de Volkskrant, Denksport, 11 september 1999
Sensatie van Samb tegen Schwarzman
door Ton Sijbrands
Soms dient een onderwerp voor een damrubriek zich als vanzelf aan. Niet
dat ik anders om kopij verlegen zou zitten: met name in de zomermaanden
is, dankzij de diverse open toernooien, het aanbod aan actueel
partijenmateriaal ronduit overstelpend.
Maar net toen ik mij donderdagavond zat af te vragen of ik nu over het
door Kees Thijssen gewonnen toernooi van Den Haag, over Schwarzmans triomf
in Nijmegen of over het Open NK te Brunssum (winnaar: Ndiaga Samb) zou
gaan schrijven, verscheen er op Teletext een bericht dat al mijn
bespiegelingen overbodig maakte.
In de zesde ronde namelijk van het (derde) Bijlmer-toernooi bracht de
Senegalese grootmeester Ndiaga Samb wereldkampioen Alexander Schwarzman
een nederlaag toe. Dat nieuwsfeit hield op zich al een levensgrote
sensatie in: sinds zijn troonsbestijging (Izjevsk, 9 september 1998) had
de nieuwe wereldkampioen nog geen partij verloren!
Maar zo mogelijk nog opmerkelijker was dat Samb zijn grote tegenstander
versloeg in een van weerskanten haarscherp opgezet duel, waarin zich rond
de 25e zet een uiterst explosieve situatie voordeed die vrijwel geen
precedenten kent.
Kortom: een partij die erom schreeuwt kritisch tegen het licht te worden
gehouden, wat ik hieronder zo goed mogelijk zal trachten te doen.
Aleksander Schwarzman - Ndiaga Samb
3de Bijlmerdamtoernooi 1999
<APPLET CODEBASE = "
http://www.damweb.nl/" CODE = "webdam.Viewer.class" NAME = "webdam" ARCHIVE ="webdam/Viewer.jar" WIDTH = 360 HEIGHT = 240 HSPACE = 0 VSPACE = 0 ALIGN = middle><PARAM NAME="options" VALUE="bgcolor: b0c0a0; notation:right]3329192335302025403514204440101438331419302419303524172242381117504406114742041032282332372816214137091431262127373101064237111646410711403514194540193035241621373210144035051035301419444010144035020741370309282319283223273238162227312217193328182329181241364720403544253439301520302519234338202444391319474208124237121826210712160712013732182249440611[/damweb_position]
Schwarzman-Ndiaga Samb
(Bijlmer-toernooi 1999)
1.33-29 19-23 2.35-30 20-25 3.40-35 14-20
Doorgaans speelt Samb hier 3...13-19, zoals in zijn partij tegen
Schwarzman(!) uit het WK-rapid 1999.
4.44-40 10-14 5.38-33 14-19 6.30-24 19x30 7.35x24 17-22 8.42-38 11-17
9.50-44 6-11 10.47-42
<img src="
http://fmjd.org/dias/save/10963119333.png">
Het mag verrassend heten dat Schwarzman, zijn sterke winstwil ten spijt,
zich tòch niet aangetrokken voelt tot het vervolg 10.32-28 23x32 11.37x28
22-27 12.31x22 18x27. Met verwisselde kleuren en één tempo verschil (10
staat nog op 5) zou er dan een stelling zijn ontstaan uit de fraaie
omsingelingspartij die Schwarzman in 'Stadskanaal 1997' van Krajenbrink
won.
Niet minder verrassend is evenwel dat Samb op zijn beurt de 4x4 ruil
10...23-28 enz. achterwege laat en de spanningen handhaaft met behulp van
een gloednieuwe voortzetting:
10...4-10?!!
<img src="
http://fmjd.org/dias/save/10963120041.png">
Buiten het vereenvoudigende 10...23-28 en het relatief zwakke 10...13-19
11.24x13 8x19 (12.32-28! 23x32 13.37x28! 20-24 14.29x20 25x14 15.38-32!
enz.) was hier, zij het sinds kort, 10...5-10!? bekend. Daarbij is een
pikante bijzonderheid dat het Schwarz man zelf was die deze interessante
zet introduceerde in een partij tegen Tsjizjov, kampioenschap van Rusland
1996 (zie de Volkskrant van 14-9-1996). De toekomst moet uitwijzen of
Sambs 10...4-10 de toets der kritiek kan en zal doorstaan.
11.32-28 23x32 12.37x28
Ook nu mocht wit zich, evenals in de situatie met 5 op 4, na 11.33-28
22x33 12.39x19 9-14 niet aan 13.38-33? 14x23 14.33-28* bezondigen vanwege
de damzet 14...17-22!!, 15...23-28!, 16...12-17 en 18...13-18 enz. (Hans
Jansen). Maar misschien was onder de huidige omstandigheden 11.31-27 22x31
12.36x27 wèl een serieus idee.
12...16-21
Met 4 al op 10 voelt Samb klaarblijkelijk niets voor 22-27x27. De tekstzet
vormt de inleiding tot een loodzwaar speltype.
13.41-37 9-14 14.31-26 21-27 15.37-31 1-6 16.42-37 11-16 17.46-41 7-11
18.40-35 14-19 19.45-40
Als Schwarzman in een glazen bol had kunnen kijken èn - niet minder
dwingende voorwaarde - wijlen Wim van der Sluis had gekend, zou hij hier
wellicht 19.44-40 (19...19x30 20.35x24) hebben gespeeld. Vanzelfsprekend
licht ik deze cryptische mededeling straks nader toe.
