Fries dammen

[Braintag]

Voor het toernooi begint zingt men het Friese volkslied.


Onder begeleiding van een koperblazer.



Fries kampioen Taeke kooistra neemt de beker in ontvangst van Folkert Groeneveld

[Braintag]

Het bleef nog lang onrustig in cafe Bergsma...

[Ben Anoniem]

Men zingt uit volle borst.

[Hanco Elenbaas]

Gisteren werd er in Easterein weer het jaarlijkse clubkampioenschap fries dammen gehouden. In de hoofdklasse wist Hartwert1 (het team van Fries kampioen Taeke Kooistra) de 1e plaats te pakken/ Wirdum 1. met Tjalling Goedemoed in de gelederen moest in het onderlinge duel het onderspit delven en kon de titel niet prolongeren.
Er waren weinig "Hollandse dammers" aanwezig. Maar zij die er waren waren niet de minsten. Zo speelde 6-voudig wereldkampioen Harm wiersma mee voor het team De Ruge Wolf uit Lollum. Het team wist te promoveren maar Harm zelf had wat moeite met het slagregels. Hiervan wist de 10-jarige Tjerk Hoogterp te profiteren, hij versloeg de Hollandse damgod die in het friese spel nog het nodige te leren heeft.

Speelt Tjerk Hoogterp ook ons damspel?
Er zijn de laatste tijd opvallend veel successen van 10-, 11- of 12-jarigen.
De cirkel zou rond zijn als binnenkort Ton Sijbrands en Harm Wiersma in ons damspel verliezen van 13- of 14-jarigen!

[Kosmos]

Gisteren werd er in Easterein weer het jaarlijkse clubkampioenschap fries dammen gehouden. In de hoofdklasse wist Hartwert1 (het team van Fries kampioen Taeke Kooistra) de 1e plaats te pakken/ Wirdum 1. met Tjalling Goedemoed in de gelederen moest in het onderlinge duel het onderspit delven en kon de titel niet prolongeren.
Er waren weinig "Hollandse dammers" aanwezig. Maar zij die er waren waren niet de minsten. Zo speelde 6-voudig wereldkampioen Harm wiersma mee voor het team De Ruge Wolf uit Lollum. Het team wist te promoveren maar Harm zelf had wat moeite met het slagregels. Hiervan wist de 10-jarige Tjerk Hoogterp te profiteren, hij versloeg de Hollandse damgod die in het friese spel nog het nodige te leren heeft.

Speelt Tjerk Hoogterp ook ons damspel?
Er zijn de laatste tijd opvallend veel successen van 10-, 11- of 12-jarigen.
De cirkel zou rond zijn als binnenkort Ton Sijbrands en Harm Wiersma in ons damspel verliezen van 13- of 14-jarigen!

Onze 10-jarige held zal het oerhoeks dammen (Hollands dammen, in Fryslân is een beoefenaar van het internationale damspel een Hollandse dammer) wel te remise-achtig en te arm aan combinaties vinden. Het enige nadeel van Oer Alles is dat het buiten Fryslân amper gespeeld wordt, zodat je niet door kunt stoten naar wedstrijden voor het NK, EK of WK.

[Hanco Elenbaas]

Gisteren werd er in Easterein weer het jaarlijkse clubkampioenschap fries dammen gehouden. In de hoofdklasse wist Hartwert1 (het team van Fries kampioen Taeke Kooistra) de 1e plaats te pakken/ Wirdum 1. met Tjalling Goedemoed in de gelederen moest in het onderlinge duel het onderspit delven en kon de titel niet prolongeren.
Er waren weinig "Hollandse dammers" aanwezig. Maar zij die er waren waren niet de minsten. Zo speelde 6-voudig wereldkampioen Harm wiersma mee voor het team De Ruge Wolf uit Lollum. Het team wist te promoveren maar Harm zelf had wat moeite met het slagregels. Hiervan wist de 10-jarige Tjerk Hoogterp te profiteren, hij versloeg de Hollandse damgod die in het friese spel nog het nodige te leren heeft.

Speelt Tjerk Hoogterp ook ons damspel?
Er zijn de laatste tijd opvallend veel successen van 10-, 11- of 12-jarigen.
De cirkel zou rond zijn als binnenkort Ton Sijbrands en Harm Wiersma in ons damspel verliezen van 13- of 14-jarigen!

