x12 24.39-33 6-11 (vrijwel gedwongen, want op 24...10-14 volgt 25.24-20 15x24 26.29x20 met groot voordeel, omdat zwart de aanval niet kan afweren met 26...14-19? 27.20-15 9-14 wegens 28.27-22, 29.32x21, 30.34-30 en 31.40x20) 25.43-39 en zwart moet de afwikkeling 25...11-17 26.37-31 26x28 27. 33x11 toelaten, waarbij de ver doorgedrongen schijf op 11 zwart zwaar op de maag komt te liggen.
Van zijn kant bezien had zwart er verstandiger aan gedaan deze variant uit te sluiten en als tempozet 22...7-11 te spelen, met als vervolg 23.28x19 17-22 24.38-33 (de zet die ook in de partij volgde: sluiten met 24.36-31 mag immers niet wegens 24...15-20 25.24x4 13x35 26.4x13 8x19 +) 22x31 25.36x27. Hierna kan zwart terugvallen op de partijvoortzetting 25...10-14, dan wel alsnog opteren voor het sterkere 25...11-17 om wit in de mangel te houden.
Ondanks dit technisch kommentaar een postuum woord van lof aan Garoute voor het idee achter het gambiet.

23.28x19? 22x31 24.36x27 10-14 25.19x10 15x4 26.38-33 7-11 27.40-35 11-17 28.49-44 17-22 29.42-38 22x42 30.38x47

Wit zit nu opgezadeld met een topzware rechter vleugel.

30...21-27 31.32x21 16x27 32.33-28 6-11 33. 43-38 11-17 34.39-33 27-31 35.38-32 31-36 36.48-42 26-31 37.35-30 9-14 38.44-39 14-19 39.42-38 17-21 40.45-40 4-9?

Op jammerlijke wijze geeft zwart met deze en, meer in het bijzonder, zijn volgende zet wit de kans een ontsnappingspoging in te zetten. Na 40...4-10 41.40-35 10-15 42.47-42 8-12 kan wit de strijd gevoeglijk staken. Nu liep de partij remise na:

41.40-35 9-14?? 42.24-20 19-24

De vrede werd echter pas op de 70e zet getekend.

Stappen we hierna over van Bonnard op Vos, die in dit afsluitend artikel gewijd aan de voorgeschiedenis van de Roozenburg-opstelling, als hoofdrolspeler zal fungeren.

J.H. (Johan) Vos

J.H. Vos werd in 1895 in Amsterdam geboren en begon zijn dam-loopbaan in 1911 bij VAD, welke vereniging hij in 1919 verruilde voor het meer aktieve Gezellig Samenzijn. In 1920 behaalde hij de meestertitel met een 100% score uit zeven partijen. Van 1920 tot 1951 nam hij niet minder dan 25 maal deel aan het nationale kampioenschap. Zes maal veroverde hij de nationale titel, en negen keer bezette hij de tweede plaats.
Hij veroverde de nationale titel voor de eerste keer in 1922 en voor de laatste keer in 1935, in welk jaar zijn konkurrent R.C. Keller hem definitief voorbij zou streven.
Vos heeft zich ook drie keer in de strijd om de wereldtitel gemengd, maar daarin waren zijn prestaties aan de matige kant. Merkwaardig genoeg stammen de twee partijen in de Roozenburg-opstelling wèl hieruit.
Vos overleed op 17 mei 1961. Naar aanleiding hiervan schreef R.C. Keller in Het Damspel ondermeer het volgende: "Het spel van Vos was als de mens: ongecompliceerd en helder, prettig aandoend, met grote diepgang. Met bescheiden middelen wist hij veel te bereiken. Zijn partijen waren vaak een lust voor het oog. Veel fraaie staaltjes damkunst zijn van hem bewaard gebleven. Maar wat mij altijd het meest in Vos heeft getroffen, was dat hij speelde om het plezier van het spelen. Het was hem om het even of hij in een kampioenstoernooi achter het bord zat of in een vrije partij."
En Herman de Jongh typeerde Vos als volgt: "Vos is één van de weinige topspelers geweest bij wie het damspel niet op de eerste plaats kwam; hij heeft zijn werkzaamheden en ook zijn familieleven altijd laten voorgaan. Hierdoor, en ook doordat hij minder eerzuchtig was dan de meeste van zijn collega's, is hij nooit zulk een ernstig kandidaat voor de wereldtitel geweest als hij met zijn geniale aanleg en grote kennis van het spel had kunnen zijn."