19...19x30 20.35x24 16-21?!!
<img src="
http://fmjd.org/dias/save/10963122194.png">
Brengt min of meer vrijwillig een partie-Bonnard op het bord. Maar de
eventuele voordelen van direct 20...16-21 boven eerst 20...10-14 ontgaan
mij vooralsnog.
21.37-32 10-14 22.40-35
<img src="
http://fmjd.org/dias/save/10963123727.png">
Ook na 22.41-37 5-10(!) 23.48-42 14-19(!) had wit niet meer onder de
bezetting van veld 35 uitgekund. Had echter 44 op 45 gestaan (maar
Schwarzman kon drie zetten terug natuurlijk onmogelijk niet weten dat Samb
20...16-21 zou doen), dan had wit nu groot, ja winnend voordeel naar zich
toe kunnen trekken met 22.41-37 5-10 (want op de afwikkeling 22...14-19
23.49-44! 19x30 24.29-23 18x29 25.33x35 22x42 26.31x22 42x31 27.36x9 17x37
28.9-4 mag zwart zich niet inlaten) 23.48-42 (en nu is 23...14-19? simpel
uitgeschakeld door 24.49-44, 25.29-23, 26.33x35 en 27.31x22! enz. met
schijfwinst) 23...3-9 24.49-44!
Van het grootste belang is nu dat 24...14-19? weer faalt, ditmaal op een
betrekkelijk onbekende combinatie die ik ooit van Van der Sluis heb
geleerd, te weten 25.34-30!! 25x23 26.40-35! enz. met dam op 4, ongeacht
hoe zwart slaat. De variant gaat daardoor als volgt verder: 24...2-7
25.24-19!! 13x24 (25...14x23? 26.28x19 13x24 27.34-30! en 28.33-28 +)
26.28-23! 9-13! 27.23-19! 14x23 28.33-28! 22x33* (anders rolt er een dam
naar 2 uit) 29.39x30 en wit gaat positioneel winnen.
Terug nu weer naar het werkelijke verloop.
22...5-10
<img src="
http://fmjd.org/dias/save/10963124437.png">
23.35-30?
Door ook zelf een (open) 'Bonnard' in te nemen, spant Schwarzman de boog
te ver: de tekstzet zal indirect tot belangrijk voordeel voor zwart
leiden. Beter was mijns inziens 23.41-37 14-19 24.44-40 19x30 25.35x24.
Zwart moet dan zeer op zijn hoede zijn, want na het voor de hand liggende
25...10-14? 26.48-42! lijkt wit aan het langste eind te zullen trekken.
Daarbij maakt deze na 26...3-9 27.40-35! 14-19? (maar 27...2-7 verliest
eveneens na bijvoorbeeld 28.49-44 14-19 29.44-40 19x30 30.35x24 9-14
31.40-35 14-19 32.35-30 11-16 33.28-23 19x28 34.32x23 7-11 35.23-19 +)
opnieuw een dankbaar gebruik van wat ik de 'Coup Van der Sluis' zou
willen: 28.34-30!! 25x23 29.49-44! enz. met dam.
Dit zou betekenen dat zwart na 23.41-37 14-19 24.44-40 19x30 25.35x24 tot
elke prijs 3-9-14 moet spelen. Een denkbaar vervolg zou dan zijn
(25...3-9) 26.40-35 9-14 27.24-19!? 13x24! (27...14x23? 28.28x19 13x24
29.32-28! en altijd 30.28-23! enz., óók op 29...10-14) 28.48-42!! 8-13
29.28-23 en zwart heeft niet beter dan te vereenvoudigen met 29...22-28!
30.31x22 18x27! (30...28x19? 31.36-31! en 32.29-23 +) 31.33x31 24x44
32.49x40 en desgewenst nog 32...12-18 enz.
23...14-19 24.44-40 10-14 25.40-35 2-7 26.41-37 3-9 27.28-23
De enige: wit mocht de dreiging 27...18-23 enz. niet negeren.
27...19x28 28.32x23
<img src="
http://fmjd.org/dias/save/10963126018.png">
28...27-32!
Gedwongen maar sterk. De geofferde schijf wint zwart altijd met groot
voordeel terug.
29.38x16 22-27 30.31x22 17x19 31.33-28(??)
<img src="
http://fmjd.org/dias/save/10963127225.png">
Maar zo krijgt Samb zijn gelijk wel erg gemakkelijk in de schoot geworpen.
Ik ben benieuwd of zwart na het gedwongen 31.37-31 (31.36-31? 11-17! +)
nog kansrijker had gehad dan meteen 31...18-23 enz.
De tekstzet behelst niets minder dan een blunder, waarmee Schwarzman
ongewild liefst twee volle schijven teruggeeft.
31...18-23 32.29x18 12x41
In vliegende (wederzijdse) tijdnood had de wereldkampioen overzien dat
zwart, behalve met 13, ook met schijf 12 kon slaan...
33.36x47 20x40 34.35x44 25x34 35.39x30 15-20
<img src="
http://fmjd.org/dias/save/10963128475.png">
Zwart staat een schijf voor, van enige compensatie voor wit is geen
sprake. Na nog tien, min of meer overbodige zetten
(36.30-25 19-23
37.43-38 20-24 38.44-39 13-19 39.47-42 8-12 40.42-37 12-18 41.26-21 7-12
42.16x7 12x1 43.37-32 18-22 44.49-44 6-11) gaf Schwarzman zich, vlak
voordat zijn vlag zou vallen, gewonnen.
Copyright: Sijbrands, T.