Onze 10-jarige held zal het oerhoeks dammen (Hollands dammen, in Fryslân is een beoefenaar van het internationale damspel een Hollandse dammer) wel te remise-achtig en te arm aan combinaties vinden. Het enige nadeel van Oer Alles is dat het buiten Fryslân amper gespeeld wordt, zodat je niet door kunt stoten naar wedstrijden voor het NK, EK of WK.

Een van de aanwezigen schrijft me het volgende:
"Harm Wiersma had ruim vier jaar niet meer Fries gedamd en toen hij zaterdag opnieuw met het spel begon, raakte hij tamelijk in de war. Tjalling en Frederik zullen daar minder moeite mee hebben, want die zijn vaker in de war."

[Braintag]

maandag, 17 januari 2005, Sport


‘Wat seist der fan? Sil ik dy efkes ien draaie?’
Er had zaterdag bij de clubkampioenschappen Fries dammen in Easterein buiten de deuren van Café Bergsma een lange rij rokers kunnen staan. De enige lange rij die er was, was die van de geparkeerde auto’s van de deelnemers. Roken, het mag nog gewoon in deze sport. Desondanks gebeurde het zaterdag niet. De dammers hebben zelf een oplossing gevonden in de maandenlang durende soap. Toch zijn de meningen zijn nog verdeeld.
Easterein - Het is blauw in de hal, van de rook. Vanuit de hoek klinkt een mannenstem. ,,Wat seist der fan? Sil ik dy efkes ien draaie, boeke?” Zijn gesprekspartner laat zich dat geen twee keer zeggen. Taferelen in de hal van het café, want daar wordt vandaag gerookt. En niet in de zaal. Ondanks dat er bij een vergadering tégen een rookverbod werd gestemd en het dus wel mag.
GERARD BOS
Anne Terpstra bekijkt het van een afstandje. De dammer van De Gaastmar heeft net zijn eerste partij gewonnen en volgt met interesse de verrichtingen van zijn clubgenoten tegen Aldegea-W. Zonder sigaret, dat wel. ,,Ik smook hielendal net hear”, benadrukt hij. ,,Ik kin der net oer.”
Zijn ogen glinsteren, de glimlach is breed. En niet alleen omdat hij net gewonnen heeft. Voor hem is het een oase van frisse lucht in het Eastereiner café. ,,Wat is it hjir lekker net?”, zegt hij hardop. ,,De buordsjes dy’t Gerben hjir del set hat, wurkje hartstikkene goed.” Terpstra is blij dat hij met schone luchtwegen thuis komt: ,,Sûnder dat ik earst in dei bykomme moat fan alle reek.”
‘De buordsjes’ waar hij over spreekt, zijn van ene Gerben. Toevalligerwijs ook Terpstra geheten, alleen als dammer in dienst van Hartwert. En nota bene een fervent roker. Hij zette op elke tafel eentje neer. Omdat roken tijdens een partij niet nodig is en om te laten zien dat dammers zelf wel een oplossing kunnen bedenken. Terpstra was juist één van de tegenstanders van de bond in hun strijd voor een rookverbod.
,,Ik haw in hekel oan ferbieden”, legt hij na zijn verloren partij uit (,,en dat wylst ik in hout foar stie”). ,,It bestjoer sjocht sa dat wy sels wol foar in oplossing soargje kinne. Troch it stimmen oer in ferbod is twaspalt ûntstien.”
Terpstra denkt dat de dammers de kwestie nog niet achter zich hebben gelaten. ,,Troch it opstappen fan foarsitter Hein de Vries spilet it noch. Wy moatte ek in nije foarsitter ha.” Dat is nu Cor Kooistra, maar dan als interim.
Diens mede-bestuurslid Folkert Groenveld heeft een dubbel gevoel. ,,Ik sjoch wol dat it kin. Dêr bin ik bliid mei, mar oan de oare kant tink ik: it hie net sa fier komme hoecht dat er reboelje wie.”
Maar hij heeft niet veel op met het idee dat er nooit over een verbod gestemd had moeten worden. Ook niet nu hij er enkele maanden later rustig op kan terug kijken. ,,Twaspalt? Wat hiene wy dan moatten? By elk evenemint mar wer ôfwachtsje oft de leden har goede wil toane en út harsels bûten of yn de hal stean gean? Wy woene it fan tefoarren fêststelle.”
‘Argewaasje’

