World Draughts Forum

Volgens het woordenboek is "schijf" een vrouwelijk woord, of eventueel mannelijk (tussen haakjes erbij vermeld).

Echter, veel dammers die ik tegenkom, in Zuid-Holland, behandelen schijf als een onzijdig woord. Zij spreken dus over dit schijf, dat schijf en het schijf.

Voorbeeld: Een dam kan een stuk op de zelfde diagonaal slaan als er tussen de dam en het schijf geen stukken staan en het veld achter het stuk leeg is.

Vragen:

1. Is dit gebruik algemeen, ook in de rest van Nederland?

2. Weet iemand een verklaring voor dit fenomeen?

"Het schijf" is barbaars.

Voor wat betreft vraag 2:

Ik denk zelf dat het een beetje "tongue-in-cheek" is. De sprekers weten dat het incorrect is, maar doen het toch om een bepaald effect te creëren. Als andere taalgebruikers dat ook doen, krijg je een effect van "ons kent ons", een soort groepsidentiteit. Dat is in ieder geval ook wat ik als spreker (en toehoorder) van dit damregiolect ervaar.

In de literatuur is grappig genoeg het omgekeerde effect ("de" in plaats van "het", bijv. "de boek", en met name "die meisje") bekender, wat daar wordt gelinkt aan tweetalige opvoeding, maar anderzijds ook aan een "allochtone" vs. "autochtone" identiteit (Cornips, 2008, Nortier en Dorleijn, 2008). Marokkaanse of Turkse sprekers van het Nederlands weten vaak wel dat ze het "fout" doen ("barbaars" zijn), maar zorgen zo ook voor een gedeelde taalervaring die anders is dan wat in de volksmond "Algemeen Beschaafd Nederlands" wordt genoemd (het Standaardnederlands).

Je zou dit fenomeen ook nog kunnen linken aan vaktaal, als is dat vaker op het niveau van woorden (bijv. "hakker" voor iemand die graag de schijven snel in het doosje wil hebben). Maar ook vaktaal heeft iets weg van een bepaalde groepsidentiteit tot stand brengen.