Na deze herintroduktie begin ik de techniek met zijn partij tegen Stanislas Bizot uit het wereldkampioenschap 1928.

Bizot-Vos (WK 1928)

1.34-29 17-22 2.40-34 11-17 3.44-40 6-11 4.50-44 1-6 5.31-26 19-23 6.32-28 23x32 7.37x28 20-24

Met deze en zijn volgende zetten stevent Vos rechtstreeks op de Roozenburg-opstelling af.

8.29x20 15x24 9.41-37 16-21 10.37-31 14-19 11.42-37 21-27

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11439546191.png">

12.47-42 10-14 13.37-32 11-16 14.32x21 16x27 15.46-41 7-11 16.34-29
16.41-37? is belet door het stereotiepe 16... 27-32 en 17...24-29 enz.

16...5-10 17.29x20 14x25 18.35-30 25x34 19. 40x29 2-7!

Kennelijk voelde de witspeler zich hier niet zo zeker van zijn zaak en in plaats van te vervolgen met 20.42-37, besluit wit hier tot verbreking met:

20.29-24 19x30 21.28-23 18x29 22.33x35 13-18 23.41-37 18-23 24.37-32 11-16 25.32x21 16x27 26.42-37 7-11 27.37-32 11-16 28.32x21 16x27 29.44-40 10-14 30.40-34 9-13 31.38-32 27x38 32.43x32

Ondanks deze afbraak zal Vos erin slagen enig terreinoverwicht te behouden.

32...12-18 33.39-33 6-11 34.31-27 22x31 35. 36x27 4-10 36.49-43 8-12 37.43-38 17-22 38. 48-42 22x31 39.26x37 11-16 40.35-30 12-17 41.37-31 17-22 42.33-28 22x33 43.38x29 3-8 44.42-38 8-12 45.38-33?

Wits stand is weinig benijdenswaardig, maar ontegenzeggelijk had 45.31-27 (om op 45... 23-28 46.32x23 13-19 te vervolgen met 47.45-40 19x28 48.38-33 28x39 49.34x43 12-17 50.43-38) meer verdediging gegeven.

45...23-28 46.32x23 12-17 47.23x21 16x36 48.33-28 36-41 49.28-22 41-47 50.29-23 47-41 51.30-25 41x19 52.22-17 19-28 53.17-12 28-11 54.34-29 11-2 55.29-23 10-15 56.45-40 13-19
Wit geeft het op.

M. Raichenbach - J.H. Vos januari 1936,
Victoria Hotel Amsterdam

Uit de match Raichenbach-Vos om het wereldkampioenschap 1936 (die Vos met de sprekende cijfers 25-15 verloor) heb ik voor ons doel de 19e partij gelicht.

Raichenbach-Vos (WK-match 1936)

1.34-29

In deze match opende Raichenbach niet minder dan zeven keer met 1.34-29.

1...17-22 2.40-34 11-17 3.45-40 6-11 4.31-26 19-23 5.32-28 23x32 6.37x28 16-21 7.41-37 11-16 8.37-32 21-27 9.32x21 16x27 10.46-41 20-24 11.29x20 15x24

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11439547011.png">

12.50-45 10-15 13.34-29 13-19 14.29x20 15x24 15.40-34 5-10 16.34-29 10-15

Tegen het licht van de hierna volgende spoedige verbreking waarop Raichenbach aanstuurt, zou mijn voorkeur uitgegaan zijn naar 15...9-13, om op 16.34-29 te vervolgen met 16...27-32 17.29x9 32x23.