En zo zijn de meningen dus nog altijd verdeeld in Fries damland. Volgens de broers Siebe en Marten Walinga had het bestuur moeten wachten tot het moment dat de overheid beslist dat er ook in horeca-gelegenheden niet mag worden gerookt. ,,De diskusje hie net nedich west”, legt Marten uit. ,,Dan hie der gjin argewaasje west, sa’t no it gefal is”, vult Siebe aan.
De dammers, respectievelijk in dienst van Jorwert en Lollum, roken allebei. ,,Ik bin mear in gelegehydsroker”, knipoogt Marten. Broer Siebe kan een lach amper onderdrukken. ,,Mar sa’n buordsje, dat is in goede oplossing. Wa’t roke wol, giet mar yn de hal stean. Gjin probleem.” Alhoewel? ,,As je in drege stâne hiene dan wie it opstekken fan in sjekje dochs wol in útkomst.”

[Hanco Elenbaas]

De Telegraaf, 28 januari 2006

[Kosmos]

De Telegraaf, 28 januari 2006

Na 1... 6-39 staat het zo.
Nu kan de witte dam niet naar 19 wegens 39x9.
Na bijv. 1... 6-39 2.46-5 26-31 3.5-10 kan zwart ook winnen door 39-6 met de dreiging 31-37 en wit moet 10x46x26/16 slaan. Op 4.10-46 volgt 36-41 +.

[Hanco Elenbaas]

Friesch Dagblad, Sport maandag 2 maart 2009


Kooistra zal Van der Goot een warm welkom heten


Blauwhuis - Taeke Kooistra is zaterdag voor de twaalfde keer in zijn loopbaan kampioen Fries dammen geworden. De 54-jarige Hartwerder evenaarde daarmee het record van Augustinus van der Goot, die volgend jaar na lange afwezigheid weer een geduchte tegenstander lijkt te worden voor Kooistra. Van der Goot was in Blauwhuis nog met verve de sterkste in de hoofdklasse AA. Kampioen van het onderliggende derde achttal werd Klaas Wiersma.

Kooistra had in de zesde ronde al knap afgerekend met Folkert Groenveld en had daarna aan remise genoeg in het duel tegen Marten Walinga. Bij winst van die laatste was er nog een tweekamp nodig geweest. Kooistra liet het niet zover komen. Hij speelde remise, bleef ongeslagen en zijn twaalfde titel was een feit. ,,Maar ik had ook nog zomaar kunnen winnen”, dacht Kooistra achteraf. ,,Ik was er niet eens naar op zoek, maar zag opeens dat het er zeker in zat. Toch heb ik geen risico genomen en met remise genoegen genomen.”

Uit handen van de echtgenote van de vorig jaar overleden Hiele Walinga ontving de kampioen als eerste de Hiele Walinga-wisselprijs. Vorig jaar werd Jelle Wiersma uit Wommels nog kampioen. ,,Toen had ik minder tijd en dit jaar heb ik wat meer energie in de voorbereiding gestoken”, maakte Kooistra duidelijk. ,,Zo zie je maar dat het ene jaar het andere niet is. Ik heb profijt van mijn inspanningen gehad.” Tweede werd uiteindelijk Walinga, die in een bloedstollende vijf uur durende partij titelverdediger Wiersma versloeg. Wiersma eindigde nog wel als derde door Groenveld de baas te zijn.

Kooistra is blij met de terugkeer van Van der Goot, die het Fries dammen vanwege privé-omstandigheden jarenlang op een lager pitje had staan. ,,Ik heb weleens gedacht dat hij nooit meer terug zou komen. Dat zou zonde zijn geweest en ik vind het prachtig dat ik het volgend jaar weer tegen hem op mag nemen.” Kooistra en Van der Goot komen zo allebei in de gelegenheid om een nieuw record neer te zetten, dertien keer kampioen worden. ,,Maar ik ben de eerste die hem welkom heet. Het kan een heel mooie strijd worden.”

Na zijn winnende partij in de zesde ronde was Van der Goot zeker van de eerste stek en van promotie naar de elite. Daarmee krijgt de hoogste klas er weer een speler van formaat bij. Sjoerd Jan Bakker is na lange afwezigheid ook weer terug op het hoogste niveau. Hij won de voorlaatste partij en was toen al zeker van promotie. In punten kon Fedde Wiersma nog even hoog komen, maar het SB-systeem was in het voordeel van Bakker. Bakker moest zijn meerdere erkennen in Sjoerd Couperus, maar voor de tweede plaats maakte dat niet meer uit.

Vorige week stonden er nog vijf man op de eerste plaats in de derde acht. Een van hen was Klaas Wiersma. Aan het begin van de zesde ronde wist hij al dat het puntje in de laatste ronde binnen was. Zijn tegenstander Lieuwe Westra was namelijk verhinderd. Wiersma moest de zesde partij van Ype Boelens winnen om er zeker van te zijn dat hij niet niet meer ingehaald kon worden. Hij won en zijn concurrenten remiseerden, waardoor aan het einde van de zesde ronde al duidelijk was dat Wiersma zich de kampioen mocht noemen.


Fertel in freon | Reageer op dit artikel | Aantal reacties 0

[Hanco Elenbaas]

Friesch Dagblad, woensdag 18 maart 2009


Met Wurdum verdwijnt stuk Friese damhistorie

Wirdum - Met het opheffen van Damclub Wurdum verdwijnt er weer een oude damvereniging die het ‘Fries spel’ beoefende. De roemruchte vereniging, opgericht in 1928, is er één in een lange historie van teloorgegane damverenigingen. Ooit telde Fryslân 49 ‘Friese’ damclubs. Tot gisteravond was Wurdum de oudste. Oudere clubs als Easterlittens (1912), Franeker (1915), Baard (1922) en Bolsward (1923) gingen al eerder ter ziele.

Johan Vellinga

Toch is er nog een deel van Fryslân waar het dammen Fries spel zich net als het dorp van Asterix en Obelix moedig stand houdt en soms tegen de stroming in bloeiende is. In Gaastmeer, Oudega (W), Blauwhuis en Scharnegoutum, Hartwert, Jorwert en Lollum dammen in totaal nog zo’n 200 leden. Waarbij aangetekend dat Lollum na enkele jaren opgeheven te zijn, in de beginjaren negentig succesvol heropgericht werd. Hetzelfde geldt voor Scharnegoutum, dat eerder in 1926 onder de naam OKK werd opgericht, maar later opgeheven werd.

Ook in Hallum bestaat er in naam nog een club. Ooit waren er verenigingen in Ferwert, Workum, Peins, Heeg en Minnertsga. ,,Een hele waslijst”, geeft de bekende Fries dammer Marten Walinga aan. Hij vindt het doodzonde dat Wirdum het bijltje erbij neer gooit. ,,Zo wordt de spoeling wel heel dun. Juist nu is het de kunst om door te gaan. Als het gebeurd is, is dat vaak onomkeerbaar. Ik snap het wel. Met een paar spelende leden, waarvan sommigen soms niet kunnen, is er niet veel aan. Maar hebben ze alles geprobeerd? Het is toch een stukje historie wat er verdwijnt.”

Wurdum-voorzitter Hein de Vries zegt zelf ook teleurgesteld zijn, als damliefhebber en als bestuurder. ,,Maar we hebben er de laatste twee jaar alles aan gedaan nieuwe leden te krijgen. We zijn bij de scholen geweest, maar het heeft allemaal niets opgeleverd. We hebben een paar spelende en zo’n tien slapende leden. Op een gegeven moment heb je de motivatie ook niet meer om door te gaan. Wij zijn zelf allemaal geen Wirdumers. Deze clubs bestond bij de gratie van andere clubs die ermee ophielden. Mijn vader kwam zelf over van Minnertsga. Nu zijn we zelf aan de beurt”, stelt hij wrang vast.