17.29x20 14x25

Slaan met 17...15x24 om het centrum zoveel mogelijk intakt te laten, zou alsnog mijn voorkeur hebben gehad. Gegeven de stand in de match is het begrijpelijk dat Raichenbach niet al te veel strijdlust aan de dag legt en op verbreking aanstuurt met:

18.41-37 27-32

Hiermee raakt de muziek uit de stelling en geef ik het verdere verloop zonder kommentaar.

19.38x27 22x31 20.36x27 17-22 21.28x17 12x41 22.47x36 9-13 23.43-38 4-9 24.49-43 9-14 25.42-37 14-20 26.37-32 19-24 27.36-31 13-19 28.31-27 8-13 29.33-28 3-8 30.26-21 7-12 31.21-17 12x21 32.27x16 8-12 33.28-22 18x27 34.32x21 13-18 35.21-17 12x21 36.16x27 19-23 37.38-32 1-7 38.43-38 7-12 39.39-33 12-17 40.33-28 17-22 41.28x30 22x31 42.32-27 31x22 43.44-40 25x34 44.40x29 20-24 45.29x20 15x24 46.45-40 22-28 47.40-34 18-23 48.48-42 2-7 49.42-37 7-12 50.37-31 12-18 51.31-27 28-32 52.34-29 24x42 53.27x47
Remise.

J.H. Vos en M. Raichenbach januari 1936

Maar Vos heeft - zoals ik al in de inleiding schreef - ons meer nagelaten dat de belangstelling, althans in het kader van deze serie de mijne, gevangen houdt. Hierna volgen nog een tweetal partijen van hem: één uit zijn jaren van opkomst en één uit zijn nadagen. In de eerste partij zien we Vos als flank-aanvalsspeler pur sang, en we schrijven dan 1922! Het is ook het jaar waarin ik tot dusver voor het eerst de term flankspel ben tegengekomen. Bij zijn aantreden als redakteur van de rubriek 'Partij-analyses' in Het Damspel schrijft A.K.W. Damme ondermeer: "Wie de geschiedenis van het practische spel van den laatsten tijd gevolgd heeft, zal hebben opgemerkt hoe twee volkomen tegenstrijdige opvattingen het spel van de laatste jaren leiden. Men denke slechts aan Fabres sterk uitgesproken voorkeur voor flankstellingen, die zulk een scherp contrast vormen met het zoolang gehuldigde principe "naar het midden". En hoewel Fabre nu geenszins kan worden beschouwd als de uitvinder van deze tactiek, heeft hij als sterkste vertegenwoordiger van dit flanksysteem voldoende bewezen hoe ook aan de bordranden krachtige standen zijn te vormen."
Voorlopig, bij wijze van hypothese, houd ik het erop dat het 'flankspel' (terzijde merk ik op dat ook Damme een nadere begripsomschrijving achterwege laat) in het tweede decennium van deze eeuw in opkomst is geraakt en dat hierbij zowel De Haas als zijn leerling Vos een voortrekkersrol hebben vervuld.
Gegeven de nauwe verwantschap tussen flankspel en de Roozenburg-opstelling ben ik van mening dat de 18e matchpartij tussen Damme en Vos zeer wel in het raam van de voorgeschiedenis past, en dit geldt ook voor mijn eerste konfrontatie met Vos in het kampioenschap van Nederland, waarin Vos in een flankpartij mij een omsingeling voorschotelde waarvan ik destijds totaal geen kaas had gegeten, en die mij enkele zeer hachelijke ogenblikken bezorgde.
Dan nu de 18e partij uit de match Damme-Vos 1922, die overigens door Damme werd gewonnen met 21-19 (zeven partijen gewonnen door Damme en zes partijen gewonnen door Vos). Ook het gedeeltelijk overgenomen kommentaar van Damme is uit damhistorisch oogpunt van belang.