Damclub Wurdum was een sterke vereniging. Juist doordat de sterkste dammers van ter ziele gegane verenigingen daar gingen spelen. De clubkampioenschappen gingen zestien keer naar het dorp. Durk de Vries won als Wurdum-dammer tien keer het individuele kampioenschap. Hotel-restaurant Duhoux was de vaste plek waar de club speelde. De dammers zelf gaan bij de nog bestaande verenigingen onderdak zoeken. De notulen en bekers gaan naar de dorpsarchivaris. ,,Er is een schat aan informatie. Die mag niet verloren gaan.”

Bij de laatste editie van de clubkampioenschappen meldde het Friesch Dagblad al dat de opheffing er aan zat te komen. Het definitieve besluit werd maandagavond genomen. ,,Het speelde al een tijdje en het is met pijn in het hart”, zegt De Vries. ,,Een paar leden waren tegen, maar je moet je conclusies trekken. ,,We hebben nog overwogen om een slapende club te worden en een keer per jaar aan de clubkampioenschappen mee te doen. Maar ik ga bij Hartwert spelen en dan mag ik daar niet voor de club spelen. Dat is niks.”

| Fertel in freon | Reageer op dit artikel | Aantal reacties 0 |

[Hanco Elenbaas]

Friesch Dagblad, Sport zaterdag, 13 juni 2009

Franeker is de bakermat van het moderne damspel

Edward Jorna

Lollum - Van het Oost-Siberisch Bergland tot de sloppenwijken van Rio de Janeiro, overal ter wereld wordt gedamd. Maar de vraag waar de oorsprong ligt van het spel met witte en zwarte schijven die kunnen schuiven en slaan, werd nooit beantwoord. Daarom gingen leden van Friese damclub De Rûge Wolf in Lollum de afgelopen maanden op onderzoek uit. De verrassende conclusie: Franeker is de bakermat van het moderne damspel.

Marten Walinga uit Waaksens, voorzitter van De Rûge Wolf, verrichte het voornaamste speurwerk. In de tweede helft van de vorige eeuw was een dambord een geliefd verzamelobject. Navraag bij verzamelaars en handelaars leerde Walinga dat alle oude honderdveldenborden - zonder uitzondering - in Franeker en in de omliggende dorpen zijn gemaakt. Het oudste dambord in Nederland dateert van 1696 en bevindt zich in Enkhuizen.

Bekend is dat in Europa 500 jaar geleden al op een schaakbord (64 velden) werd gedamd. Nog steeds wordt dit spel, in verschillende varianten, beoefend in landen over de hele wereld. Het heeft echter nooit de potentie gehad uit te groeien tot een grote internationale sport. Die potentie kreeg het damspel daarentegen wel met het in Franeker ontwikkelde honderdveldenbord.

Vanaf de achttiende eeuw verspreidde het honderdveldenbord zich zuidwaarts en van daaruit veroverde het bord van Friese makelij de rest van de wereld. ,,Der wie altiten al praat fan dat it damjen hjir yn Fryslân ûntstien is, mar no kinne wie dat ek mei wissichheid fêststelle”, aldus Walinga. ,,Op himsels is it ek net sa nuver. Frentsjer wie in universiteit-stêd. Grutte kâns dus dat studinten mei in nij boerd oansetten kommen binne.”

Al eerder was door naamgenoot Hiele Walinga na tientallen jaren van speurwerk ontdekt dat in Fryslân vóór de twintigste eeuw nooit volgens de huidige internationale regels is gespeeld, maar altijd op de Friese manier (waarbij niet alleen diagonaal maar ook horizontaal en verticaal wordt geslagen).

Het dammen Fries spel wordt nog altijd gespeeld en kent in Fryslân enkele honderden beoefenaars. Elke ‘internationale’ dammer weet echter van het bestaan van het Friese spel en heeft het weleens geprobeerd. Op internet weten dammers uit de hele wereld de sites te vinden waarop ze - anoniem - een partij Fries dammen kunnen spelen. Toch is het internationale spel, waarbij alleen schuin wordt geslagen, de dominante variant geworden.

Aannemelijk is dat het dammen op honderd velden in de jacht op wereldverovering ergens in de buurt van Parijs werd gestuit. Daar besloot men wel het nieuwe bord over te nemen, maar niet de nieuwe regels. De ‘wereld’ ging er in mee, behalve de eigenzinnige Friezen die vasthielden aan de regels van rechtdoor slaan.
Grootmeestertoernooi

Om Franeker als bakermat van het moderne damspel te eren, houdt damclub De Rûge Wolf op 25 juni en 27 juni in het oude stadhuis van Franeker een tweedaags grootmeestertoernooi Fries dammen. Deelnemers zijn Teake Kooistra, Tsjerk Wijbenga, Marten Walinga en Augustinus van der Goot. De winnaar ontvangt vierhonderd euro aan prijzengeld. Er zal worden gespeeld in de vroegere secretariskamer van het Franeker stadhuis.

[Piet Bouma]

Friesch Dagblad, Sport zaterdag, 13 juni 2009

Franeker is de bakermat van het moderne damspel

Edward Jorna

Lollum - Van het Oost-Siberisch Bergland tot de sloppenwijken van Rio de Janeiro, overal ter wereld wordt gedamd. Maar de vraag waar de oorsprong ligt van het spel met witte en zwarte schijven die kunnen schuiven en slaan, werd nooit beantwoord. Daarom gingen leden van Friese damclub De Rûge Wolf in Lollum de afgelopen maanden op onderzoek uit. De verrassende conclusie: Franeker is de bakermat van het moderne damspel.

Marten Walinga uit Waaksens, voorzitter van De Rûge Wolf, verrichte het voornaamste speurwerk. In de tweede helft van de vorige eeuw was een dambord een geliefd verzamelobject. Navraag bij verzamelaars en handelaars leerde Walinga dat alle oude honderdveldenborden - zonder uitzondering - in Franeker en in de omliggende dorpen zijn gemaakt. Het oudste dambord in Nederland dateert van 1696 en bevindt zich in Enkhuizen.

Bekend is dat in Europa 500 jaar geleden al op een schaakbord (64 velden) werd gedamd. Nog steeds wordt dit spel, in verschillende varianten, beoefend in landen over de hele wereld. Het heeft echter nooit de potentie gehad uit te groeien tot een grote internationale sport. Die potentie kreeg het damspel daarentegen wel met het in Franeker ontwikkelde honderdveldenbord.

Vanaf de achttiende eeuw verspreidde het honderdveldenbord zich zuidwaarts en van daaruit veroverde het bord van Friese makelij de rest van de wereld. ,,Der wie altiten al praat fan dat it damjen hjir yn Fryslân ûntstien is, mar no kinne wie dat ek mei wissichheid fêststelle”, aldus Walinga. ,,Op himsels is it ek net sa nuver. Frentsjer wie in universiteit-stêd. Grutte kâns dus dat studinten mei in nij boerd oansetten kommen binne.”

Al eerder was door naamgenoot Hiele Walinga na tientallen jaren van speurwerk ontdekt dat in Fryslân vóór de twintigste eeuw nooit volgens de huidige internationale regels is gespeeld, maar altijd op de Friese manier (waarbij niet alleen diagonaal maar ook horizontaal en verticaal wordt geslagen).

Het dammen Fries spel wordt nog altijd gespeeld en kent in Fryslân enkele honderden beoefenaars. Elke ‘internationale’ dammer weet echter van het bestaan van het Friese spel en heeft het weleens geprobeerd. Op internet weten dammers uit de hele wereld de sites te vinden waarop ze - anoniem - een partij Fries dammen kunnen spelen. Toch is het internationale spel, waarbij alleen schuin wordt geslagen, de dominante variant geworden.

Aannemelijk is dat het dammen op honderd velden in de jacht op wereldverovering ergens in de buurt van Parijs werd gestuit. Daar besloot men wel het nieuwe bord over te nemen, maar niet de nieuwe regels. De ‘wereld’ ging er in mee, behalve de eigenzinnige Friezen die vasthielden aan de regels van rechtdoor slaan.
Grootmeestertoernooi

Om Franeker als bakermat van het moderne damspel te eren, houdt damclub De Rûge Wolf op 25 juni en 27 juni in het oude stadhuis van Franeker een tweedaags grootmeestertoernooi Fries dammen. Deelnemers zijn Teake Kooistra, Tsjerk Wijbenga, Marten Walinga en Augustinus van der Goot. De winnaar ontvangt vierhonderd euro aan prijzengeld. Er zal worden gespeeld in de vroegere secretariskamer van het Franeker stadhuis.