Damme-Vos (18e matchpartij 1922)

1.32-28 17-21

"De openingszet 1.32-28, welke door de Amsterdamsche meesters veelvuldig wordt toegepast, heeft mijns inziens een goede toekomst. Het succes, door de meesters De Haas en Vos meermalen met dezen zet behaald, moge een aanleiding zijn om het karakter van deze wijze van openen even in het kort te bespreken. Terwijl het resultaat van 1.33-28 in het algemeen een massief spel is, dwingt 1.32-28 zwart bijna tot een zet die tot een uitruil leidt.1) Het resultaat is dus speelruimte voor beide partijen. Na 1...18-23 vervolgt wit met 2.34-29 met gunstig spel.2) Bovendien is 1.32-28 aan te bevelen, indien wit met den rechter vleugel wil aanvallen, wat te meer mogelijk wordt omdat wit na 1...18-23 tempi wint. Om dit te ontgaan heb ik meermalen met 1...17-22 2.28x17 11x22 geantwoord."

[1) De schier eindeloze reeks 1.32-28 19-23 openingen waarop we tegenwoordig vergast worden, stelt Damme maar al te zeer in het gelijk.
2) Het antwoord 2.33-29, afkomstig van Chefneux, dateert van 1923.]

2.31-26 12-17 3.37-32 7-12 4.42-37 18-22 5. 34-29 13-18 6.37-31 9-13 7.41-37 1-7 8.47-42 4-9 9.46-41 20-25 10.39-34 21-27 11.32x21 16x27

Nog zeer recent is dezelfde stand (via zetverwisseling) op het bord gekomen tussen Pomjeranets en Bestsastnow (13-5-1990).

12.44-39 19-23 13.28x19 14x23 14.37-32 11-16 15.32x21 16x27 16.50-44 6-11 17.35-30 10-14 18.40-35 14-19 19.30-24 19x30 20.35x24 23-28

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11439548043.png">

Damme: "Zwart staat nu zeer gunstig, doch of op den duur met dit spel voordeel te behalen is, wordt bepaald door mogelijkheden in het middenspel, welke nu voor beide spelers nog niet overzichtelijk zijn."
Ik geef het verdere verloop van deze partij zonder verder kommentaar.

21.44-40 9-14 22.24-20 15x24 23.29x9 3x14 24.34-29 14-19 25.40-34 19-24 26.29x20 25x14 27.34-29 13-19 28.29-23 18x29 29.33x13 8x19 30.38-33 19-24 31.45-40 2-8 32.40-34 8-13 33.42-38 14-20 34.41-37 13-19 35.37-32 28x37 36.31x42 20-25 37.42-37 24-30 38.33-29 19-23 39.29x18 12x23 40.37-32 7-12 41.32x21 11-16 42.48-42 16x27 43.42-37 22-28 44.38-32 27x38 45.43x32 23-29 46.34x23 28x19 47.32-28 12-18 48.37-32 18-23 49.36-31 30-35 50.31-27 23-29 51.39-33 29x38 52.32x43 35-40 53.27-21 40-45 54.21x12 45-50 55.28-23 19x28
Remise.

A.K.W. Damme (links, met zwart) vs R.C. Keller 1-1
Vierkamp V.A.D. in maart 1927

Dan nu het voornaamste fragment uit mijn eerste, voor mij memorabele ontmoeting met Vos.

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11439548674.png">

Pas na 42...20-25 43.29x20 15x24 ging er bij mij een alarmlampje branden, bij voorbeeld 44.40-35 21-27! 45.32x21 16x27 en na 46.34-29? 13-19 47.29x20 25x14 heeft zwart een droom van een Roozenburg-aanval bereikt, zodat wit dus niet beters rest dan 46.33-29 22x33 47.29x20 25x14 48.38x 29 en zwart staat oppermachtig. Ook in de partij zou ik na 43...15x24 tot deze uiterst dubieuze beslissing komen. Achteraf bezien had ik hier mijn toevlucht moeten nemen tot de volgende min of meer ingenieuze, maar - als men hem eenmaal gevonden heeft - gemakkelijke remise: 44.34-29 13-19 45. 29x20 25x14 46.42-37! Deze zet verhindert 46...21-27? 47.32x21 16x27 wegens 48.37-31 27x36 49.26-21 17x26 50.28x8, maar biedt tevens soelaas tegen 46...18-23 door de finesse 47.33-29! 22x31 48.29x7, een finesse die me waarschijnlijk destijds is ontgaan, maar die een betrekkelijk eenvoudige remise garandeert. Het beste voor zwart is dan nog 46...14-20 47.40-34 20-25 48.34-29 25-30 49.29-23 enz. =.
In de partij bereikte ik met kunst en vliegwerk als volgt een puntendeling: 44.33-29 22x33 45.29x20 25x14 46.38x29 21-27 47.32x 21 16x27 48.42-38 17-22 49.34-30 22-28 50.30-24 12-17 51.40-34 17-22 52.34-30 28-32 53.38-33 32-37 54.30-25 27-32 55.26-21 22-27 56.21-16 37-42 57.47x38 32x43 58.16-11 43-49 59.11-7 49-32 60.7-2 32-46 61.2x5 27-32 62.5x37 46x35 63.25-20 en hier werd tot remise besloten.