Wel apart in relatie met: http://fmjd.org/bb/viewtopic.php?t=631& ... a43604b44a

Zou die schilder Ploegsma het damspel naar Frankrijk hebben gebracht?

[Hanco Elenbaas]

Wel apart in relatie met: http://fmjd.org/bb/viewtopic.php?t=631& ... a43604b44a

Zou die schilder Ploegsma het damspel naar Frankrijk hebben gebracht?

Misschien wel! Ook damhistoricus Govert Westerveld vindt het een zeer interessant artikel. Govert's reactie zal morgen waarschijnlijk opgenomen worden door Het Friesch Dagblad.

Hier nogmaals wat vier jaar geleden geschreven is over Ploegsma in het topic waar Piet naar heeft gelinkt:

Wat sneupen via Google op Internet (zie ook de melding van Hanco bij het topic Fries dammen) levert toch het schilderij van Dirk Jacobs Ploegsma op.

Het is te vinden bij het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie (www.rkd.nl).



Dirks Jacobs Ploegsma (Leeuwarden, 19-02-1769/21-05-1791) overleed op 22 jarige leeftijd aan TBC.

Het is niet duidelijk of hier Fries wordt gedamd.

Sietse Nagel:
Damspelers in Herberg (1791) - Willem Bartel van der Kooi
(geboren in Augustinusga in 1768 en overleden te Leeuwarden in 1836).

Volgens Hiele Walinga (Oudega Wymbritseradiel) staat er een stand op het bord, die komt uit het Molkwerums dammen/Frysk Spul.

Het is niet duidelijk of hier Fries wordt gedamd.

Die verklaring van grappenmaker Hiele Walinga kan met een pak zout naar het land der fabeltjes worden verwezen.
Over het schilderij van Willem Bartel van der Kooi schrijft Gerhard Bakker in HND 1976-4:

"The original painting was done by Willem Bartel van der Kooi in 1791 and its dimensions are 82 x 67 cm. It belongs to the Town Museum of Groningen, Netherlands.

The painter (1768-1836) characterized himself more as a teacher - he had a lectureship on fine arts at the University of Franeker - than as an artist, though he is a wellknown 19th-century portrait-painter of the Netherlands.

This painting - "Draughtsplayers in an inn" - should be regarded as a reaction upon and a correction of another painting called "Draughtsplayers" and made by his friend Dirk Ploegsma in 1790, a year before. We reproduced Ploegsma's work in HND 1975-4, it shows draughts as a pastime of the Frisian upper classes. Van der Kooi tells us (he was a lecturer who liked teaching) that his friend Ploegsma was wrong and that draughts should be associated with inns and anonymous travellers, and not with well-to-do or wellknown citizens."

[ Van der Kooi tells us (he was a lecturer who liked teaching) that his friend Ploegsma was wrong and that draughts should be associated with inns and anonymous travellers, and not with well-to-do or wellknown citizens."

Hanco,

Heeft Bakker hier een bronvermelding bij gezet?

Van der Kooi is pas veel later na 1791 leraar geworden.
Ik heb ergens gelezen dat Ploegsma kamerheer bij koning Lodewijk Napoleon was.
Dat zou misschien het dammen in 'hoge kringen' weer kunnen verklaren.

Iets uit Frankrijk overgewaaid?
Kunnen we zelfs een nieuwe legende over de Coup Napoleon gaan schrijven?

Op het schilderij van Willem Bartel Van der Kooi speelt de dammer met zijn middelvinger.

Heeft Bakker hier een bronvermelding bij gezet?

Nee, geen enkele bronvermelding, buiten dat hij schrijft dat de foto van het schilderij van Van der Kooi is geleverd door het Groninger Museum voor Stad en Lande.

Heeft Bakker hier een bronvermelding bij gezet?

Nee, geen enkele bronvermelding, buiten dat hij schrijft dat de foto van het schilderij van Van der Kooi is geleverd door het Groninger Museum voor Stad en Lande.

Wie de 9 aanwezige schilderijen van Dirk Jacobs Ploegsma bekijkt in de database bij www.rkd.nl kan niks anders concluderen dat hij zich ophield in kringen van notabelen.
De kans dat bij deze notabelen gedamd werd, lijkt mij wel aanwezig.

Het verhaal van Gerhard Bakker mogen we misschien dus ook met een flinke korrel zout tot ons nemen.
Een nauwkeurig onderzoek van schilderijen door een aantal experts kan misschien aantonen of er op beide schilderijen (ook die van Van der Kooi) nu Hollands of Fries gedamd wordt.
Op het schilderij van Ploegsma lijken er vrij veel schijven aan de rand te staan. Een kenmerk van Fries dammen.

Een ploeg experts zou eens beide schilderijen moeten bekijken. Een leuk cultureel reisje voor Van der Stoep, Elenbaas, Kosmos, Walinga, Kooistra, Nagelslag etc.

Over Willem Bartel van der Kooi is in 1978 ook een boek verschenen, een gezamenlijke uitgave van de Fryske Akademy en uitgeverij De Tille. Dit is geschreven door een oud directeur van het Fries museum. Misschien dat daar ook iets over de beide damschilderijen te lezen valt?

Overigens het verhaal van kamerheer bij Louis Napoleon is in dezelfde database te vinden:

5337
Willem Bartel van der Kooi Portret van de schilders Willem Bartel van der Kooi en Dirk Jacobsz Ploegsma van Binnenlandse Zaken, kamerheer van koning Lodewijk Napoleon
(schilderij) 1792 ca.
Amsterdam, Rijksmuseum, inv.nr. A 1064

Tja, en wat deed Ploegsma met die Lodewijk Napoleon? En Lodewijk Napoleon was toch veel later koning?

[Hanco Elenbaas]

Friesch Dagblad, woensdag 17 juni 2009


Franeker is de bakermat van het moderne damspel

Edward Jorna

Lollum - Van het Oost-Siberisch Bergland tot de sloppenwijken van Rio de Janeiro, overal ter wereld wordt gedamd. Maar de vraag waar de oorsprong ligt van het spel met witte en zwarte schijven die kunnen schuiven en slaan, werd nooit beantwoord. Daarom gingen leden van Friese damclub De Rûge Wolf in Lollum de afgelopen maanden op onderzoek uit. De verrassende conclusie: Franeker is de bakermat van het moderne damspel.

...

Om Franeker als bakermat van het moderne damspel te eren, houdt damclub De Rûge Wolf op 25 juni en 27 juni in het oude stadhuis van Franeker een tweedaags grootmeestertoernooi Fries dammen. Deelnemers zijn Teake Kooistra, Tsjerk Wijbenga, Marten Walinga en Augustinus van der Goot. De winnaar ontvangt vierhonderd euro aan prijzengeld. Er zal worden gespeeld in de vroegere secretariskamer van het Franeker stadhuis.

Fertel in freon | Reageer op dit artikel | Aantal reacties 2

Reacties:

Friesland was een eigen landje met eigen taal en via scheepvaart kwam
daar dan ook het oude alquerque spel terecht. Na de overgang van het oude
alquerque spel naar het schaakbord, wat in Spanje plaatsvond in de 15e
eeuw, namen de Friezen de meeste regels van het alquerquespel over; dus
diagonaal, horizontaal en verticaal bewogen zich de pionnen. Het nieuwe
spel op het schaakbord veroorzaakte vele remises en men besloot daarom op
een groter bord te gaan dammen, het 10x10 bord, doch anders dan het geval
was in andere provincies van Nederland, de Friezen hielden vast aan hun
oude spelregels. Het lijdt geen twijfel of de Friezen hadden goede
scheeprelaties met de Spanjaarden in de 15-17e eeuw.

Govert Westerveld, Blanca - Spanje - woensdag, 17 juni 2009



Zij die geïnteresseerd zijn in het ontstaan van het damspel, dus ook het
Friese spel kunnen mijn damgeschiedenisboek gratis laden via pdf op mijn
website www.damasweb.com/dutch/

Met vriendelijke groeten uit de middellandse zeekust
Govert Westerveld

Govert Westerveld, Blanca - Spanje - woensdag, 17 juni 2009