Toch had ik toen al, zoals recente naspeuringen aan het licht brachten, een partij met een Roozenburg-opstelling (maar toen was de naam nog niet bedacht) gespeeld, en wel toen ik als 16-jarige me voor het eerst in een titelstrijd stortte. Dat was in het kampioenschap van Rotterdam 1941, waarin ik als derde achter Nathan Cohen en mijn broer eindigde. Het betreft mijn partij tegen D. van der Staaij. Van der Staaij was toen 24 jaar oud en gold als een sterke, gevaarlijke speler, een reputatie die hij later waar zou maken door ondermeer de volgende prestaties op zijn naam te schrijven: vijf maal deelnemer aan het kampioenschap van Nederland (in 1946, 1948, 1950, 1966 en 1967). In 1948 behaalde hij een derde plaats door R.C. Keller in een herkamp te kloppen; en in hetzelfde jaar wist hij in het wereldkampioenschap de toenmalige titelhouder Ghestem een gevoelige nederlaag toe te brengen. Nog in 1966 reikte hij tot een derde plaats in het kampioenschap van Nederland. Van der Staaij overleed in 1990.
Nu nog, ruim 50 jaar later, vind ik de betrokken partij het naspelen alleszins waard.

Van der Staaij-Roozenburg
(kampioenschap van Rotterdam 1941)

1.33-28 17-21 2.39-33 21-26 3.44-39 11-17 4.50-44 7-11 5.34-29 19-23 6.28x19 14x34 7.40x29 1-7 8.35-30 20-25 9.30-24 10-14 10.24-20 15x24 11.29x20 14-19 12.20-15 5-10 13.32-28 10-14 14.37-32 26x37 15.42x31 16-21

Bij alle gemis aan kennis waarover ik toentertijd beschikte, tòch een opmerkelijke zet, die de inleiding zal blijken tot een heuse Roozenburg-aanval.

16.31-26 18-22 17.47-42 11-16 18.41-37 7-11 19.44-40 21-27 20.32x21 16x27

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11439556072.png">

21.40-34 13-18 22.37-32 19-24

De ratio van dit tijdelijk schijfoffer is dat ik het steunpunt 27 wil handhaven, hetgeen niet mogelijk is na direkt 22...11-16 23.32x 21 16x27 24.42-37 en zwart moet verbreken.

23.32x21 11-16 24.34-29

Op 24.42-37 16x27 37-32 volgt 6-11-16.

24...16x27 25.29x20 14-19 26.39-34 25x14 27.34-29 19-24 28.29x20 14x25 29.43-39 9-14 30.39-34 14-19 31.34-29 19-24 32.29x20 25x14 33.45-40 14-19 34.40-34 2-7 35.34-30

Het getouwtrek om de beheersing van veld 29 is in het voordeel van zwart beslist en wit moet zich op de verdediging gaan instellen.

35...3-9 36.46-41 6-11 37.42-37 8-13

<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11439556992.png">

38.30-24

Wit gaat nu "lossen" en aanvaardt hiermee terreinnadeel. Vermoedelijk zag Van der Staaij evenmin heil in 38.49-43 18-23 39.48-42 (39.30-25 23x32 40.37x28 19-24 en wit moet zich wel inlaten op 41.25-20 24-29 enz., omdat op 41.48-42 de venijnige damzet door 41...27-31 42.36x18 12x32 43.38x27 24-30 44.25x34 4-10 45.15x4 13-18 46.4x22 17x46 volgt) 23x32 40.37x28 13-18 en nu is wit toch gedwongen tot verbreking met 41.30-24, 42.28-23 en 43. 33x35.

38...19x30 39.28-23 18x29 40.33x35 9-14 41. 37-31 12-18 42.41-37 7-12 43.37-32 11-16 44.32x21 16x27 45.48-43 13-19 46.35-30 18-23 47.43-39 23-28 48.39-34 19-23 49.49-43 12-18 50.43-39 14-19 51.38-33?

Remise brengend is mijns inziens 51.30-24 19x30 52.34x25 23-29 53.25-20 28-32 54.20-14 32x34 55.14-10 enz.

51...19-24 52.30x19 23x14 53.34-30 27-32 54.33-29 17-21 55.26x17 22x11 56.31-27 32x21 57.30-25 28-32 58.29-24 32-38 59.24-19 14x23 60.25-20 38-42 61.20-14 42-48 62.39-33
Wit geeft het op.

Wim de Jong in 1983
door Cor Heilig

In dezelfde oorlogsjaren waren er nog meer jonge spelers die van zich zouden doen spreken, waarover in een volgend artikel meer. In het bijzonder doel ik op Wim de Jong, later de meest prominente telg uit een echt dammersnest, met Aebe de Jong als vader en nestor en Yme de Jong, een eveneens talentvolle dammer, die later evenwel de damtafel voor de bridgetafel zou verruilen, wat mij wel eens de verzuchting doet slaken hoeveel talent er voor de damsport verloren is gegaan aan deze konkurrerende tak van denksport.
Beperken we ons hier tot Wim de Jong en sluiten we tevens met hem de voorgeschiedenis af. Wim de Jong debuteerde in het kampioenschap van Nederland 1943. De andere debutanten waren J.H. Ansems, mijn broer en ik. Hij eindigde toen als middenmoter op de vijfde plaats, maar smaakte wèl het genoegen de routinier J.C.P. Kalden te verrassen met één van de praktische kombinaties waaraan deze spelvorm zo rijk zou blijken te zijn, maar die hier onvoldoende effekt sorteerde. Dit gebeurde als volgt:

Kalden-W. de Jong (NK 1943)
Code: Select all
 
01.33-28 17-21  14.49-44 27-32  27.46-41  5-10  40.34-30 27x38
02.39-33 12-17  15.38x18 12x32  28.40-34  9-14  41.33x42 21-27
03.31-26 18-22  16.37x28 25-30  29.45-40 16-21  42.42-38 14-19
04.44-39 07-12  17.34x25 15-20  30.40-35 13-19  43.38-33  2-8
05.34-29 01-07  18.25x23 24-30  31.44-39  6-11  44.37-32 27x38
06.50-44 19-24  19.35x24 13-19  32.34-30 18-22  45.33x42 16-21
07.37-31 21-27  20.24x13  9x47  33.30-24 19x30  46.41-37 10-14
08.32x21 16x27  21.43-38 47x22  34.35x24  3-8   47.42-38  8-12
09.40-34 20-25  22.31-27 22x31  35.48-42 21-26  48.38-33 21-27
10.29x20 15x24  23.26x37  7-12  36.39-34 11-16  49.33-28 12-18
11.42-37 14-19  24.37-32 12-18  37.33-29  8-13  50.30-25 19x30
12.47-42 11-16  25.39-33  8-13  38.42-38 17-21  51.25x34
13.44-40 10-15  26.41-37  4-9   39.38-33 22-27  
<img src="http://fmjd.org/dias2/save/11439557985.png">
Stand na 13...10-15

Voor de volledigheid: zelf bekroonde ik mijn debuut met het behalen van de titel, een resultaat dat vriend en vijand (waaronder mijzelf) moet hebben verrast.